David Crighton
| David Crighton | |
|---|---|
| Ganwyd | 15 Tachwedd 1942  Llandudno |
| Bu farw | 12 Ebrill 2000 Caergrawnt |
| Dinasyddiaeth |  Lloegr |
| Alma mater |
|
| ymgynghorydd y doethor | |
| Galwedigaeth | mathemategydd, academydd, ffisegydd |
| Cyflogwr |
|
| Gwobr/au | Cymrawd y Gymdeithas Frenhinol, Gwobr Otto Laporte, Medal Carl Friedrich Gauss |
Roedd David George Crighton, FRS (15 Tachwedd 1942 - 12 Ebrill 2000) yn fathemategydd a ffisegydd Seisnig.[1]
Bywyd[golygu | golygu cod]
Ganwyd Crighton yn Ysbyty Famolaeth Llandudno. Roedd yn fab hynaf George Wolfe Johnston Crighton (1899–1976),[2], gwas sifil yn y swyddfa tollau stamp, a'i wraig, Violet Grace, née Garrison. Roedd ei fam, wedi symud i Landudno oherwydd y bomio yn Llundain yn ystod yr Ail Ryfel Byd. Ni fu ganddo ddiddordeb mewn mathemateg tan ei ddwy flynedd olaf yn Ysgol Ramadeg y Bechgyn Watford. Aeth i Goleg Sant Ioan, Caergrawnt ym 1961 a dechreuodd ddarlithio ym Mholytechnig Woolwich (Prifysgol Greenwich bellach) ym 1964, wedi cwblhau gradd baglor yn unig.[3]
Ychydig flynyddoedd yn ddiweddarach cyfarfu â John Ffowcs Williams a dechreuodd weithio iddo yng Ngholeg Imperial Llundain, tra ar yr un pryd yn astudio ar gyfer ei ddoethuriaeth (a ddyfarnwyd ym 1969) yn yr un lle.
Yn y Coleg Imperial College, bu'n ymchwilio rheoli sŵn awyrennau cyflym. Roedd Concorde yn swnllyd iawn, ac nid oedd unrhyw un yn deall y broses cynhyrchu sŵn. Roedd arweinwyr diwydiannol yn cefnogi ymosodiad a arweinir yn fathemategol ar y broblem, a drefnwyd drwy Banel Sŵn Concorde yr oedd Crighton yn aelod ohono o 1965.[4]
Ym 1974, fe'i penodwyd yn gymrawd ymchwil yn yr Adran Beirianneg ym Mhrifysgol Caergrawnt. Fodd bynnag, ni dderbyniodd y swydd, yn hytrach derbyniodd y gadair mewn Mathemateg Gymhwysol ym Mhrifysgol Leeds, a ddaliodd hyd 1986.[5]
Yna dychwelodd i Gaergrawnt fel athro Mathemateg Gymhwysol yn olynydd i George Batchelor.
Yn ddiweddarach daeth yn Feistr yng Ngholeg yr Iesu, Caergrawnt (1997-2000), ac roedd yn bennaeth yr adran Mathemateg Gymhwysol a Ffiseg Ddamcaniaethol (DAMTP), lle fu Stephen Hawking yn gweithio, rhwng 1991 a 2000.
Y tŷ allan i'w gwaith mathemategol, roedd Crighton yn hoff iawn o gerddoriaeth Richard Wagner, yn ogystal â cherddoriaeth ar gyfer y piano.[1]
Gwaith[golygu | golygu cod]
Roedd diddordebau gwyddonol Crighton yn ymwneud yn bennaf â theori tonnau ac acwsteg aer, yn ogystal ag mewn rhai ardaloedd o fecaneg hylif. Cyhoeddodd dros 120 o bapurau ac un llyfr.
Yn ei bapur cyntaf, astudiodd Crighton y don sain sy'n gysylltiedig â llif cythryblus dros wyneb bylchog a ffurfiwyd gan ddau blân hyblyg lled-ddiddiwedd. Dros y blynyddoedd bu'n gweithio'n eang ym meysydd acwsteg, theori hafaliad a systemau lled- diabatig gan gynnwys solitonau. Roedd hyn yn cynnwys gwaith ar hafaliad cyffredinol Burgers a theori gwasgaru gwrthdro.
Cydnabuwyd y safon uchel yn ei waith trwy ddyfarnu iddo Fedal Rayleigh y Sefydliad Acwsteg, Medal Aur Per Bruel o Gymdeithas Peirianwyr Mecanyddol America a Gwobr Otto Laporte yr American Physical Society.[2]
Marwolaeth[golygu | golygu cod]
Bu farw o ganser yn 57 mlwydd oed.[5]
Medal David Crighton[golygu | golygu cod]
Sefydlodd y Sefydliad Mathemateg a'i Chymwysiadau a Chymdeithas Fathemategol Llundain Fedal David Crighton yn 2002 er anrhydedd i Crighton. Dyfarnir y wobr bob tair blynedd gan gynghorau'r sefydliad a'r gymdeithas, gyda'r wobr gyntaf yn cael ei roi yn 2003. Dyfernir y fedal arian i fathemategydd sydd fel arfer yn byw yn y gymuned fathemategol a gynrychiolir gan y ddau sefydliad am wasanaethau i fathemateg ac i'r gymuned fathemategol. Mae deiliaid y fedal yn cynnwys Frank Kelly, Peter Neumann, Keith Moffatt, Christopher Zeeman, John Ball, a David Abrahams.[6]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ 1.0 1.1 Moffatt, H. (2009, January 08). Crighton, David George (1942–2000), applied mathematician and fluid dynamicist. Oxford Dictionary of National Biography Adalwyd 13 Gorffennaf 2019
- ↑ 2.0 2.1 (2007, December 01). Crighton, Prof. David George, (15 Nov. 1942–12 April 2000), Master, Jesus College, Cambridge, since 1997; Professor of Applied Mathematics, since 1986, and Head of Department of Applied Mathematics and Theoretical Physics, since 1991, University of Cambridge. WHO'S WHO & WHO WAS WHO Adalwyd 13 Gorffennaf 2019
- ↑ DAMPT Professor David Crighton The Telegraph Archifwyd 2019-05-11 yn y Peiriant Wayback. Adalwyd 13 Gorffennaf 2019
- ↑ DAMPT Professor David Crighton An obituary by J.E. Ffowcs Williams Archifwyd 2019-07-14 yn y Peiriant Wayback. Adalwyd 13 Gorffennaf 2019
- ↑ 5.0 5.1 Guardian Obituaries 19 Ebrill 2000 Professor David Crighton Adalwyd 13 Gorffennaf 2019
- ↑ David Crighton Medal award Archifwyd 2019-03-21 yn y Peiriant Wayback. Adalwyd 13 Gorffennaf 2019