Crug crwn: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
lluos |
tacluso/cywiro |
||
Llinell 1: | Llinell 1: | ||
Pentwr o bridd wedi'i osod gan bobl [[Oes Newydd y Cerrig]] fel rhan o'u seremoniau neu i gladdu'r meirw ydy '''crug crwn''' (enw gwrywaidd; Saesneg: ''round barrow''). "Bryncyn" neu "bentwr" ydy prif ystyron y gair [[Cymraeg]] 'crug', sy'n elfen bur gyffredin mewn enwau lleoedd yng Nghymru. ''Cruc'' ydy'r gair yn yr [[Cernyweg|Hen Gernyweg]] a'r [[Llydaweg|Hen Lydaweg]] a ''cruach'' yn yr [[Hen Wyddeleg]]. Mae'r gair i'w gael o fewn rhai ffurfiau [[Lladin]] ar hen enwau lleoedd [[Brythoneg]] megis ''Pennocrucium'', sef Penkridge heddiw. Y lluosog ydy: '''crugiau crwn''' neu '''crugiau crynion'''. |
|||
Pan fo siambr neu gell o fewn y crug i ddal y corff yna gelwir y crug yn [[siambr gladdu]]. Pan fo'r glaw a'r gwynt wedi'i herydu yna caiff ei disgrifio fel [[carnedd]]. |
Pan fo siambr neu gell o fewn y crug i ddal y corff yna gelwir y crug yn [[siambr gladdu]]. Pan fo'r glaw a'r gwynt wedi'i herydu yna caiff ei disgrifio fel [[carnedd]]. Yn [[Pedair Ceinc y Mabinogi|Nghainc Gyntaf y Mabinogi]] (testun ''[[Llyfr Gwyn Rhydderch]]'', 14eg ganrif) ceir hanes [[Pwyll]] yn gweld [[Rhiannon]]: "Ac yna... yn eistedd ar ben crug, y wreic teccaf or a welsei eiroet." <ref>''[[Geiriadur Prifysgol Cymru]]'', Cyfrol 1, tudalen 613.</ref> |
||
Fe gychwynwyd eu codi tua 3000 C.C. hyd at ddiwedd |
Fe gychwynwyd eu codi tua 3000 C.C. a pharhaodd yr arfer hyd at ddiwedd [[Oes yr Efydd]] (tua 600 C.C.). Codwyd y rhan fwyaf, fodd bynnag yn y cyfnod 2400 - 1500 C.C.<ref>[http://www.eng-h.gov.uk/mpp/mcd/jump3top.htm Gwefan Saesneg English Heritage]</ref> |
||
==Gweler hefyd== |
==Gweler hefyd== |
||
Llinell 10: | Llinell 10: | ||
* [[Siambr Gladdu Hir]] |
* [[Siambr Gladdu Hir]] |
||
* [[Beddrod siambr]] |
* [[Beddrod siambr]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
==Cyfeiriadau== |
==Cyfeiriadau== |
||
{{cyfeiriadau}} |
{{cyfeiriadau}} |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[Categori:Siambrau claddu]] |
[[Categori:Siambrau claddu]] |
||
[[Categori:Oes Newydd y Cerrig]] |
|||
[[Categori:Oes yr Efydd]] |
|||
[[en:Round barrow]] |
[[en:Round barrow]] |
Fersiwn yn ôl 22:59, 27 Hydref 2010
Pentwr o bridd wedi'i osod gan bobl Oes Newydd y Cerrig fel rhan o'u seremoniau neu i gladdu'r meirw ydy crug crwn (enw gwrywaidd; Saesneg: round barrow). "Bryncyn" neu "bentwr" ydy prif ystyron y gair Cymraeg 'crug', sy'n elfen bur gyffredin mewn enwau lleoedd yng Nghymru. Cruc ydy'r gair yn yr Hen Gernyweg a'r Hen Lydaweg a cruach yn yr Hen Wyddeleg. Mae'r gair i'w gael o fewn rhai ffurfiau Lladin ar hen enwau lleoedd Brythoneg megis Pennocrucium, sef Penkridge heddiw. Y lluosog ydy: crugiau crwn neu crugiau crynion.
Pan fo siambr neu gell o fewn y crug i ddal y corff yna gelwir y crug yn siambr gladdu. Pan fo'r glaw a'r gwynt wedi'i herydu yna caiff ei disgrifio fel carnedd. Yn Nghainc Gyntaf y Mabinogi (testun Llyfr Gwyn Rhydderch, 14eg ganrif) ceir hanes Pwyll yn gweld Rhiannon: "Ac yna... yn eistedd ar ben crug, y wreic teccaf or a welsei eiroet." [1]
Fe gychwynwyd eu codi tua 3000 C.C. a pharhaodd yr arfer hyd at ddiwedd Oes yr Efydd (tua 600 C.C.). Codwyd y rhan fwyaf, fodd bynnag yn y cyfnod 2400 - 1500 C.C.[2]
Gweler hefyd
Mathau gwahanol o siambrau claddu
Cyfeiriadau
- ↑ Geiriadur Prifysgol Cymru, Cyfrol 1, tudalen 613.
- ↑ Gwefan Saesneg English Heritage
Dolennau allanol
- Crug crwn Fan Foel, Gwefan Cyngor Archaeoleg Brydeinig (Cymru)