Cadair yr Eisteddfod Genedlaethol

Un o brif wobrau yr Eisteddfod Genedlaethol yw'r Gadair. Yn draddodiadol, gwobr ydyw am yr awdl orau o dan 300 llinell, er bod tueddiad diweddar i gwtogi nifer y llinellau i 200.

Er bod Cadair yr Eisteddfod Genedlaethol‎ yn greadigaeth gymharol ddiweddar (ffrwyth gweithgareddau Iolo Morgannwg ac eraill), mae'r arfer o gadeirio bardd yn deillio o'r Oesoedd Canol pan arferid neilltuo cadair arbennig i'r pencerdd yn llys y brenin, yn ôl Cyfraith Hywel Dda.

Rhestr Enillwyr Cadair yr Eisteddfod Genedlaethol

1880au

• 1880 - Athrylith gan W. B. Joseph (Y Myfyr) (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Caernarfon 1880)
• 1881 – Cariad gan Evan Rees (Dyfed) (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Merthyr Tudful 1881)
• 1882 – atal y wobr
• 1883 – atal y wobr
• 1884 – Gwilym Hiraethog gan Evan Rees (Dyfed) (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Lerpwl 1884)
• 1885 – Y Gwir yn erbyn y Byd gan Watkin Hezekiah Williams (Watcyn Wyn) (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Aberdâr 1885)
• 1886 – Gobaith gan Richard Davies (Tafolog) (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Caernarfon 1886)
• 1887 – Victoria gan Robert Arthur Williams (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Llundain 1887)
• 1888 – Peroriaeth gan Thomas Jones (Tudno) (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Wrecsam 1888)
• 1889 - Y Beibl Cymraeg gan Evan Rees (Dyfed) [1] (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Aberhonddu 1889)

1890au

• 1890 – Y Llafurwr gan Thomas Jones (Tudno) (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Bangor 1890)
• 1891 – Yr Haul gan John Owen Williams (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Abertawe 1891)
• 1892 – Y Cenhadwr gan Evan Jones (Gurnos) (Eisteddfod Genedlaethol Cymru y Rhyl 1892)
• 1893 – Pwlpud Cymru gan John Ceulanydd Williams (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Pontypridd 1893)
• 1894 – Hunanaberth gan Elfed (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Caernarfon 1894)
• 1895 – Dedwyddwch gan John Owen Williams (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Llanelli 1895)
• 1896 – Tu hwnt i'r llen gan Ben Davies (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Llandudno 1896)
• 1897 – Brawdoliaeth Gyffredinol gan John Thomas Job (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Casnewydd 1897)
• 1898 – Yr Awen gan Robert Owen Hughes (Elfyn) (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Blaenau Ffestiniog 1898)
• 1899 - atal y wobr

1900au

• 1900 – Y Bugail gan John Owen Williams (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Lerpwl 1900)
• 1901 – Y Diwygiwr gan Evan Rees (Dyfed) (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Merthyr Tudful 1901)
• 1902 – Ymadawiad Arthur gan T. Gwynn Jones (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Bangor 1902)
• 1903 – Y Celt gan John Thomas Job (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Llanelli 1903)
• 1904 – Geraint ac Enid gan J. Machreth Rees (Eisteddfod Genedlaethol Cymru y Rhyl 1904)
• 1905 – atal y wobr
• 1906 – Y Lloer gan John James Williams (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Caernarfon 1906)
• 1907 – John Bunyan gan Thomas Davies (ethel) (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Abertawe 1907)
• 1908 – Ceiriog gan John James Williams (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Llangollen 1908)
• 1909 - Gwlad y Bryniau gan T Gwynn Jones (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Llundain 1909)

