Mesopotamia: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
B →top: clean up |
Dim crynodeb golygu |
||
Llinell 2: | Llinell 2: | ||
[[Delwedd:Standard of Ur - War.jpg|250px|bawd|Rhan o Faner [[Ur]]: gorymdaith Rhyfel]] |
[[Delwedd:Standard of Ur - War.jpg|250px|bawd|Rhan o Faner [[Ur]]: gorymdaith Rhyfel]] |
||
:''Gweler hefyd: [[Mesopotamia (gwahaniaethu)]].'' |
:''Gweler hefyd: [[Mesopotamia (gwahaniaethu)]].'' |
||
Y rhanbarth hanesyddol sy'n gorwedd rhwng [[Afon Tigris]] ac [[Afon Ewffrates]] yng ngogledd-ddwyrain y [[Dwyrain Canol]] yw '''Mesopotamia''' ([[Groeg]]: μέσοποταμός 'Rhwng yr Afonydd') |
Y rhanbarth hanesyddol sy'n gorwedd rhwng [[Afon Tigris]] ac [[Afon Ewffrates]] yng ngogledd-ddwyrain y [[Dwyrain Canol]] yw '''Mesopotamia''' ([[Groeg]]: μέσοποταμός 'Rhwng yr Afonydd'). |
||
Y bobl cyntaf i fanteisio ar hyn ar raddau sylweddol oedd y [[Swmer]]iaid, a ymseyflodd ym Mesopotamia tua [[4,000 CC]] i drin y tir ffrwythlon a thyfu cnydau. Sefydlasant un o'r gwareiddiadau cyntaf yn hanes y byd a flodeuai yn ninas-wladwriaethau [[Ur]], [[Kish]], [[Uruk]] a safleoedd eraill. Yna daeth ymsefydlwyr eraill i'r ardal a daeth ymerodraeth [[Akkad]], a sefydlwyd gan [[Sargon]] yn Kish, i ddominyddu'r wlad. Daeth dinas [[Babilon]] yn brifddinas Mesopotamia dan y brenin [[Hammurabi]], enwog am [[Cyfraith Hammurabi|y cyfreithiau manwl]] a luniwyd yn ystod ei deyrnasiad (ar sail cyfreithiau hŷn). Ar ôl Hammurabi cafodd y rhanbarth ei meddianu gan oresgynwyr newydd - y [[Casiaid]], yr [[Asyriaid]] a'r [[Persiaid]] - ac ildiodd Mesopotamia le i'r [[Aifft]] Hynafol fel blaenredegydd gwareiddiad yn yr [[Henfyd]]. Yn ddiweddarach daeth dan reolaeth [[Alecsander Mawr]] a'i olynwyr, yr [[Ymerodraeth Rufeinig]] a'r Persiaid cyn cael ei chwncweru gan y [[Islam|Mwslemiaid]] yn y [[7g]]. |
|||
Dan y [[Califf]]iaid yn [[Baghdad]] tyfodd yr ardal i fod yn ganolfan dysg a diwylliant [[Islam]]aidd gyda Baghdad yn brifddinas [[ymerodraeth]] a ymestynnai o dde [[Sbaen]] a'r [[Maghreb]] i ffiniau [[Affganistan]] ac [[India]]. Yn y [[13g]] cwncweriwyd yr ardal gan y [[Mongoliaid]] dan [[Hulagu]] a'r [[Tartariaid]] dan [[Timus]] a dinistriwyd nifer o lefydd. Bu'n dyst wedyn i ymgiprys am rym rhwng [[Ymerodraeth yr Otomaniaid]] a'r Persiaid. Arhosodd Mesopotamia ym meddiant [[Twrci]] hyd ddiwedd y [[Rhyfel Byd Cyntaf]] a ffurfiwyd teyrnas [[Irac]] fel tiriogaeth ddibynnol dan [[yr Ymerodraeth Brydeinig]] (gweler [[Irac]]). |
|||
[[Categori:Mesopotamia| ]] |
[[Categori:Mesopotamia| ]] |
Fersiwn yn ôl 05:30, 7 Mai 2019
- Gweler hefyd: Mesopotamia (gwahaniaethu).
Y rhanbarth hanesyddol sy'n gorwedd rhwng Afon Tigris ac Afon Ewffrates yng ngogledd-ddwyrain y Dwyrain Canol yw Mesopotamia (Groeg: μέσοποταμός 'Rhwng yr Afonydd').