Cynghrair y Cenhedloedd

Oddi ar Wicipedia
Cynghrair y Cenhedloedd
Enghraifft o'r canlynolsefydliad rhynglywodraethol, sefydliad rhyngwladol Edit this on Wikidata
Idiolegrhyngwladoliaeth Edit this on Wikidata
Daeth i ben18 Ebrill 1946, 20 Ebrill 1946 Edit this on Wikidata
Dechrau/Sefydlu1919 Edit this on Wikidata
Lleoliad yr archifLa contemporaine Edit this on Wikidata
Pennaeth y sefydliadSecretary-General of the League of Nations Edit this on Wikidata
OlynyddY Cenhedloedd Unedig Edit this on Wikidata
Isgwmni/auWomen's Advisory Council, League of Nations, Permanent Court of International Justice, y Sefydliad Llafur Rhyngwladol Edit this on Wikidata
Pencadlyspalais Wilson, Palace of Nations Edit this on Wikidata
GwladwriaethY Swistir Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Corff cydwladol a grëwyd ym 1920 oedd Cynghrair y Cenhedloedd. Fe'i sefydlwyd yn sgil y Rhyfel Byd Cyntaf gyda'r bwriad o sefydlu heddwch yn y byd. Cyfarfu am y tro cyntaf ar 10 Ionawr 1920, yng Ngenefa yn y Swistir.[1]

Map o'r byd, gan ddangos aelodaeth y Gynghrair rhwng 1920–45. Glas tywyll: aelodau llawn; oren: aelodau rhanol (drwy fandad).

Ymgorfforwyd 'Cyfamod Cynghrair y Cenhedloedd' (ei dogfen sefydlu) yn y cytundebau heddwch a wnaed ar ôl y Rhyfel Mawr, ond gwrthodai'r Unol Daleithiau dderbyn Cytundeb Versailles ac o ganlyniad cafodd ei diarddel o'r Gynghrair. Roedd hyn yn llesteirio gwaith y sefydliad o'r cychwyn cyntaf bron. Serch hynny, llwyddai'r Gynghrair i wneud gwaith pwysig yn datrys anghydfod, yn trefnu cyngresau rhyngwladol ar sawl pwnc ac yn cyflawni gwaith dyngarol.[2]

Fodd bynnag, methodd y Gynghrair a delio â'r sefyllfa ryngwladol a ddatblygai yn y tridegau, megis rhyfel Siapan yn Tsieina, yr Eidal yn Ethiopia ac yn bennaf oll achos yr Almaen, a dynnodd allan o'r Gynghrair ym 1933.

Cymerodd y Cenhedloedd Unedig le'r Cynghrair ar ôl yr Ail Ryfel Byd.

Aberystwyth[golygu | golygu cod]

Un o brif noddwyr a chefnogwyr y Gynghrair yng Nghymru oedd David Davies, Aelod Seneddol sir Drefaldwyn, ŵyr y diwydiannwr enwog o'r un enw ag ef. Roedd hefyd yn Llywydd Prifysgol Aberystwyth. Pan gynigiwyd, ym 1925, na ddylid cynnal y gynhadledd flynyddol (a oedd i fod yn Dresden), yn yr Almaen, cynigiodd David Davies Aberystwyth fel lleoliad iddi, a derbyniwyd hynny. Y flwyddyn wedyn, rhwng 29 Mehefin a 3 Gorffennaf 1926, cynhaliwyd Cynhadledd Flynyddol Cynghrair y Cenhedloedd yn Aberystwyth.[3].

Dyma rai o'r llefydd yr ymwelodd y Gynghrair â nhw:

  • 1919 Paris.
  • 1919 Llundain.
  • 1919 Brwsel.
  • 1920 Milan.
  • 1920 Genefa.
  • 1922 Prag.
  • 1923 Fienna.
  • 1924 Lyon.
  • 1925 Warsaw.
  • 1926 Aberystwyth.
  • 1927 Berlin.
  • 1928 Yr Hâg.
  • 1928 Prag.
  • 1929 Madrid.
  • 1934 Brwsel.
  • 1936 Genefa.

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. Christian, Tomuschat (1995). The United Nations at Age Fifty: A Legal Perspective. Martinus Nijhoff LOLPublishers. t. 77. ISBN 9789041101457.
  2. "Covenant of the League of Nations". The Avalon Project. Cyrchwyd 30 August 2011.
  3. The League of Nations Visit to Aberystwyth; adalwyd 17 Mehefin 2016.