Crug crwn: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Oddi ar Wicipedia
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
lluos
tacluso/cywiro
Llinell 1: Llinell 1:
Gair [[Celt]]aidd am bentwr o bridd wedi'i osod gan bobl [[Oes y Cerrig]] fel rhan o'u seremoniau neu i gladdu'r meirw ydy '''crug crwn''' (enw gwrywaidd; Saesneg: ''round barrow''). "Cruc" ydy'r gair yn yr Hen Gernyweg a'r Hen Lydaweg a "Cruach" yn yr Hen Wyddeleg. Mae'r gair i'w gael o fewn rhai geiriau [[Lladin]] megis "Pennocrucium" sef Penkridge heddiw. Y lluosog ydy: '''crugiau crwn''' neu '''crugiau crynion'''.
Pentwr o bridd wedi'i osod gan bobl [[Oes Newydd y Cerrig]] fel rhan o'u seremoniau neu i gladdu'r meirw ydy '''crug crwn''' (enw gwrywaidd; Saesneg: ''round barrow''). "Bryncyn" neu "bentwr" ydy prif ystyron y gair [[Cymraeg]] 'crug', sy'n elfen bur gyffredin mewn enwau lleoedd yng Nghymru. ''Cruc'' ydy'r gair yn yr [[Cernyweg|Hen Gernyweg]] a'r [[Llydaweg|Hen Lydaweg]] a ''cruach'' yn yr [[Hen Wyddeleg]]. Mae'r gair i'w gael o fewn rhai ffurfiau [[Lladin]] ar hen enwau lleoedd [[Brythoneg]] megis ''Pennocrucium'', sef Penkridge heddiw. Y lluosog ydy: '''crugiau crwn''' neu '''crugiau crynion'''.


Pan fo siambr neu gell o fewn y crug i ddal y corff yna gelwir y crug yn [[siambr gladdu]]. Pan fo'r glaw a'r gwynt wedi'i herydu yna caiff ei disgrifio fel [[carnedd]]. Sgwennwyd yn [[Llyfr Gwyn Rhydderch]] y Mabinogi, yn y 13eg ganrif am Pwyll yn gweld Rhiannon, "Ac yna... yn eistedd ar ben crug, y wreic teccaf or a welsei eiroet." <ref>Geiriadur Prifysgol Cymru; cyfrol 1; tudalen 613</ref>
Pan fo siambr neu gell o fewn y crug i ddal y corff yna gelwir y crug yn [[siambr gladdu]]. Pan fo'r glaw a'r gwynt wedi'i herydu yna caiff ei disgrifio fel [[carnedd]]. Yn [[Pedair Ceinc y Mabinogi|Nghainc Gyntaf y Mabinogi]] (testun ''[[Llyfr Gwyn Rhydderch]]'', 14eg ganrif) ceir hanes [[Pwyll]] yn gweld [[Rhiannon]]: "Ac yna... yn eistedd ar ben crug, y wreic teccaf or a welsei eiroet." <ref>''[[Geiriadur Prifysgol Cymru]]'', Cyfrol 1, tudalen 613.</ref>


Fe gychwynwyd eu codi tua 3000 C.C. hyd at ddiwedd yr [[Oes Efydd]] (tua 600 C.C.). Codwyd y rhan fwyaf, fodd bynnag yn y cyfnod 2400 - 1500 C.C.<ref>[http://www.eng-h.gov.uk/mpp/mcd/jump3top.htm Gwefan Saesneg English Heritage]</ref>
Fe gychwynwyd eu codi tua 3000 C.C. a pharhaodd yr arfer hyd at ddiwedd [[Oes yr Efydd]] (tua 600 C.C.). Codwyd y rhan fwyaf, fodd bynnag yn y cyfnod 2400 - 1500 C.C.<ref>[http://www.eng-h.gov.uk/mpp/mcd/jump3top.htm Gwefan Saesneg English Heritage]</ref>


==Gweler hefyd==
==Gweler hefyd==
Llinell 10: Llinell 10:
* [[Siambr Gladdu Hir]]
* [[Siambr Gladdu Hir]]
* [[Beddrod siambr]]
* [[Beddrod siambr]]

==Dolennau allanol==
*Crug crwn Fan Foel [http://www.britarch.ac.uk/cbawales/Newsletters/newsletter28/newsletter28.html#FFRB Gwefan Cyngor Archaeoleg Brydeinig (Cymru)]


==Cyfeiriadau==
==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}
{{cyfeiriadau}}

==Dolennau allanol==
* [http://www.britarch.ac.uk/cbawales/Newsletters/newsletter28/newsletter28.html#FFRB Crug crwn Fan Foel], Gwefan Cyngor Archaeoleg Brydeinig (Cymru)



[[Categori:Siambrau claddu]]
[[Categori:Siambrau claddu]]
[[Categori:Oes Newydd y Cerrig]]
[[Categori:Oes yr Efydd]]


[[en:Round barrow]]
[[en:Round barrow]]

Fersiwn yn ôl 22:59, 27 Hydref 2010

Pentwr o bridd wedi'i osod gan bobl Oes Newydd y Cerrig fel rhan o'u seremoniau neu i gladdu'r meirw ydy crug crwn (enw gwrywaidd; Saesneg: round barrow). "Bryncyn" neu "bentwr" ydy prif ystyron y gair Cymraeg 'crug', sy'n elfen bur gyffredin mewn enwau lleoedd yng Nghymru. Cruc ydy'r gair yn yr Hen Gernyweg a'r Hen Lydaweg a cruach yn yr Hen Wyddeleg. Mae'r gair i'w gael o fewn rhai ffurfiau Lladin ar hen enwau lleoedd Brythoneg megis Pennocrucium, sef Penkridge heddiw. Y lluosog ydy: crugiau crwn neu crugiau crynion.

Pan fo siambr neu gell o fewn y crug i ddal y corff yna gelwir y crug yn siambr gladdu. Pan fo'r glaw a'r gwynt wedi'i herydu yna caiff ei disgrifio fel carnedd. Yn Nghainc Gyntaf y Mabinogi (testun Llyfr Gwyn Rhydderch, 14eg ganrif) ceir hanes Pwyll yn gweld Rhiannon: "Ac yna... yn eistedd ar ben crug, y wreic teccaf or a welsei eiroet." [1]

Fe gychwynwyd eu codi tua 3000 C.C. a pharhaodd yr arfer hyd at ddiwedd Oes yr Efydd (tua 600 C.C.). Codwyd y rhan fwyaf, fodd bynnag yn y cyfnod 2400 - 1500 C.C.[2]

Gweler hefyd

Mathau gwahanol o siambrau claddu

Cyfeiriadau

Dolennau allanol