1910au

• 1910 – Yr Haf gan R Williams Parry (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Bae Colwyn 1910)
• 1911 – Iorwerth y Seithfed gan William Roberts (Gwilym Ceiriog) (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Caerfyrddin 1911)
• 1912 – Y Mynydd gan T. H. Parry-Williams (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Wrecsam 1912)
• 1913 – Aelwyd y Cymro gan Thomas Jacob Thomas(Eisteddfod Genedlaethol Cymru Y Fenni 1913)
• 1914 – dim Eisteddfod
• 1915 – Eryri gan T. H. Parry-Williams (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Bangor 1915)
• 1916 – Ystrad Fflur gan John Ellis Williams (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Aberystwyth 1916)
• 1917 – Yr Arwr gan Ellis Humphrey Evans (Hedd Wyn) (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Penbedw 1917) Y Gadair Ddu
• 1918 – John Thomas Job
• 1919 – David Rees Davies Cledlyn

1920au

• 1920 – atal y wobr
• 1921 – Robert John Rowlands (Meuryn)
• 1922 – John Lloyd-Jones (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Rhydaman 1922)
• 1923 – David Rees Davies Cledlyn
• 1924 – Cynan
• 1925 – Dewi Morgan (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Pwllheli 1925)
• 1926 – Y Mynach gan Gwenallt (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Abertawe 1926)
• 1927 – atal y wobr
• 1928 – atal y wobr
• 1929 – David Emrys James (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Lerpwl 1929)

1930au

• 1930 – David Emrys James
• 1931 – Gwenallt
• 1932 – D. J. Davies
• 1933 – Edgar Phillips
• 1934 – William Morris
• 1935 – Magdalen gan E. Gwyndaf Evans
• 1936 – Simon B. Jones
• 1937 – T. Rowland Hughes
• 1938 – Gwilym R. Jones
• 1939 – atal y wobr

1940au

• 1940 –
• 1941 – Roland Jones
• 1942 – atal y wobr
• 1943 – David Emrys James
• 1944 – D. Lloyd Jenkins
• 1945 – Tom Parri Jones
• 1946 – Geraint Bowen (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Aberpennar 1946)
• 1947 – John Tudor James
• 1948 – David Emrys James
• 1949 – Roland Jones

1950au

• 1950 – Gwilym Tilsley
• 1951 – Brinley Richards (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Llanrwst 1951)
• 1952 – Dwylo gan John Evans (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Aberystwyth 1952}
• 1953 – E. Llwyd Williams
• 1954 – Yr Argae gan John Evans
• 1955 – Gwilym Ceri Jones
• 1956 – Gwraig gan Mathonwy Hughes (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Aberdâr 1956)
• 1957 – Gwilym Tilsley
• 1958 – Caerllion-ar-Wysg gan T. Llew Jones (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Glyn Ebwy 1958)
• 1959 – T. Llew Jones (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Caernarfon 1959)

1960au

• 1960 – atal y wobr (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Caerdydd 1963)
• 1961 – Awdl Foliant i Gymru gan Emrys Edwards (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Rhosllannerchrugog 1961)
• 1962 – Caradog Prichard (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Llanelli 1962)
• 1963 – atal y wobr (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Llandudno 1963)
• 1964 – Patagonia gan Richard Bryn Williams (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Abertawe 1964)
• 1965 – Yr Ymchwil gan William David Williams (Eisteddfod Genedlaethol Cymru y Drenewydd 1965)
• 1966 – Cynhaeaf gan Dic Jones (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Aberafan 1966)
• 1967 – Y Gwyddonydd gan Emrys Roberts (bardd) (Eisteddfod Genedlaethol Cymru y Bala 1967)
• 1968 – Richard Bryn Williams (Eisteddfod Genedlaethol Cymru y Barri 1968)
• 1969 – James Nicholas (Eisteddfod Genedlaethol Cymru y Fflint 1969)

