Cetiaid: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Oddi ar Wicipedia
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
→‎Cyfeiriadau: categoriau
SieBot (sgwrs | cyfraniadau)
B robot yn ychwanegu: ka:კეტები
Llinell 23: Llinell 23:
[[en:Ket people]]
[[en:Ket people]]
[[es:Ket]]
[[es:Ket]]
[[fi:Ketit]]
[[fr:Ketes]]
[[fr:Ketes]]
[[hr:Keti]]
[[hr:Keti]]
[[it:Ket (popolo)]]
[[it:Ket (popolo)]]
[[nl:Ketten]]
[[ja:ケット人]]
[[ja:ケット人]]
[[ka:კეტები]]
[[nl:Ketten]]
[[no:Ketere]]
[[no:Ketere]]
[[pl:Ketowie]]
[[pl:Ketowie]]
[[ru:Кеты]]
[[ru:Кеты]]
[[sr:Кети]]
[[sh:Keti]]
[[sh:Keti]]
[[fi:Ketit]]
[[sr:Кети]]
[[sv:Keter]]
[[sv:Keter]]
[[uk:Кети]]
[[uk:Кети]]

Fersiwn yn ôl 17:28, 16 Tachwedd 2010

Shaman o lwyth y Cetiaid, Siberia; ffotograff a dynnwyd yn 1914.

Mae'r Cetiaid neu Ketiaid (Кеты mewn Rwsieg) yn bobl o Siberia sy'n siarad yr iaith Cet neu Ceteg.

Arferid ei galw yn Rwsieg efo'r enw Ostyaks, gair a oedd yn cynnwys llwythi eraill o Siberia. Galwyd nhw hefyd yn Yenisey ostyaks, gan eu bônt yn byw yng nghanol a gwaelod basn yr afon Yenisei mewn rhan o Rwsia a elwir yn Krasnoyarsk Krai.[1] Mae'r Cetiaid modern yn byw yng ngorllewin rhan canol y basin, bellach.

Iaith

Cysylltwy eu hiaith i'r teulu hwnnw o ieithoedd a elwir yn Na-Dené, sy'n tarddu o Ogledd America. Yr enw Ceteg am ddynion ydy "deng".

Yn 1826 roedd 1,428 o Getiaid yn weddill gyda 1225 (85.8%) yn siaradwyr iaith gyntaf. Erbyn cyfrifiad 1989 roedd y nifer wedi gostwng i 1,113 gyda dim ond 537 (48.3%) yn siaradwyr iaith gyntaf. Credir fod tua 600 heddiw yn siarad yr iaith, sy'n hollol wahanol i bob iaith arall yn Siberia.

Y cysylltiad Celtaidd

Credir bellach fod y Cymry a'r gwledydd Celtaidd eraill a’r Basgiaid yn ddisgynyddion yr Ewropeaid cynharaf, sef yr helwyr Palaeolithig o Siberia ac mae tystiolaeth genynnol yn eu holrhain yn ôl i tua 50,000 o flynyddoedd a hynny i ardal Dyffryn afon Yenisey yn Siberia, ac yn arbennig i 'r Cetiaid. Mae nhw heddiw yn cario’r un fersiwn o’r cromosomau "Y" â’r Cymry a’r Indiaid Cochion. [2] Dywed y gwyddonydd genynnau Steve Jones yn ei lyfr "Y - The Descent of Man" (2002), "Mae’r cromosomau yn datgelu cyswllt hynafol rhwng pobl Cymru a brodorion America...Yng Nghymru mae naw allan o bob deg dyn cyn cludo rhyw fersiwn o haplogrwp 1...mae un is-deip yn gyfrifol am 70% o gromosomau gwryw..."

Cyfeiriadau

  1. [http://www.tooyoo.l.u-tokyo.ac.jp/Russia/bibl/Ket.html Ket: Bibliographical guide; Cyhoeddiad gan Institute of Linguistics (Russian Academy of Sciences) & Kazuto Matsumura (Univ. of Tokyo). Adalwyd 20-10-2006.
  2. Y Faner Newydd]