Esgob Tyddewi: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
BDim crynodeb golygu |
|||
Llinell 161: | Llinell 161: | ||
|<small>[[1442]] hyd [[1446]]||'''[[William Lyndwood]]'''||Arglwydd yr Insel Gyfrin |
|<small>[[1442]] hyd [[1446]]||'''[[William Lyndwood]]'''||Arglwydd yr Insel Gyfrin |
||
|- valign=top bgcolor="#ffffec" |
|- valign=top bgcolor="#ffffec" |
||
|<small> |
|<small>Ionawr [[1447]] hyd Mai [[1447]]||'''[[John Langton, Esgob Tyddewi|John Langton]]'''||<small>Canghellor Caergrawnt; bu farw yn y swydd |
||
|- valign=top bgcolor="#ffffec" |
|- valign=top bgcolor="#ffffec" |
||
|<small>[[15 |
|<small>[[15 Medi]] [[1447]] hyd [[1460]]||'''[[John De la Bere, Esgob Tyddewi|John De la Bere]]'''||<small>Deon Wells |
||
|- valign=top bgcolor="#ffffec" |
|- valign=top bgcolor="#ffffec" |
||
|<small>[[1460]] hyd [[1482]]||'''[[Robert Tully]]'''||<small>Mynach o Gaerloyw |
|<small>[[1460]] hyd [[1482]]||'''[[Robert Tully]]'''||<small>Mynach o Gaerloyw |
||
Llinell 175: | Llinell 175: | ||
|<small>[[1485]] hyd [[1496]]||'''[[Hugh Pavy]]'''||<small>Archddiacon Wiltshire |
|<small>[[1485]] hyd [[1496]]||'''[[Hugh Pavy]]'''||<small>Archddiacon Wiltshire |
||
|- valign=top bgcolor="#ffffec" |
|- valign=top bgcolor="#ffffec" |
||
|<small>[[1496]] hyd |
|<small>[[1496]] hyd Mai [[1504]]||'''[[John Morgan (esgob)|John Morgan]]'''<br>(neu John Young)||<small>Deon Windsor; bu farw yn y swydd |
||
|- valign=top bgcolor="#ffffec" |
|- valign=top bgcolor="#ffffec" |
||
|<small>[[1505]] hyd [[1509]]||'''[[Robert Sherborne]]'''||<small>[[Deon St Paul]], Llundain; daeth yn [[Esgob Chichester]] |
|<small>[[1505]] hyd [[1509]]||'''[[Robert Sherborne]]'''||<small>[[Deon St Paul]], Llundain; daeth yn [[Esgob Chichester]] |
||
Llinell 191: | Llinell 191: | ||
|<small>[[1559]] hyd [[1561]]||'''[[Thomas Young (archesgob)|Thomas Young]]'''||<small>Canghellor Tyddewi; daeth yn [[Archesgob Efrog]] |
|<small>[[1559]] hyd [[1561]]||'''[[Thomas Young (archesgob)|Thomas Young]]'''||<small>Canghellor Tyddewi; daeth yn [[Archesgob Efrog]] |
||
|- valign=top bgcolor="#ffffec" |
|- valign=top bgcolor="#ffffec" |
||
|<small>[[1561]] hyd [[7 |
|<small>[[1561]] hyd [[7 Tachwedd]] [[1581]]||'''[[Richard Davies]]'''||<small>Cynt yn [[Esgob Llanelwy]]; Bu farw yn y swydd |
||
|- valign=top bgcolor="#ffffec" |
|- valign=top bgcolor="#ffffec" |
||
|<small>[[1582]] hyd [[1592]]||'''[[Marmaduke Middleton]]'''||<small>Cynt yn [[Esgob Waterford]]; diswyddwyd ac alltudiwyd. |
|<small>[[1582]] hyd [[1592]]||'''[[Marmaduke Middleton]]'''||<small>Cynt yn [[Esgob Waterford]]; diswyddwyd ac alltudiwyd. |
||
Llinell 253: | Llinell 253: | ||
