Dadfeilio ymbelydrol: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
manion iaith |
SieBot (sgwrs | cyfraniadau) B robot yn ychwanegu: ht:Radyo-aktivite |
||
Llinell 15: | Llinell 15: | ||
[[af:Radioaktiwiteit]] |
[[af:Radioaktiwiteit]] |
||
[[als:Radioaktivität]] |
[[als:Radioaktivität]] |
||
⚫ | |||
[[ar:نشاط إشعاعي]] |
[[ar:نشاط إشعاعي]] |
||
⚫ | |||
[[ast:Radiactividá]] |
[[ast:Radiactividá]] |
||
[[az:Radioaktivlik]] |
[[az:Radioaktivlik]] |
||
⚫ | |||
[[be-x-old:Радыяактыўнасьць]] |
[[be-x-old:Радыяактыўнасьць]] |
||
⚫ | |||
[[bg:Радиоактивност]] |
[[bg:Радиоактивност]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[ca:Radioactivitat]] |
[[ca:Radioactivitat]] |
||
[[cs:Radioaktivita]] |
[[cs:Radioaktivita]] |
||
[[da:Radioaktivitet]] |
[[da:Radioaktivitet]] |
||
[[de:Radioaktivität]] |
[[de:Radioaktivität]] |
||
⚫ | |||
[[el:Ραδιενέργεια]] |
[[el:Ραδιενέργεια]] |
||
[[en:Radioactive decay]] |
[[en:Radioactive decay]] |
||
⚫ | |||
[[eo:Radiaktiveco]] |
[[eo:Radiaktiveco]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[eu:Desintegrazio erradioaktibo]] |
[[eu:Desintegrazio erradioaktibo]] |
||
[[fa:واپاشی هستهای]] |
[[fa:واپاشی هستهای]] |
||
⚫ | |||
[[fr:Radioactivité]] |
[[fr:Radioactivité]] |
||
[[ga:Meath radaighníomhach]] |
[[ga:Meath radaighníomhach]] |
||
[[gl:Radiactividade]] |
[[gl:Radiactividade]] |
||
⚫ | |||
[[ko:방사성 감쇠]] |
|||
[[hr:Radioaktivnost]] |
[[hr:Radioaktivnost]] |
||
[[ht:Radyo-aktivite]] |
|||
⚫ | |||
[[hu:Radioaktivitás]] |
|||
[[ia:Radioactivitate]] |
[[ia:Radioactivitate]] |
||
⚫ | |||
[[is:Geislavirkni]] |
[[is:Geislavirkni]] |
||
[[it:Radioattività]] |
[[it:Radioattività]] |
||
[[ja:放射性崩壊]] |
|||
⚫ | |||
[[kn:ವಿಕಿರಣಶೀಲ ಅಪಕರ್ಷಣ]] |
[[kn:ವಿಕಿರಣಶೀಲ ಅಪಕರ್ಷಣ]] |
||
[[ |
[[ko:방사성 감쇠]] |
||
[[lt:Radioaktyvumas]] |
[[lt:Radioaktyvumas]] |
||
[[ |
[[lv:Radioaktivitāte]] |
||
[[mk:Радиоактивност]] |
[[mk:Радиоактивност]] |
||
[[ml:ആണവവികിരണം]] |
[[ml:ആണവവികിരണം]] |
||
[[ms:Reputan radioaktif]] |
[[ms:Reputan radioaktif]] |
||
⚫ | |||
[[nl:Radioactiviteit]] |
[[nl:Radioactiviteit]] |
||
[[ |
[[nn:Radioaktivitet]] |
||
[[no:Radioaktivitet]] |
[[no:Radioaktivitet]] |
||
⚫ | |||
[[oc:Radioactivitat]] |
[[oc:Radioactivitat]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[pl:Radioaktywność]] |
[[pl:Radioaktywność]] |
||
⚫ | |||
[[pt:Desintegração radioativa]] |
[[pt:Desintegração radioativa]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[qu:Illanchaykuy]] |
[[qu:Illanchaykuy]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[ru:Радиоактивный распад]] |
[[ru:Радиоактивный распад]] |
||
[[ |
[[sh:Radioaktivnost]] |
||
[[simple:Radioactive decay]] |
[[simple:Radioactive decay]] |
||
[[sk:Rádioaktívny rozpad]] |
[[sk:Rádioaktívny rozpad]] |
||
[[sl:Radioaktivnost]] |
[[sl:Radioaktivnost]] |
||
⚫ | |||
[[sr:Радиоактивност]] |
[[sr:Радиоактивност]] |
||
[[sh:Radioaktivnost]] |
|||
⚫ | |||
[[sv:Radioaktivitet]] |
[[sv:Radioaktivitet]] |
||
[[ta:கதிரியக்கம்]] |
[[ta:கதிரியக்கம்]] |
Fersiwn yn ôl 12:30, 4 Awst 2010
Proses mewn ffiseg ydy dadfeiliad ymbelydrol pan fo niwclews atomig ansefydlog yr elfen gemegol yn colli neu'n rhyddhau egni drwy ioneiddio gronynnau h.y. drwy daro atomau a bwrw electronau i ffwrdd ohonyn nhw. Nid yw'r niwclews (wrth ddadfeilio) yn bwrw yn erbyn gronynnau eraill. Canlyniad y dadfeilio yw bod y fam atom cychwynol yn trawsffurfio i fod yn atom o fath gwahanol (y "ferch"). Er enghraifft: mae'r fam-atom Carbon-14 yn taflu ymbelydredd ac yn trawsffurfio yn nitrogen-14, sef y ferch-atom. Yn ôl rheolau mecaneg cwantwm, ni allwn gyfrifo a rhagweld faint o amser y cymer i'r atom hwn - a phob atom arall - ddadfeilio. Ond gan fod cymaint o atomau yn dadfeilio ar yr un pryd, gallem fod yn eithaf hyderus fod y cyfrifiad yn eithaf agos i'w le.[1]
Caiff ymbelydredd ei fesur mewn Becquerelau, Bq. Diffiniad o un Bq ydy un dadfeiliad pob eiliad. Gan fod llawer o atomau mewn sampl labordy, mae'r Bq yn fesur pitw bach iawn a gall fesur cyn lleied â GBq (gigabecquerel, 1 x 109 dadfeiliad yr eiliad) neu TBq (terabecquerel, 1 x 1012 dadfeiliad yr eiliad). Dull arall o fesur ymbelydredd ydy'r curie, Ci.
Mae cyfradd dadfeilio sampl ymbelydrol mewn cyfrannedd union â'r nifer o atomau ansefydlog sydd yn y sampl. Gellir darganfod y gyfradd drwy luosi'r nifer o atomau gyda'r cysonyn dadfeilio, λ. Mae gan y cysonyn hwn berthynas â hanner oes y sampl a ddiffinnir gan λ = ln2 / T½, lle mae ln2 yn logarithm naturiol dau (oddeutu 0.693), a T½ yw hanner oes y sampl.