Sesame
| Sesame | |
|---|---|
| |
| |
| Sesame plants | |
Dosbarthiad gwyddonol 
| |
| Unrecognized taxon (fix): | Sesamum |
| Rhywogaeth: | S. indicum |
| Enw deuenwol | |
| Sesamum indicum L. | |
| Cyfystyron[1] | |
| |
Mae sesame India (gwenith India, sesame, Sesamum indicum, weithiau sillefir fel sesami yn y Gymraeg) yn blanhigyn o rywogaeth (taxonomy) y angiosperms. Mae'n blanhigyn sy'n para blwyddyn ac yn tyfu i daldra o hyd at 2 meter. Fei'i dyfir ar draws y byd ac mae'n un o'r planhigion hynaf i'w dyfu i ddefnyddio olew o'i hadau.
Ceir sawl perthynas wyllt o'r rhywogaeth yn Affrica a nifer llai yn yr India. Yn 2016 cynhyrchodd y byd 6.1 million tunnell, o sesame gyda Tansanïa, Myanmar, India, a Sudan fel y prif gynhyrchwyr.
Mae'r hedyn yn cynnwys 45-60% o'r olew a ddefnyddir ar gyfer coginio, paratoi saladau a chreu marjarîn. Mae'r hadau'n gyhoethog mewn protin ac mae'n un o brydau mwayf poblogaidd gwledydd y Dwyrain Canol a gogledd Affrica. Fe'i defnyddir ar gyfer pobi bara gan gynnwys bara pita.
Mae'r planhigyn yn aeddfedu yn yr haf a gall dyfun i rhwng 1.2 a 2.1 metr. Mae'n dda at wrthsefyll sychder a gall deithio i sawl gwahanol ardal - ac fe'i mewnforwyd i dalaith Texas lle plenhir hi ar draws y dalaith.
Mae'r hadau sesame i'w canfod mewn seeds are found in the cwdyn sy'n, with 50 i 80 hadyn unigol.
Olew[golygu | golygu cod]
Mae olew sesame yn nodweddiadol am ei sefydlogrwydd a'i gallu cadewdigaethol, mae'n gwrthsefyll cracio. Yn osgysal â defnydd at goginio, defnyddir yr hedyn hefyd at gynhyrchu paent, sebon, cosmetics, persawr a it is resistant to cracking. In addition to culinary use, sesame oil is also used in making paints, soaps, cosmetics, perfumes and pryf-laddwyr.[2]
Etymoleg[golygu | golygu cod]
Daw'r gair "sesame" o'r Latin sesamum neu Groeg sēsamon; a ddaw, ei hun o'r Arabeg semsem.
Oriel[golygu | golygu cod]
-
Darlun -
lanhigyn -
Hadau -
Teisen â sesame -
Bisged sesame
Cyfystyron[golygu | golygu cod]
- Dysosmon amoenum Raf.
- Sesamum africanum Tod.
- Sesamum occidentalis Heer & Regel
- Sesamum oleiferum Sm.
- Sesamum orientale L.
- Volkameria orientalis (L.) Kuntze[3]
Dolenni[golygu | golygu cod]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ "The Plant List: A Working List of All Plant Species". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2020-05-19. Cyrchwyd 14 Ionawr 2015.
- ↑ San Angelo: Sesame–Production Guide
- ↑ "The Plant List: Sesamum". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2020-05-19. Cyrchwyd 2018-09-21.