Brychan: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
→Etifeddiaeth: Cywiro iaith + disgynyddion |
→Etifeddiaeth: isdeitlau |
||
| Llinell 4: | Llinell 4: | ||
Cyfarfu rhieni Brychan yn [[Iwerddon]] ar ôl i'w fam fynd yno er mwyn dianc rhag gaeaf arbennig o oer. Priododd Marchell ach Tewdrig (mam Brychan) a oedd yn bennaeth [[Llanfaes]],<ref name=":0" /> ag Anlach ap Coronac, mab i bennaeth Gwyddelig, ar yr amod y byddai eu plant yn cael eu magu ar ei thir hi. Marchell oedd yn berchen Garth Madryn. Ganwyd Brychan, eu hunig plentyn, yng Ngarthmadrun tua'r flwyddyn 500 O.C. Ar ôl i Marchell farw etifeddodd Brychan ei thiroedd i'w trosglwyddo i'w ferched. |
Cyfarfu rhieni Brychan yn [[Iwerddon]] ar ôl i'w fam fynd yno er mwyn dianc rhag gaeaf arbennig o oer. Priododd Marchell ach Tewdrig (mam Brychan) a oedd yn bennaeth [[Llanfaes]],<ref name=":0" /> ag Anlach ap Coronac, mab i bennaeth Gwyddelig, ar yr amod y byddai eu plant yn cael eu magu ar ei thir hi. Marchell oedd yn berchen Garth Madryn. Ganwyd Brychan, eu hunig plentyn, yng Ngarthmadrun tua'r flwyddyn 500 O.C. Ar ôl i Marchell farw etifeddodd Brychan ei thiroedd i'w trosglwyddo i'w ferched. |
||
== |
==Disgynyddion== |
||
Roedd Brychan yn dad i bedwar ar hugain o ferched a tua 11 o feibion yn ôl y ''Cognatio de Brychan'' a ysgrifennwyd yn y [[10g]]<ref name=":0" /> ond mae wedi'i seilio ar ddogfennau hŷn sydd ymhellach ar goll<ref name=":0">Jones, TT, 1977, The daughters of Brychan, Brycheiniog Cyf.XVII</ref>. Mae'r 'Cognatio' yn enwi ei ferched fel a ganlyn: |
Roedd Brychan yn dad i bedwar ar hugain o ferched a tua 11 o feibion yn ôl y ''Cognatio de Brychan'' a ysgrifennwyd yn y [[10g]]<ref name=":0" /> ond mae wedi'i seilio ar ddogfennau hŷn sydd ymhellach ar goll<ref name=":0">Jones, TT, 1977, The daughters of Brychan, Brycheiniog Cyf.XVII</ref>. Mae'r 'Cognatio' yn enwi ei ferched fel a ganlyn: |
||
| Llinell 13: | Llinell 13: | ||
:Cynog, Rhun, Cledwyn, Arthen, Pabai, Rhain Dremrudd, Mathaiarn, Dingad, Cyflefwr, Berwyn a Rhawin.<ref>Bartrum, P. C. 1966. Early Welsh Genealogical Tracts,Gwasg Prifysgol Cymru</ref> Cyfeirir at deulu ("llwyth") Brychan yn y [[Trioedd Ynys Prydain|Trioedd]] fel un o "dri llwyth seintiau Cymru", ynghyd â theuluoedd Caw (neu Coel) a [[Cunedda|Chunedda]]. Mae llawer o enwau eraill wedi ychwanegu at restrau "plant" Brychan. Maent fel arfer yn wyrion, yn wyresau neu'n or-wyrion iddo (e.e. Dyfnan, Dilig, Adwen, Mabon, Menefrida, Morwenna, Wenna a Gwenfyl). Mae hyn yn dilyn y patwrm arferol o 'Blant Adda' neu 'Deulu Abram Wood', am y disgynyddion. |
:Cynog, Rhun, Cledwyn, Arthen, Pabai, Rhain Dremrudd, Mathaiarn, Dingad, Cyflefwr, Berwyn a Rhawin.<ref>Bartrum, P. C. 1966. Early Welsh Genealogical Tracts,Gwasg Prifysgol Cymru</ref> Cyfeirir at deulu ("llwyth") Brychan yn y [[Trioedd Ynys Prydain|Trioedd]] fel un o "dri llwyth seintiau Cymru", ynghyd â theuluoedd Caw (neu Coel) a [[Cunedda|Chunedda]]. Mae llawer o enwau eraill wedi ychwanegu at restrau "plant" Brychan. Maent fel arfer yn wyrion, yn wyresau neu'n or-wyrion iddo (e.e. Dyfnan, Dilig, Adwen, Mabon, Menefrida, Morwenna, Wenna a Gwenfyl). Mae hyn yn dilyn y patwrm arferol o 'Blant Adda' neu 'Deulu Abram Wood', am y disgynyddion. |
||
==Etifeddiaeth== |
|||
Enwir nifer o eglwysi, yn y de a'r canolbarth yn bennaf, ar ôl Brychan a'i ddisgynyddion; bu Brycheiniog yn bwysig yn natblygiad Cristnogaeth Geltaidd<ref name=":1">Davies J, 1990 Hanes Cymru, Penguin</ref>. Disgrifiodd John Davies de-ddwyrain Cymru fel "meithrinfa'r Eglwys Geltaidd a chroth gweithgarwch a adfywiodd Ewrop." <ref name=":1" /> |
Enwir nifer o eglwysi, yn y de a'r canolbarth yn bennaf, ar ôl Brychan a'i ddisgynyddion; bu Brycheiniog yn bwysig yn natblygiad Cristnogaeth Geltaidd<ref name=":1">Davies J, 1990 Hanes Cymru, Penguin</ref>. Disgrifiodd John Davies de-ddwyrain Cymru fel "meithrinfa'r Eglwys Geltaidd a chroth gweithgarwch a adfywiodd Ewrop." <ref name=":1" /> |
||
Fersiwn yn ôl 06:46, 13 Medi 2019
- Erthygl am y sant yw hon. Am y bardd o'r 19eg ganrif gweler John Davies (Brychan).
