Daeargoel: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Llinell 4: | Llinell 4: | ||
Defnyddiwyd y ffurf Ewropeaidd boblogaidd o ddaeargoel gan [[Dyn Hysbys|ddynion hysbys]] yng [[Cymru|Nghymru]]<ref>Griffiths, Kate Bosse; ''Byd y Dyn Hysbys'', Pennod III, Y Lolfa 1977.</ref> |
Defnyddiwyd y ffurf Ewropeaidd boblogaidd o ddaeargoel gan [[Dyn Hysbys|ddynion hysbys]] yng [[Cymru|Nghymru]]<ref>Griffiths, Kate Bosse; ''Byd y Dyn Hysbys'', Pennod III, Y Lolfa 1977.</ref> |
||
==Defnyddio |
==Defnyddio daeargoel== |
||
Yn ei llyfr ''[[Byd y Dyn Hysbys]]: Swyngyfaredd yng Nghymru'' disgrifia'r awdures [[Kate Bosse-Griffiths]] sut yr ymarferai dynion hysbys ddaeargoel<ref>Griffiths, Kate Bosse; ''Byd y Dyn Hysbys'', Pennod III, td 46-50, Y Lolfa 1977 |
Yn ei llyfr ''[[Byd y Dyn Hysbys]]: Swyngyfaredd yng Nghymru'' disgrifia'r awdures [[Kate Bosse-Griffiths]] sut yr ymarferai dynion hysbys ddaeargoel.<ref>Griffiths, Kate Bosse; ''Byd y Dyn Hysbys'', Pennod III, td 46-50, Y Lolfa 1977</ref> Er mwyn creu'r awyrgylch priodol byddai'r Dyn Hysbys yn dechrau gyda ''"Gweddi Daeargoel"'' yn ymbil ar [[Duw|Dduw]] wrth wneud ''"y ffigur hwn o ddaeargoel"'' er mwyn cael ateb a fyddai'n wir a pherffaith, a hynny ''"yn enw [[Iesu Grist]], ein Harglwydd a'n Gwaredwr"''. Wedyn gofynnir i'r holwr wneud yn gyflym bedair llinell o ddotiau heb ystyried y rhif. Wrth feirniadu'r dotiau, yr unig beth o bwys yw, a yw'r rhif yn [[rhif gwastad|wastad]] neu beidio. Er mwyn cyfansoddi'r ffigur daeargoelus, gosodir un pwynt i lawr ar gyfer pob llinell "anwastad" a dau bwynt ar gyfer pob llinell wastad. |
||
Wrth ddefnyddio ffigurau o bedair llinell y mae'n bosibl cael 16 o amrywiadau, ac felly |
Wrth ddefnyddio ffigurau o bedair llinell y mae'n bosibl cael 16 o amrywiadau, ac felly'r un nifer o ffigurau daeargoelus gwahanol. Rhoddir enw [[Lladin]] i bob un o'r ffigurau ac fe'u cysylltir, bob yn ddau, â'r planedau [[Sêr-ddewiniaeth|sêr-ddewiniol]] sy'n rheoli'r wythnos, sef yr [[Haul]], y [[Lleuad]], [[Mawrth]], [[Mercher]], [[Iau]], [[Gwener]] a [[Sadwrn]], ac eithrio'r ddau ffigur olaf, a gysylltir ag "Y [[Draig|Ddraig]]". |
||
Cyfeirir at yr holwr fel "breuddwydiwr" ac at yr atebion fel "breuddwydion". |
Cyfeirir at yr holwr fel "breuddwydiwr" ac at yr atebion fel "breuddwydion". |
||
===Y |
===Y ffigurau daeargoelus=== |
||
<gallery> |
<gallery> |
||
Image:Acquisitio.png|Acquisitio |
Image:Acquisitio.png|Acquisitio |
||
Llinell 68: | Llinell 68: | ||
|- |
|- |
||
| Draconis |
| Draconis |
||
| Y |
| Y [[Draig|Ddraig]] |
||
| Caput Draconis; Cauda Draconis |
| Caput Draconis; Cauda Draconis |
||
|} |
|} |
||
Llinell 77: | Llinell 77: | ||
* Fortuna Major: Lwcus iawn mewn aur ac arian, a gorau gyda nwydau; hwyrach anrheg annisgwyl gan gyfaill. |
* Fortuna Major: Lwcus iawn mewn aur ac arian, a gorau gyda nwydau; hwyrach anrheg annisgwyl gan gyfaill. |
||
* Fortuna Minor: Arian, cyfeillion a |
