Crug crwn: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Oddi ar Wicipedia
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
diweddaru maint
Llinell 9: Llinell 9:


==Y crugiau crynion mwyaf==
==Y crugiau crynion mwyaf==
===O ran diamedr==
* [[Crug y Bryncws]], Llandudoch, Sir Benfro: 50 [[metr]] wrth 3.4 [[metr]]
* [[Maes Mochnant Isaf‎]], Powys: 40 metr mewn diamedr.
* [[Maes Mochnant Isaf‎]], Powys: 40 metr mewn diamedr.
* [[Crug Cefn Coch]], Llanfair Dyffryn Clwyd: diamedr o 40m a dwy ffos yn ei amgylchynnu.
* [[Crug Cefn Coch]], Llanfair Dyffryn Clwyd: diamedr o 40m a dwy ffos yn ei amgylchynnu.
* [[Crugiau Castellmartin]], Sir Benfro: 38 metr wrth 2.1m.
* [[Crugiau Castellmartin]], Sir Benfro: 38 metr wrth 2.1m.

===O ran uchder==
* [[Crugiau Tremeirchion]], Sir Ddinbych: mae un o'r ddau grug sydd ar Foel Efa yn 13 metr o uchder.<ref>[http://www.coflein.gov.uk/cy/safle/306680/manylion/MOEL+MAEN+EFA%2C+BARROW+I/ Gwefan Coflein]</ref>
* [[Crugiau Tremeirchion]], Sir Ddinbych: mae un o'r ddau grug sydd ar Foel Efa yn 13 metr o uchder.<ref>[http://www.coflein.gov.uk/cy/safle/306680/manylion/MOEL+MAEN+EFA%2C+BARROW+I/ Gwefan Coflein]</ref>
* [[Crug Maes Maelor]], Llandegla, Sir Ddinbych: 4.5m o uchder<ref>[http://www.coflein.gov.uk/en/site/307096/details/MAES+MAELOR%2C+MOUND/ Gwefan Coflein]</ref>
* [[Crug Maes Maelor]], Llandegla, Sir Ddinbych: 4.5m o uchder<ref>[http://www.coflein.gov.uk/en/site/307096/details/MAES+MAELOR%2C+MOUND/ Gwefan Coflein]</ref>
* [[Crug Llanharan]]: 3.4m o uchder.
* [[Crug Llanharan]], Rhondda Cynon Taf: 3.4m o uchder.
* [[Casgan Ditw]]: 3.0m o uchder.
* [[Casgan Ditw]], Bwlchgwyn, Sir Ddinbych: 3.0m o uchder.


==Gweler hefyd==
==Gweler hefyd==

Fersiwn yn ôl 05:42, 10 Tachwedd 2010

Gweler hefyd: rhestr o grugiau crynion yng Nghymru
Crug crwn ar gopa'r Gop, Sir y Fflint.
Crug ar gopa Moel Gyw (Bryniau Clwyd.

Pentwr o bridd wedi'i osod gan bobl Oes yr Efydd fel rhan o'u seremoniau neu i gladdu'r meirw ydy crug crwn (enw gwrywaidd; Saesneg: round barrow). "Bryncyn" neu "bentwr" ydy prif ystyron y gair Cymraeg 'crug', sy'n elfen bur gyffredin mewn enwau lleoedd yng Nghymru. Cruc ydy'r gair yn yr Hen Gernyweg a'r Hen Lydaweg a cruach yn yr Hen Wyddeleg. Mae'r gair i'w gael o fewn rhai ffurfiau Lladin ar hen enwau lleoedd Brythoneg megis Pennocrucium, sef Penkridge heddiw ac fe'i benthycir yn y Saesneg fel "crick" fel yn y gair "Crick-howell". Y lluosog ydy: crugiau crwn neu crugiau crynion.

Pan fo siambr neu gell o fewn y crug i ddal y corff yna gelwir y crug yn siambr gladdu. Pan fo'r glaw a'r gwynt wedi'i herydu yna caiff ei disgrifio fel carnedd. Yng Nghainc Gyntaf y Mabinogi (testun Llyfr Gwyn Rhydderch, 14eg ganrif) ceir hanes Pwyll yn gweld Rhiannon: "Ac yna... yn eistedd ar ben crug, y wreic teccaf or a welsei eiroet." [1]

Fe gychwynwyd eu codi tua 3000 C.C. a pharhaodd yr arfer hyd at ddiwedd Oes yr Efydd (tua 600 C.C.). Codwyd y rhan fwyaf, fodd bynnag yn y cyfnod 2400 - 1500 C.C.[2]

Y crugiau crynion mwyaf

=O ran diamedr

=O ran uchder

Gweler hefyd

Mathau gwahanol o olion claddu:

Cyfeiriadau

Dolennau allanol