|<small>[[1793]] hyd [[1800]]||<small><small>Yr Anrhydeddus </small></small>'''[[William Stuart (archesgob)|William Stuart]]'''||<small>Canon Eglwys Crist, Rhydychen,; daeth yn [[Archesgob Armagh]] |
|<small>[[1793]] hyd [[1800]]||<small><small>Yr Anrhydeddus </small></small>'''[[William Stuart (archesgob)|William Stuart]]'''||<small>Canon Eglwys Crist, Rhydychen,; daeth yn [[Archesgob Armagh]] |
||
|- valign=top bgcolor="#ffffec" |
|- valign=top bgcolor="#ffffec" |
||
|<small>[[20 |
|<small>[[20 Rhagfyr]] [[1800]] hyd [[3 Mehefin]] [[1803]]||[[George Murray (esgob)|<small>Arglwydd </small>'''George Murray''']]||<small>Bu farw yn y swydd |
||
|- valign=top bgcolor="#ffffec" |
|- valign=top bgcolor="#ffffec" |
||
|<small>[[25 |
|<small>[[25 Mehefin]] [[1803]] hyd [[1825]]||'''[[Thomas Burgess]]'''||<small>Daeth yn [[Esgob Salisbury]] |
||
|- valign=top bgcolor="#ffffec" |
|- valign=top bgcolor="#ffffec" |
||
|<small>[[18 |
|<small>[[18 Mehefin]] [[1825]] hyd [[7 Gorffennaf]] [[1840]]||'''[[John Banks Jenkinson]]'''||<small>Bu farw yn y swydd |
||
|- valign=top bgcolor="#ffffec" |
|- valign=top bgcolor="#ffffec" |
||
|<small>[[23 |
|<small>[[23 Gorffennaf]] [[1840]] hyd [[1874]]||'''[[Connop Thirlwall]]'''||<small> |
||
|- valign=top bgcolor="#ffffec" |
|- valign=top bgcolor="#ffffec" |
||
|<small>[[1874]] hyd [[1897]]||[[William Basil Jones|'''William''' Basil '''Jones''']], <small><small>DD||<small> |
|<small>[[1874]] hyd [[1897]]||[[William Basil Jones|'''William''' Basil '''Jones''']], <small><small>DD||<small> |
||
|- valign=top bgcolor="#ffffec" |
|- valign=top bgcolor="#ffffec" |
||
|<small>[[1897]] hyd [[1926]]||'''[[John Owen (esgob)|John Owen]]'''||<small> |
|<small>[[1897]] hyd [[1926]]||'''[[John Owen (esgob)|John Owen]]'''||<small>Esgob ar adeg greu [[Yr Eglwys yng Nghymru]] |
||
|- valign=top bgcolor="#ffffec" |
|- valign=top bgcolor="#ffffec" |
||
|<small>1926 hyd 1950||[[David Lewis Prosser|'''David''' Lewis '''Prosser''']], <small><small>LLD||<small>[[Archesgob Cymru]] [[1944]]-[[1949]] |
|<small>1926 hyd 1950||[[David Lewis Prosser|'''David''' Lewis '''Prosser''']], <small><small>LLD||<small>[[Archesgob Cymru]] [[1944]]-[[1949]] |
Fersiwn yn ôl 19:31, 28 Mehefin 2019
Llywodraethwr eglwysig Esgobaeth Tyddewi yng ngorllewin Cymru yw Esgob Tyddewi. Yn draddodiadol ystyrir Dewi Sant fel Esgob cyntaf Tyddewi. Mae cofnodion am y cyfnod cynnar yn gyfyngedig i ambell gofnod yn yr Annales Cambriae a Brut y Tywysogion. Er enghraifft, cofnodir i'r Daniaid anrheithio Tyddewi yn 999, a lladd yr esgob Morgeneu; y cyntaf o Esgobion Tyddewi, meddir, i dorri ar draddodiad Dewi o ymwrthod a bwyta cig.