1970au

• 1970 – Y Twrch Trwyth gan Tomi Evans (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Rhydaman 1970)
• 1971 – Y Chwarelwr gan Emrys Roberts (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Bangor a'r cylch 1971)
• 1972 – Preseli gan Dafydd Owen (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Sir Benfro 1972)
• 1973 – Llef Dros y Lleiafrifoedd gan Alan Llwyd (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Rhuthun 1973)
• 1974 – Y Dewin gan Moses Glyn Jones (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Caerfyrddin 1974)
• 1975 – Afon gan Gerallt Lloyd Owen (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Bro Dwyfor 1975)
• 1976 – Gwanwyn gan Alan Llwyd (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Aberteifi 1976)
• 1977 – Llygredd gan Donald Evans (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Wrecsam a'r cylch 1977)
• 1978 – atal y wobr (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Caerdydd 1978)
• 1979 – atal y wobr (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Caernarfon 1979)

1980au

• 1980 – Y Ffwrnais gan Donald Evans (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Dyffryn Lliw 1980)
• 1981 – Y Frwydr gan John Gwilym Jones (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Maldwyn a'i chyffiniau 1981)
• 1982 – Cilmeri gan Gerallt Lloyd Owen (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Abertawe 1982)
• 1983 – Ynys gan Einon Evans (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Môn 1983)
• 1984 – Y Pethau Bychein gan Aled Rhys Wiliam (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Llanbedr Pont Steffan 1984)
• 1985 – Cynefin gan Robat Powel (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Y Rhyl 1985)
• 1986 – Y Cwmwl gan Gwynn ap Gwilym (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Abergwaun 1986)
• 1987 – Llanw a Thrai gan Ieuan Wyn (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Porthmadog 1987)
• 1988 – Storm gan Elwyn Edwards (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Casnewydd 1988)
• 1989 – Y Daith gan Idris Reynolds (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Llanrwst 1989)

1990au

• 1990 – Gwythiennau gan Myrddin ap Dafydd (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Cwm Rhymni 1990)
• 1991 – Merch yr Amserau gan Robin Llwyd ab Owain (Eisteddfod Genedlaethol Cymru yr Wyddgrug 1991)
• 1992 – A Fo Ben... gan Idris Reynolds (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Aberystwyth 1992)
• 1993 – Gwawr gan Meirion MacIntyre Huws (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Llanelwedd 1993)
• 1994 – Chwyldro gan Emyr Lewis (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Nedd a'r cyffiniau 1994)
• 1995 – Y Môr gan Tudur Dylan Jones (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Abergele 1995)
• 1996 - Grisiau gan R. O. Williams (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Bro Dinefwr 1996)
• 1997 – Gwaddol gan Ceri Wyn Jones (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Meirion a'r Cyffiniau 1997)
• 1998 – atal y wobr (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Bro Ogwr 1998)
• 1999 – Pontydd gan Gwenallt Llwyd Ifan (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Môn 1999)

2000au

• 2000 – Rhithiau gan Llion Jones (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Llanelli 2000)
• 2001 – Dadeni gan Mererid Hopwood (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Dinbych 2001)
• 2002 – Llwybrau gan Myrddin ap Dafydd (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Tyddewi 2002)
• 2003 – Drysau gan Twm Morys (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Maldwyn a'r Gororau 2003)
• 2004 – Tir Neb gan Huw Meirion Edwards (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Casnewydd 2004)
• 2005 – Gorwelion gan Tudur Dylan Jones (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Eryri a'r Cyffiniau 2005)
• 2006 – Tonnau gan Gwynfor ab Ifor (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Abertawe 2006)
• 2007 – Ffin gan T. James Jones (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Sir y Fflint a'r Cyffiniau 2007)
• 2008 – Tir Newydd gan Hilma Lewis Edwards (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Caerdydd a'r Cylch 2008)
• 2009 – atal y wobr (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Meirion a'r Cyffiniau 2009)

2010au

• 2010 – Ennill Tir gan Tudur Hallam (Yr Wylan) (Eisteddfod Genedlaethol Cymru Blaenau Gwent a Blaenau'r Cymoedd 2010)