Juan Montalvo

Oddi ar Wicipedia
Juan Montalvo
Ganwyd13 Ebrill 1832 Edit this on Wikidata
Ambato Edit this on Wikidata
Bu farw17 Ionawr 1889 Edit this on Wikidata
Paris Edit this on Wikidata
DinasyddiaethEcwador, Colombia Edit this on Wikidata
GalwedigaethMyotonic dystrophy. Part II. A clinical study of 96 patients, ysgrifennwr Edit this on Wikidata
PriodClotilde Cerdá Edit this on Wikidata

Ysgrifwr o Ecwador yn yr iaith Sbaeneg oedd Juan Montalvo (13 Ebrill 183217 Ionawr 1889) sy'n nodedig am ei weithiau polemig rhyddfrydol ac am fod yn un o ryddieithwyr gwychaf llên America Ladin yn y 19g o ran ceinder ei arddull.

Ganed yn Ambato ar odre mynyddoedd yr Andes yng nghanolbarth Ecwador. Gweithiodd yn y gwasanaeth diplomyddol cyn iddo cyhoeddi ei ysgrifeniadau a oedd yn beirniadu llywodraeth y wlad.

Yn ei ysgrifau tanbaid mae'n lladd ar y ddau caudillo a arweiniodd Ecwador, yr Arlywyddion Gabriel García Moreno (1861–75) ac Ignacio de Veintemilla (1876–83). Cyhoeddodd ei waith yn gyntaf yn ei gyfnodolyn El cosmopolita (1866–69). Ysgrifennodd o blaid gwleidyddion rhyddfrydol, megis Eloy Alfaro Delgado, arweinydd y Blaid Ryddfrydol Radicalaidd a ddaeth i rym yn y 1890au. Un o'i brif bamffledi oedd La dictadura perpetua (1874), hortlyfr sydd yn ymosod yn ffyrnig ar unbennaeth geidwadol yr Arlywydd García Moreno. Llofruddiwyd García Moreno ar risiau'r Palas Cenedlaethol gan Faustino Rayo a rhyddfrydwyr ifainc eraill a ysbrydolwyd gan La dictadura perpetua. O ganlyniad, meddai Montalvo "fy ysgrifbin i, ac nid cleddyf Rayo, a wnaeth ei ladd". Anelodd Montalvo ei ddig nid yn unig at yr unben newydd, Veintemilla, ond hefyd at y rhyddfrydwyr cymedrol nad oedd o'r un farn wrthglerigiol.

Cafodd Montalvo ei alltudio o Ecwador yn 1879 ac aeth i fyw yn Ffrainc. Daeth yn enwog y tu hwnt i'w famwlad yn sgil cyhoeddi dwy gyfrol o ysgrifau dychanol, Catilinarias (1880) a Siete tratados (1882). Mae'r rhain yn ymdrin â themâu hanesyddol, moesol, athronyddol, a diwylliannol y tu hwnt i wleidyddiaeth, ac yn nodweddiadol o arddull byw a thymer Ramantaidd yr awdur. Disgrifiodd Montalvo ei hunan yn Gatholig ryddfrydol, a fe fu'n grediniwr ffyddlon hyd ddiwedd ei oes. Bu farw ym Mharis yn 56 oed.

Cesglid rhagor o ysgrifau yn y gyfrol Geometría moral, a gyhoeddwyd yn 1902 wedi ei farwolaeth. Ysgrifennodd hefyd ddilyniant i'r nofel glasurol Don Quixote gan Miguel de Cervantes, a gyhoeddwyd yn 1895 dan y teitl Capítulos que se la olvidaron a Cervantes.

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

Darllen pellach[golygu | golygu cod]

  • Enrique Anderson Imbert, El arte de la prosa en Juan Montalvo (Dinas Mecsico: El Colegio de México, 1948).
  • Oscar Efrén Reyes, Vida de Juan Montalvo (Quito: Talleres Gráficos de Educación, 1943).
  • Manuel Freire Heredia, Juan Montalvo (Forjadores de la Historia Ecuatoriana, 8) (Riobamba: Editorial Pedagógica "Centro", 1985).
  • Antonio Sacoto, Juan Montalvo: El escritor y el estilista, 3ydd argraffiad (Quito: Sistema Nacional de Bibliotecas, 1996).
  • Agustín L. Yerovi, Juan Montalvo, ensayo biográfico (Paris: Imprenta Sudamericana, 1901).