Yn yr 11g roedd yr esgobion Sulien a'i fab Rhygyfarch ap Sulien yn ysgolheigion nodedig. I Rhygyfarch y priodolir y Vita Davidiis ("Buchedd Dewi"), a gyfansoddwyd i amddiffyn annibyniaeth yr esgobaeth oddi wrth Archesgob Caergaint. Yn 1176, enwebwyd Gerallt Gymro yn esgob, ond gwrthododd y brenin Harri II o Loegr ei dderbyn, yn ôl pob tebyg oherwydd ei ymgyrch dros annibyniaeth yr esgobaeth, ymgyrch a gafodd gefnogaeth Llywelyn Fawr.
Yn ystod ymrysonau crefyddol yr 16g, carcharwyd yr esgob Robert Ferrar am heresi gan Mari Tudur, ac, ar ôl gwrthod datgyffesu, fe'i llosgwyd wrth y stanc ar sgwâr y farchnad yng Nghaerfyrddin ar 30 Mawrth 1555.
Yr esgob presennol yw'r Gwir Barchedig John Wyn Evans a benodwyd ar brynhawn Llun, 1 Medi 2008.
Rhestr o Esgobion Tyddewi
Cyfnod | Esgob | Nodiadau |
---|---|---|
545 hyd 589 | Dewi | |
589 hyd 606 | Cynog | |
606 hyd c. 610 | Teilo | |
c. 610 hyd ??? | Ceneu | |
??? hyd ??? | Morfael | |
??? hyd ??? | Haerwnen | |
??? hyd ??? | Elfaed | |
??? hyd ??? | Gwrnwen | |
??? hyd ??? | Llunwerth I | |
??? hyd ??? | Gwrgwst | |
??? hyd ??? | Gwrgan | |
??? hyd ??? | Clydog | |
??? hyd ??? | Einion | |
??? hyd ??? | Elffod | |
??? hyd ??? | Ethelman | |
??? hyd ??? | Elane | |
??? hyd ??? | Maesgwyd | |
??? hyd 831 | Sadyrnin | |
831 hyd ??? | Cadell | |
??? hyd 840 | Sulhaithnay | |
840 hyd 874 | Nobis | |
874 hyd ??? | Idwal | |
??? hyd ??? | Arthfael | |
??? hyd ??? | Samson | |
??? hyd ??? | Ruelin | |
??? hyd ??? | Rhydderch | |
??? hyd ??? | Elwin | |
??? hyd ??? | Morbiw | |
??? hyd 873 | Llunwerth II | |
873 hyd 944 | Eneuris | |
944 hyd ??? | Sulhidyr (alias Hubert) |
|
??? hyd 978 | Ifor | |
978 hyd 999 | Morgeneu | |
999 hyd ??? | Nathan | |
??? hyd ??? | Ieuan (alias Jevan) |
|
??? hyd 1016 | Arwystl | |
1016 hyd 1023 | Erbin |
|
1023 hyd 1039 | Trahaearn | |
1039 hyd 1061 | Ioseff | |
1061 hyd 1071 | Bleiddud | |
1071 hyd 1072 | Sulien | |
1072 hyd 1078 | Abraham | |
1078 hyd 1088 | Sulien | Restored |
1088 hyd ??? | Rhygyfarch ap Sulien | |
??? hyd 1115 | Gruffudd (alias Wilfrid) |
|
1115 hyd 1115 | Deiniol (alias Daniel) |
Etholwyd ond nis cysegrwyd, daeth yn Archddiacon Powys |
1115 hyd 1148 | Bernard | Cangehellor I’r Frenhines Adelize]]; yr esgob cyntaf I dderbyn uchafiaeth Caergrawnt |
1148 hyd 1176 | David FitzGerald | Archddiacon Aberteifi |
1176 hyd 1198 | Peter de Leia | Prior Wenlock |
1198 hyd 1203 | Gerallt Gymro | Etholwyd ond nis derbyniwyd gan y brenin Harri II; ymddiswyddodd |
1203 hyd 1214 | Geoffrey de Henlaw | |
1214 hyd 1229 | Gervase (alias Iorwerth) |
Bu farw yn y swydd |