* Fortuna Minor: Arian, cyfeillion a ffawd ddifyr. |
||
* Via: Mae hyn yn rhagddweud anffawd sy'n anodd ei hosgoi; golyga hefyd elynion personol. |
* Via: Mae hyn yn rhagddweud anffawd sy'n anodd ei hosgoi; golyga hefyd elynion personol. |
||
* Populus: Mae'r freuddwyd yn adrodd am newyddion yn bennaf. Fe ddaw'r absennol yn ôl; mynega'r arwydd ffawd gymharol o lwcus a da; hefyd, yn aml, deithio yn ymyl dŵr. |
* Populus: Mae'r freuddwyd yn adrodd am newyddion yn bennaf. Fe ddaw'r absennol yn ôl; mynega'r arwydd ffawd gymharol o lwcus a da; hefyd, yn aml, deithio yn ymyl dŵr. |
||
Llinell 90: | Llinell 90: | ||
* Cancer (neu Carcer): Rhaid cymryd gofal rhag i'r gelyn brifo'r breuddwydiwr; hwyrach rhywbeth mewn cysylltiad â charchar. Mae arwydd hwn hefyd yn siarad am ofidiau trist. |
* Cancer (neu Carcer): Rhaid cymryd gofal rhag i'r gelyn brifo'r breuddwydiwr; hwyrach rhywbeth mewn cysylltiad â charchar. Mae arwydd hwn hefyd yn siarad am ofidiau trist. |
||
*Tristitia: Mae hyn yn golygu anffawd a thristwch ac, o bosib, bydd cyfeillion yn marw. |
*Tristitia: Mae hyn yn golygu anffawd a thristwch ac, o bosib, bydd cyfeillion yn marw. |
||
* Caput Draconis: Ffawd |
* Caput Draconis: Ffawd lwyddiannus a lwcus gyda rhyw fath o fantais i'w disgwyl. Bydd taith yn dilyn. |
||
* Cauda Draconis: Os oes unrhyw arwyddocâd yn hwn, mae'n golygu rhywbeth drwg. |
* Cauda Draconis: Os oes unrhyw arwyddocâd yn hwn, mae'n golygu rhywbeth drwg. |
||
Fersiwn yn ôl 18:16, 6 Hydref 2010
Daeargoel (hefyd daearddewiniaeth) yw enw dull o ddarogan lle caiff olion ar y ddaear neu batrymau a ffurfiwyd ar ôl taflu dyrneidiau o bridd, cerrig, neu dywod eu dehongli. Yn bennaf mae'r term yn cyfeirio at ddull penodol o ddarogan â'i gwreiddiau yn Arabia a Phersia a ddaeth yn boblogaidd ar draws Ewrop yn ystod y Canol Oesoedd a'r Diwygiad, ond ceir dulliau eraill a ellir disgrifio fel daeargoel, megis Llyfr y Newidiadau o Tsieina, coelbrennau, y defnydd Neo-baganaidd o'r Ogam o Iwerddon, y rwnau o'r Llychlyn, ac ymarferiadau eraill o Asia (megis y Kumalak o Kazakstan) ac Affrica (megis y penillion Odu o Nigeria).
Defnyddiwyd y ffurf Ewropeaidd boblogaidd o ddaeargoel gan ddynion hysbys yng Nghymru[1]
Defnyddio daeargoel
Yn ei llyfr Byd y Dyn Hysbys: Swyngyfaredd yng Nghymru disgrifia'r awdures Kate Bosse-Griffiths sut yr ymarferai dynion hysbys ddaeargoel.[2] Er mwyn creu'r awyrgylch priodol byddai'r Dyn Hysbys yn dechrau gyda "Gweddi Daeargoel" yn ymbil ar Dduw wrth wneud "y ffigur hwn o ddaeargoel" er mwyn cael ateb a fyddai'n wir a pherffaith, a hynny "yn enw Iesu Grist, ein Harglwydd a'n Gwaredwr". Wedyn gofynnir i'r holwr wneud yn gyflym bedair llinell o ddotiau heb ystyried y rhif. Wrth feirniadu'r dotiau, yr unig beth o bwys yw, a yw'r rhif yn wastad neu beidio. Er mwyn cyfansoddi'r ffigur daeargoelus, gosodir un pwynt i lawr ar gyfer pob llinell "anwastad" a dau bwynt ar gyfer pob llinell wastad.
