Dadfeilio ymbelydrol: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu

Mewn-lein

Fersiwn yn ôl 06:02, 3 Gorffennaf 2010

Arwydd sy'n rhybuddio'r darllenydd o beryglon ymbelydredd a graddfa'r perygl hwnnw.

Proses mewn ffiseg ydy dadfeiliad ymbelydrol pan fo niwclews atomig ansefydlog yr elfen gemegol yn colli neu'n rhyddhau egni drwy ioneiddio gronynnau h.y. drwy daro atomau a bwrw electronau i ffwrdd ohonyn nhw. Tydy'r niwclews (wrth ddadfeilio) ddim yn bwrw yn erbyn gronynnau eraill. Canlyniad y dadfeilio yw fod y fam atom cychwynol yn trawsffurfio i fod yn atom o fath gwahanol (y "ferch"). Er enghraifft: mae'r fam-atom Carbon-14 yn taflu ymbelydredd ac yn trawsffurfio yn nitrogen-14, sef y ferch-atom. Yn ôl rheolau mecaneg cwantwm, ni allwn gyfrifo a rhagweld faint o amser y cymerith i'r atom hwn - a phob atom arall - ddadfeilio. Ond gan bod cymaint o atomau yn dadfeilio ar yr un pryd, gallem fod yn eitha hyderus fod y cyfrifiad yn eitha agos i'w le.^[1]

Caiff ymbelydredd ei fesur mewn Becquerelau, Bq. Diffiniad o un Bq ydy un dadfeiliad pob eiliad. Gan bod llawer o atomau mewn sampl labordy, mae'r Bq yn fesur pitw bach iawn a gall fesur cyn lleied â GBq (gigabecquerel, 1 x 10⁹ dadfeiliad yr eiliad) neu TBq (terabecquerel, 1 x 10¹² dadfeiliad yr eiliad). Dull arall o fesur ymbelydredd ydy'r curie, Ci.

Cyfeiriadau

↑ [http://www.iem-inc.com/prhlfr.html Decay and Half Life. Adalwyd 14-12-2009

[1] [http://www.iem-inc.com/prhlfr.html Decay and Half Life. Adalwyd 14-12-2009

[1]

@@ Llinell 1: / Llinell 1: @@
 [[Delwedd:Dangclass7.png|bawd|Arwydd sy'n rhybuddio'r darllenydd o beryglon ymbelydredd  a graddfa'r perygl hwnnw.]]
-Proses mewn [[ffiseg]] ydy '''dadfeiliad ymbelydrol''' pan fo [[niwclews atomig]] [[ansefydlog (cemeg)|ansefydlog]] yr [[elfen gemegol]] yn colli neu'n rhyddhau [[egni]] drwy [[ioneiddio]] gronynnau h.y. drwy daro [[atom]]au a bwrw [[electron]]au i ffwrdd ohonyn nhw. Tydy'r niwclews (wrth ddadfeilio) ddim yn bwrw yn erbyn gronynnau eraill. Canlyniad y dadfeilio yw fod y fam atom cychwynol yn trawsffurfio i fod yn atom o fath gwahanol (y "ferch"). Er enghraifft: mae'r fam-atom [[Carbon|Carbon-14]] yn taflu ymbelydredd ac yn trawsffurfio yn [[nitrogen|nitrogen-14]], sef y ferch-atom. Yn ôl rheolau [[mecaneg cwantwm]], ni allwn gyfrifo a rhagweld faint o amser y cymerith i'r atom hwn - a phob atom arall - ddadfeilio. Ond gan bod cymaint o atomau yn dadfeilio ar yr un pryd, gallem fod yn eitha hyderus fod y cyfrifiad yn eitha agos i'w le.<ref>[http://www.iem-inc.com/prhlfr.html |title= Decay and Half Life.Adalwyd 14-12-2009</ref>
+Proses mewn [[ffiseg]] ydy '''dadfeiliad ymbelydrol''' pan fo [[niwclews atomig]] [[ansefydlog (cemeg)|ansefydlog]] yr [[elfen gemegol]] yn colli neu'n rhyddhau [[egni]] drwy [[ioneiddio]] gronynnau h.y. drwy daro [[atom]]au a bwrw [[electron]]au i ffwrdd ohonyn nhw. Tydy'r niwclews (wrth ddadfeilio) ddim yn bwrw yn erbyn gronynnau eraill. Canlyniad y dadfeilio yw fod y fam atom cychwynol yn trawsffurfio i fod yn atom o fath gwahanol (y "ferch"). Er enghraifft: mae'r fam-atom [[Carbon|Carbon-14]] yn taflu ymbelydredd ac yn trawsffurfio yn [[nitrogen|nitrogen-14]], sef y ferch-atom. Yn ôl rheolau [[mecaneg cwantwm]], ni allwn gyfrifo a rhagweld faint o amser y cymerith i'r atom hwn - a phob atom arall - ddadfeilio. Ond gan bod cymaint o atomau yn dadfeilio ar yr un pryd, gallem fod yn eitha hyderus fod y cyfrifiad yn eitha agos i'w le.<ref>[http://www.iem-inc.com/prhlfr.html Decay and Half Life. Adalwyd 14-12-2009</ref>
 Caiff ymbelydredd ei fesur mewn [[Becquerel]]au, Bq. Diffiniad o un Bq ydy un dadfeiliad pob eiliad. Gan bod llawer o atomau mewn sampl labordy, mae'r Bq yn fesur pitw bach iawn a gall fesur cyn lleied â GBq (gigabecquerel, 1 x 10<sup>9</sup> dadfeiliad yr eiliad) neu TBq (terabecquerel, 1 x 10<sup>12</sup> dadfeiliad yr eiliad). Dull arall o fesur ymbelydredd ydy'r [[curie]], Ci.