Richard Leakey
| Richard Leakey | |
|---|---|
.jpg) | |
| Ganwyd | Richard Erskine Frere Leakey  19 Rhagfyr 1944 Nairobi |
| Bu farw | 2 Ionawr 2022 Nairobi |
| Dinasyddiaeth |  Cenia |
| Alma mater |
|
| Galwedigaeth | anthropolegydd, paleontolegydd, archeolegydd, archaeolegydd cynhanes, hunangofiannydd, paleoanthropolegydd, gwleidydd, cadwriaethydd, amgylcheddwr |
| Swydd | cyfarwyddwr, cyfarwyddwr amgueddfa |
| Cyflogwr |
|
| Plaid Wleidyddol | Safina |
| Mudiad | Dyneiddiaeth |
| Tad | Louis Leakey |
| Mam | Mary Leakey |
| Priod | Meave Leakey |
| Plant | Louise Leakey |
| Gwobr/au | Cymrawd y Gymdeithas Frenhinol, Medal y Noddwr, Medal Hubbard, Fellow of the African Academy of Sciences, Livingstone Medal |
Paleoanthropolegydd, cadwraethwr a gwleidydd o Genia oedd Richard Erskine Frere Leakey FRS (19 Rhagfyr 1944 – 2 Ionawr 2022). Gweithiodd Leakey yn Cenia, yn bennaf mewn sefydliadau archeoleg a chadwraeth bywyd gwyllt. Roedd e'n Gyfarwyddwr Amgueddfa Genedlaethol Cenia. Sefydlodd NGO WildlifeDirect ac roedd yn gadeirydd Gwasanaeth Bywyd Gwyllt Cenia.[1]
Cafodd Leakey ei eni yn Nairobi, yn fab i'r curadur Amgueddfa Coryndon, Louis Leakey, a Mary Leakey, cyfarwyddwr cloddiadau Leakey yn Olduvai. Cafodd dau frawd, Jonathan a Philip.[2] Roedd gan y bechgyn i gyd ferlod ac yn perthyn i Glwb Merlod Langata.[3] Fe wnaethant gymryd rhan mewn cystadlaethau neidio a phrynu serth.[4] Sefydlodd Lous a Mary Leakey Glwb Ci Dalmataidd Dwyrain Affrica.[5] Roedd cŵn a llawer o anifeiliaid anwes eraill yn rhannu cartref Leakey.[5] Ym 1956, yn un ar ddeg oed, cwympodd Richard Leakey oddi ar ei geffyl, gan dorri ei benglog a bron â marw o ganlyniad.[6]
Gyda llaw, y digwyddiad hwn a achubodd briodas ei rieni.[6] Roedd Louis Leakey o ddifrif yn ystyried gadael Mary am ei hysgrifennydd, Rosalie Osborn. Wrth i'r frwydr gyda Mary gynddeiriog ar yr aelwyd, erfyniodd Leakey ar ei dad o'i wely sâl i beidio â gadael. Dyna oedd y ffactor penderfynu. Torrodd Louis i fyny gyda Rosalie a bu'r teulu'n byw mewn cytgord hapus am ychydig flynyddoedd yn fwy.[7]
Ym 1964, ar ei ail alldaith Lake Natron, cyfarfu Richard Leakey â'r archeolegydd Margaret Cropper.[8] Priododd Margaret ym 1965. Cafodd swydd yn y Ganolfan Cynhanesyddol a Phalaeontoleg, gyda Louis Leakey. [9] Gweithiodd yn cloddio yn Lake Baringo a pharhaodd â'i fusnes saffari ffotograffig. Ganwyd eu merch Anna ym 1969, ond yn yr un flwyddyn ysgarodd Leakey a Margaret. Priododd ei gydweithiwr Meave Epps ym 1970 ac roedd ganddyn nhw ddwy ferch, Louise (ganwyd 1972) a Samira (1974).[10]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ People of the Lake (yn Saesneg). Anchor Press/Doubleday. Ionawr 1978. Cyrchwyd 28 Mai 2020.
- ↑ "Richard E. Leakey Biography and Interview". www.achievement.org (yn Saesneg). American Academy of Achievement.
- ↑ Kashyap, Nitin (3 Ionawr 2022). "Kenyan Paleoanthropologist Richard Leakey Passed Away at 77 Family". Up To Brain (yn Saesneg). Cyrchwyd 3 Ionawr 2022.[dolen marw]
- ↑ "10 Facts About Richard Leakey". Surfnetkids Almanac (yn Saesneg). 21 Mawrth 2009. Cyrchwyd 3 Ionawr 2022.
- ↑ 5.0 5.1 "Louis Leakey, Famed Paleoanthropolgist and Dalmatian Fancier". National Purebred Dog Day (yn Saesneg). 5 Awst 2017. Cyrchwyd 3 Ionawr 2022.
- ↑ 6.0 6.1 Stone, Andrea (2 Ionawr 2022). "Richard Leakey, trailblazing conservationist and fossil hunter, dies at 77". National Geographic (yn Saesneg). Cyrchwyd 3 Ionawr 2022.
- ↑ Morell, Virginia (1995). Chapter 17, "Chimpanzees and Other Loves", in Ancestral Passions: The Leakey Family and the Quest for Humankind's Beginnings. ISBN 978-0684824703 (Saesneg).
- ↑ "Leakey, Richard". Encyclopedia.com (yn Saesneg). Cyrchwyd 3 Ionawr 2022.
- ↑ "Richard Leakey". Freedom from Religion Foundation (yn Saesneg). Cyrchwyd 3 Ionawr 2022.
- ↑ "Biographies: Richard Leakey". www.talkorigins.org (yn Saesneg).