Gwyddor gwybodaeth: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
ehangu |
ffynonellau |
||
| Llinell 6: | Llinell 6: | ||
==Hanes== |
==Hanes== |
||
Darganfyddir gwreiddiau gwyddor gwybodaeth yn [[dogfennaeth|nogfennaeth]], maes ag ymddangosodd pan ddatblygwyd [[cyfrifiadur]]on digidol yn yr [[1940au]] a chynnar yr [[1950au]]. Yn ystod [[yr Ail Ryfel Byd]] ymddangosodd yr angen i mwyhau trachywiredd a dyfnder chwiliadau [[llyfryddiaeth|llyfryddiaethol]], ag arweiniodd at ymdrechion i newid dulliau traddodiadol o ddosbarthiad yn systemau cyfrifiadur-gytûn. Cyflwynwyd chwilio [[awtomatiaeth|awtomataidd]] ffeiliau, [[mynegai|mynegeio]] cydgysylltiedig, a [[geirfa|geirfâu]] rheoledig fel ymateb i'r angen cynyddol i greu mynediad hawdd i gynnwys [[cylchgrawn gwyddonol|cylchgronau gwyddonol]]. Cafodd [[crynodeb]]au awtomataidd o ddogfenni eu datblygu i symleiddio mynediad i ddarganfyddiadau [[ymchwil]] mwy |
Darganfyddir gwreiddiau gwyddor gwybodaeth yn [[dogfennaeth|nogfennaeth]], maes ag ymddangosodd pan ddatblygwyd [[cyfrifiadur]]on digidol yn yr [[1940au]] a chynnar yr [[1950au]]. Yn ystod [[yr Ail Ryfel Byd]] ymddangosodd yr angen i mwyhau trachywiredd a dyfnder chwiliadau [[llyfryddiaeth|llyfryddiaethol]], ag arweiniodd at ymdrechion i newid dulliau traddodiadol o ddosbarthiad yn systemau cyfrifiadur-gytûn. Cyflwynwyd chwilio [[awtomatiaeth|awtomataidd]] ffeiliau, [[mynegai|mynegeio]] cydgysylltiedig, a [[geirfa|geirfâu]] rheoledig fel ymateb i'r angen cynyddol i greu mynediad hawdd i gynnwys [[cylchgrawn gwyddonol|cylchgronau gwyddonol]]. Cafodd [[crynodeb]]au awtomataidd o ddogfenni eu datblygu i symleiddio mynediad i ddarganfyddiadau [[ymchwil]] mwy fyth. |
||
Yn yr [[1960au]] trosglwyddwyd casgliadau enfawr o [[dogfen|ddogfenni]] i [[cronfa ddata|gronfeydd data]] neu ffurfiau di-argraffedig, lle gall chwilio trwy'r holl wybodaeth gan ddefnyddio cyfrifiadur. Erbyn [[1980]] roedd gwyddor gwybodaeth yn faes cyd-ddisgyblaethol, ac yn ddiweddar mae meysydd megis [[deallusrwydd artiffisial]] a [[technoleg gwybodaeth|thecholeg gwybodaeth]] o fewn [[addysg]] wedi dod yn bwysig iawn. |
Yn yr [[1960au]] trosglwyddwyd casgliadau enfawr o [[dogfen|ddogfenni]] i [[cronfa ddata|gronfeydd data]] neu ffurfiau di-argraffedig, lle gall chwilio trwy'r holl wybodaeth gan ddefnyddio cyfrifiadur. Erbyn [[1980]] roedd gwyddor gwybodaeth yn faes cyd-ddisgyblaethol, ac yn ddiweddar mae meysydd megis [[deallusrwydd artiffisial]] a [[technoleg gwybodaeth|thecholeg gwybodaeth]] o fewn [[addysg]] wedi dod yn bwysig iawn. |
||
==Ffynonellau== |
|||
===Ffynonellau trydyddol=== |
|||
*''Microsoft Encarta Encyclopedia Standard 2005'' |
|||
==Gweler hefyd== |
==Gweler hefyd== |
||
Fersiwn yn ôl 19:26, 22 Tachwedd 2006
Disgyblaeth academaidd a maes cyd-ddisgyblaethol sy'n ymwneud â chynhyrchiad, casgliad, trefniadaeth, storfa, adalwad, a lledaeniad gwybodaeth cofnodedig yw gwyddor gwybodaeth. Mae'n astudio cymhwysiad a defnydd gwybodaeth o fewn cyfundrefnau, a'r rhyngweithiad rhwng pobl, cyfundrefnau, a systemau gwybodaeth. Yn aml, astudir gwyddor gwybodaeth fel cangen o gyfrifiadureg neu wybodeg ac mae ganddo berthynas agos â'r gwyddorau cymdeithas a gwybyddol.
Mae gwyddor gwybodaeth yn canolbwyntio ar ddealltwriaeth problemau yn gyntaf, ac yna cymhwyso technoleg gwybodaeth (neu dechnolegau eraill) fel bo'r angen. Mae sylw wedi cael ei roi ym mlynyddoedd diweddar i ryngweithiad dynol-cyfrifiadurol, cylchwedd, y we semantig, a'r ffyrdd mae pobl yn cynhyrchu, defnyddio a darganfod gwybodaeth.
Weithiau caiff gwyddor gwybodaeth ei chymysgu â llyfrgellyddiaeth, cyfrifiadureg, gwybodeg, a theori gwybodaeth, ac yn aml caiff ei grwpio gyda un o'r pynciau yma (gan amlaf llyfrgellyddiaeth, neu gyfrifiadureg).
Hanes
Darganfyddir gwreiddiau gwyddor gwybodaeth yn nogfennaeth, maes ag ymddangosodd pan ddatblygwyd cyfrifiaduron digidol yn yr 1940au a chynnar yr 1950au. Yn ystod yr Ail Ryfel Byd ymddangosodd yr angen i mwyhau trachywiredd a dyfnder chwiliadau llyfryddiaethol, ag arweiniodd at ymdrechion i newid dulliau traddodiadol o ddosbarthiad yn systemau cyfrifiadur-gytûn. Cyflwynwyd chwilio awtomataidd ffeiliau, mynegeio cydgysylltiedig, a geirfâu rheoledig fel ymateb i'r angen cynyddol i greu mynediad hawdd i gynnwys cylchgronau gwyddonol. Cafodd crynodebau awtomataidd o ddogfenni eu datblygu i symleiddio mynediad i ddarganfyddiadau ymchwil mwy fyth.
Yn yr 1960au trosglwyddwyd casgliadau enfawr o ddogfenni i gronfeydd data neu ffurfiau di-argraffedig, lle gall chwilio trwy'r holl wybodaeth gan ddefnyddio cyfrifiadur. Erbyn 1980 roedd gwyddor gwybodaeth yn faes cyd-ddisgyblaethol, ac yn ddiweddar mae meysydd megis deallusrwydd artiffisial a thecholeg gwybodaeth o fewn addysg wedi dod yn bwysig iawn.
Ffynonellau
Ffynonellau trydyddol
- Microsoft Encarta Encyclopedia Standard 2005