1230 hyd 1248 | Anselm De la Grace | |
1248 hyd 1256 | Thomas Wallensis | |
1256 hyd 1280 | Richard Carew | |
1280 hyd 1298 | Thomas Bek | Archddiacon Dorset |
1298 hyd 1328 | David Martyn | |
1328 hyd 1347 | Henry Gower | |
1347 hyd 1350 | John Thoresby | Lord Chancellor; daeth ynWorcester |
1350 hyd 1353 | Reginald Brian | Daeth ynWorcester |
1353 hyd 1361 | Thomas Fastolf | Person Fakenham, Norfolk |
1361 hyd 1389 | Adam Houghton | Arglwydd Canghellor |
1389 | Richard Metford | Etholwyd ond rhoddwyd heibio gan y pab |
1389 hyd 1397 | John Gilbert | Cynt ynHenffordd |
1397 hyd 1408 | Guy Mone | |
1407 hyd 1408 | Gruffudd Yonge | Apwyntiwyd gan Owain Glyndŵr |
1408 hyd 1414 | Henry Chichele | Archddiacon Salisbury; daeth yn Archesgob Caergaint |
1414 hyd 1415 | John Catterick | Daeth ynEsgob Lichfield |
1415 hyd 1417 | Stephen Patrington | Daeth ynEsgob Chichester |
1417 hyd 1433 | Benedict Nichols | Cynt ynEsgob Bangor |
1433 hyd 1442 | Thomas Rodburn | Archddiacon Sudbury |
1442 hyd 1446 | William Lyndwood | Arglwydd yr Insel Gyfrin |
Ionawr 1447 hyd Mai 1447 | John Langton | Canghellor Caergrawnt; bu farw yn y swydd |
15 Medi 1447 hyd 1460 | John De la Bere | Deon Wells |
1460 hyd 1482 | Robert Tully | Mynach o Gaerloyw |
1482 hyd 1483 | Richard Martin | Canghellor y Cyfrin Gyngor hyd oes Edward IV o Loegr |
1483 hyd 1484 | Thomas Langton | Prebend Wells |
1484 hyd 1485 | Andrew … | |
1485 hyd 1496 | Hugh Pavy | Archddiacon Wiltshire |
1496 hyd Mai 1504 | John Morgan (neu John Young) |
Deon Windsor; bu farw yn y swydd |
1505 hyd 1509 | Robert Sherborne | Deon St Paul, Llundain; daeth yn Esgob Chichester |
1509 hyd c.1521 | Edward Vaughan | Prebend St Paul, Llundain; bu farw yn y swydd |
1523 hyd 1536 | Richard Rawlins | Warden Coleg Merton, Rhydychen, Prebend St Paul, Llundain |
1536 hyd 1549 | William Barlow | Cynt yn Esgob Llanelwy; daeth yn Esgob Bath a Wells |
1549 hyd 1553 | Robert Ferrar | Cysegrwyd 9 Medi 1548; diswyddwyd gan y Frenhines Mari a llosgwyd am heresi. |
1553 hyd 1559 | Henry Morgan | diswyddwyd gan y Frenhines Elizabeth |
1559 hyd 1561 | Thomas Young | Canghellor Tyddewi; daeth yn Archesgob Efrog |
1561 hyd 7 Tachwedd 1581 | Richard Davies | Cynt yn Esgob Llanelwy; Bu farw yn y swydd |
1582 hyd 1592 | Marmaduke Middleton | Cynt yn Esgob Waterford; diswyddwyd ac alltudiwyd. |
1592 hyd 1594 | yn wag | |
1594 hyd 1615 | Anthony Rudd | Deon Caerloyw |
1615 hyd 1621 | Richard Milbourne | Deon Rochester; daeth yn Esgob Caerliwelydd |
1621 hyd 1627 | William Laud | Deon Caerloyw; daeth yn Esgob Bath a Wells |