Wrth ddefnyddio ffigurau o bedair llinell y mae'n bosibl cael 16 o amrywiadau, ac felly'r un nifer o ffigurau daeargoelus gwahanol. Rhoddir enw Lladin i bob un o'r ffigurau ac fe'u cysylltir, bob yn ddau, â'r planedau sêr-ddewiniol sy'n rheoli'r wythnos, sef yr Haul, y Lleuad, Mawrth, Mercher, Iau, Gwener a Sadwrn, ac eithrio'r ddau ffigur olaf, a gysylltir ag "Y Ddraig".
Cyfeirir at yr holwr fel "breuddwydiwr" ac at yr atebion fel "breuddwydion".
Y ffigurau daeargoelus
-
Acquisitio
-
Albus
-
Amissa
-
Cancer
-
Caput Draconis
-
Cauda Draconis
-
Conjunctio
-
Fortuna Major
-
Fortuna Minor
-
Laetitia
-
Populus
-
Puella
-
Puer
-
Rubens
-
Tristitia
-
Via
Noddwyr y ffigurau
Noddwr | Cymraeg | Ffigurau |
---|---|---|
Solis | Yr Haul | Fortuna Major; Fortuna Minor |
Lunae | Y Lleuad | Via; Populus |
Iovis | Iau | Acquisitio; Laetitia |
Veneris | Gwener | Puella; Amissa |
Mercurius | Mercher | Conjunctio; Albus |
Martis | Mawrth | Puer; Rubens |
Saturni | Sadwrn | Cancer; Tristitia |
Draconis | Y Ddraig | Caput Draconis; Cauda Draconis |
Y Breuddwydion
Y breuddwydion, sef arwyddocâd y ffigurau.
- Fortuna Major: Lwcus iawn mewn aur ac arian, a gorau gyda nwydau; hwyrach anrheg annisgwyl gan gyfaill.
- Fortuna Minor: Arian, cyfeillion a ffawd ddifyr.
- Via: Mae hyn yn rhagddweud anffawd sy'n anodd ei hosgoi; golyga hefyd elynion personol.
- Populus: Mae'r freuddwyd yn adrodd am newyddion yn bennaf. Fe ddaw'r absennol yn ôl; mynega'r arwydd ffawd gymharol o lwcus a da; hefyd, yn aml, deithio yn ymyl dŵr.
- Acquisitio: Mae hyn yn dangos gwahoddiadau, rhoddion a newid y sefyllfa bresennol er mantais.
- Laetitia: Mae'r freuddwyd hon yn hapus ac un bleserus.
- Puella: Priodi os yn sengl, a phlant os yn briod. Llwyddiant yn y rhan fwyaf o'r pethau.
- Amissa (neu Amissio): Rhaid gwylio rhag rhyw berson twyllodrus yn agos i'r holwr; hwyrach rhyw golled.
- Conjunctio: Mae hyn yn golygu delio â phapurau, siartiau, llyfrau a phethau ysgrifenedig ar gyfer pwrpasau amrywiol.
- Albus: Arwydd da. Fe gaiff y breuddwydiwr ei ewyllys ond yn aml iawn y mae yn claddu cyfaill.
- Puer: Geiriau cas a gwyllt. Ffrae a thrafferth ym mywyd y breuddwydiwr a'i dynged.
- Rubens (neu Rubeus): Arwydd o ddicter, terfysg, teimladau drwg a chynghorwyr twyllodrus. Mae gelynion yn agos.
- Cancer (neu Carcer): Rhaid cymryd gofal rhag i'r gelyn brifo'r breuddwydiwr; hwyrach rhywbeth mewn cysylltiad â charchar. Mae arwydd hwn hefyd yn siarad am ofidiau trist.
- Tristitia: Mae hyn yn golygu anffawd a thristwch ac, o bosib, bydd cyfeillion yn marw.
- Caput Draconis: Ffawd lwyddiannus a lwcus gyda rhyw fath o fantais i'w disgwyl. Bydd taith yn dilyn.
- Cauda Draconis: Os oes unrhyw arwyddocâd yn hwn, mae'n golygu rhywbeth drwg.