Pennaeth a thad i nifer o seintiau oedd Brychan (fl. 5g). Ystyrir ef yn sant weithiau gan fod cynifer o'i blant yn seintiau. Rhoes ei enw i Deyrnas Brycheiniog yn ne-ddwyrain canolbarth Cymru. Ei ddygwyl yw 5 Ebrill.
Cyfarfu rhieni Brychan yn Iwerddon ar ôl i'w fam fynd yno er mwyn dianc rhag gaeaf arbennig o oer. Priododd Marchell ach Tewdrig (mam Brychan) a oedd yn bennaeth Llanfaes,[1] ag Anlach ap Coronac, mab i bennaeth Gwyddelig, ar yr amod y byddai eu plant yn cael eu magu ar ei thir hi. Marchell oedd yn berchen Garth Madryn. Ganwyd Brychan, eu hunig plentyn, yng Ngarthmadrun tua'r flwyddyn 500 O.C. Ar ôl i Marchell farw etifeddodd Brychan ei thiroedd i'w trosglwyddo i'w ferched.
Disgynyddion
Roedd Brychan yn dad i bedwar ar hugain o ferched a tua 11 o feibion yn ôl y Cognatio de Brychan a ysgrifennwyd yn y 10g[1] ond mae wedi'i seilio ar ddogfennau hŷn sydd ymhellach ar goll[1]. Mae'r 'Cognatio' yn enwi ei ferched fel a ganlyn:
- Arianwen, Rhiangar, Gwladys, Gwawr, Gwrgon, Nefydd, Lleian, Marchell, Meleri, Nefyn, Tutglid, Belyau, Ceinwen, Cynheiddon, Ceindrych, Clydai, Dwynwen, Eiluned, Goleudydd, Gwen, Ilud, Tybïe, Tudful, a Tangwystl.
Daeth y rhan fwyaf ohonynt yn seintiau gan sefydlu llannau yn ne a dwyrain Cymru'n bennaf. Yn ol y Cognatio, ei fechgyn oedd:
- Cynog, Rhun, Cledwyn, Arthen, Pabai, Rhain Dremrudd, Mathaiarn, Dingad, Cyflefwr, Berwyn a Rhawin.[2] Cyfeirir at deulu ("llwyth") Brychan yn y Trioedd fel un o "dri llwyth seintiau Cymru", ynghyd â theuluoedd Caw (neu Coel) a Chunedda. Mae llawer o enwau eraill wedi ychwanegu at restrau "plant" Brychan. Maent fel arfer yn wyrion, yn wyresau neu'n or-wyrion iddo (e.e. Dyfnan, Dilig, Adwen, Mabon, Menefrida, Morwenna, Wenna a Gwenfyl). Mae hyn yn dilyn y patwrm arferol o 'Blant Adda' neu 'Deulu Abram Wood', am y disgynyddion.
Etifeddiaeth
Enwir nifer o eglwysi, yn y de a'r canolbarth yn bennaf, ar ôl Brychan a'i ddisgynyddion; bu Brycheiniog yn bwysig yn natblygiad Cristnogaeth Geltaidd[3]. Disgrifiodd John Davies de-ddwyrain Cymru fel "meithrinfa'r Eglwys Geltaidd a chroth gweithgarwch a adfywiodd Ewrop." [3]
Ffurfwyd Brycheiniog fel cyngrhair rhwng rhai o feibion Brychan ar ôl ei farwolaeth er mwyn amddiffyn eu hunain rhag llwythau eraill.[1]
Gweler hefyd
- Rhestr o seintiau Cymru
- Santesau Celtaidd 388-680