1627 hyd 1635 | Theophilus Field | Cynt yn Esgob Llandaf |
1635 hyd 1653 | Roger Mainwaring | Deon Caerwrangon; bu farw yn y swydd |
1653 hyd 1660 | yn wag | Hyd at adferiad y frenhiniaeth |
1660 hyd 1677 | William Lucy | Rheithor High Clere, Swydd Huntingdon; daeth yn Esgob Caerwrangon |
1677 hyd 1686 | Lawrence Womach | Archddiacon Suffolk |
1686 hyd 1687 | John Lloyd | Priathro Coleg Iesu, Rhydychen |
1687 hyd 1699 | Thomas Watson | diswyddwyd am gamymddygiad, yn cynnwys simoniaeth |
1699 hyd 1705 | yn wag | am 5 mlynedd |
1705 hyd 1710 | George Bull | Archddiacon Llandaf |
1710 hyd 1712 | Philip Bisse | Daeth yn Esgob Henffordd |
1712 hyd 1723 | Adam Ottley | Archddiacon Salop a Prebend Henffordd |
1723 hyd 1730 | Richard Smalbroke | Trysorydd Llandaf; daeth yn Esgob Caerlwytgoed |
1730 hyd 1731 | Elias Sydall | Deon Caergaint; daeth yn Esgob Caerloyw |
1731 hyd 1743 | Nicholas Clagget | Deon Rochester; daeth yn Esgob Exeter |
1743 hyd 1744 | Edward Willes | Deon Lincoln; daeth yn Esgob Bath a Wells |
1744 hyd 1752 | Yr Anrhydeddus Richard Trevor | Canon Windsor; daeth yn Esgob Durham |
1752 hyd 1761 | Anthony Ellis | Prebendari Caerloyw |
1761 hyd 1766 | Samuel Squire | Deon Bryste |
1766 hyd 1766 | Robert Lowth | Prebendary of Durham; daeth ynOxford |
1766 hyd 1774 | Charles Moss | Archddiacon Colchester; daeth yn Esgob Bath a Wells |
1774 hyd 1779 | Yr Anryd. James York | Deon Lincoln; daeth yn Esgob Caerloyw |
1779 hyd 1783 | John Warren | Archddiacon Caerwrangon; daeth yn Esgob Bangor |
1783 hyd 1788 | Edward Smallwell | Daeth yn Esgob Rhydychen |
1788 hyd 1793 | Samuel Horsley | Daeth yn Esgob Rochester |
1793 hyd 1800 | Yr Anrhydeddus William Stuart | Canon Eglwys Crist, Rhydychen,; daeth yn Archesgob Armagh |
20 Rhagfyr 1800 hyd 3 Mehefin 1803 | Arglwydd George Murray | Bu farw yn y swydd |
25 Mehefin 1803 hyd 1825 | Thomas Burgess | Daeth yn Esgob Salisbury |
18 Mehefin 1825 hyd 7 Gorffennaf 1840 | John Banks Jenkinson | Bu farw yn y swydd |
23 Gorffennaf 1840 hyd 1874 | Connop Thirlwall | |
1874 hyd 1897 | William Basil Jones, DD | |
1897 hyd 1926 | John Owen | Esgob ar adeg greu Yr Eglwys yng Nghymru |
1926 hyd 1950 | David Lewis Prosser, LLD | Archesgob Cymru 1944-1949 |
1950 hyd 1956 | William Thomas Havard, MC, TD, DD | |
1956 hyd 1971 | John Richard Richards, DD | |
1971 hyd 1982 | Eric Matthias Roberts, MA | |
1982 hyd 1991 | George Noakes | Archesgob Cymru 1987-1991 |
1991 hyd 1995 | J. Ivor Rees | |
1995 hyd 2002 | David Huw Jones | |
2002 hyd y 2008 | Carl N. Cooper | |
2008 hyd 2016 | John Wyn Evans | |
2008 hyd heddiw | Joanna Penberthy |