Prwsia: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Dim crynodeb golygu |
JAnDbot (sgwrs | cyfraniadau) B robot yn ychwanegu: af, als, az, bn yn tynnu: hu |
||
Llinell 21: | Llinell 21: | ||
{{Link FA|ar}} |
{{Link FA|ar}} |
||
{{Link FA|nl}} |
{{Link FA|nl}} |
||
[[af:Pruise]] |
|||
[[als:Preussen]] |
|||
[[ang:Prēossland]] |
[[ang:Prēossland]] |
||
[[ar:بروسيا]] |
[[ar:بروسيا]] |
||
[[ |
[[az:Prussiya]] |
||
⚫ | |||
[[bg:Прусия]] |
[[bg:Прусия]] |
||
[[bn:প্রুশিয়া]] |
|||
⚫ | |||
[[ca:Prússia]] |
[[ca:Prússia]] |
||
[[cs:Prusko]] |
[[cs:Prusko]] |
||
[[da:Preussen]] |
[[da:Preussen]] |
||
[[de:Preußen]] |
[[de:Preußen]] |
||
⚫ | |||
[[el:Πρωσία]] |
[[el:Πρωσία]] |
||
[[en:Prussia]] |
[[en:Prussia]] |
||
⚫ | |||
[[eo:Prusio]] |
[[eo:Prusio]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[eu:Prusia]] |
[[eu:Prusia]] |
||
[[fa:پروس]] |
[[fa:پروس]] |
||
⚫ | |||
[[fr:Prusse]] |
[[fr:Prusse]] |
||
[[ga:An Phrúis]] |
[[ga:An Phrúis]] |
||
[[gl:Prusia]] |
[[gl:Prusia]] |
||
[[ |
[[he:פרוסיה]] |
||
[[hi:प्रुशिया]] |
[[hi:प्रुशिया]] |
||
[[hr:Pruska]] |
[[hr:Pruska]] |
||
⚫ | |||
[[id:Prusia]] |
[[id:Prusia]] |
||
⚫ | |||
[[is:Prússland]] |
[[is:Prússland]] |
||
[[it:Prussia]] |
[[it:Prussia]] |
||
[[ |
[[ja:プロイセン]] |
||
[[ka:პრუსია]] |
[[ka:პრუსია]] |
||
[[ |
[[ko:프로이센]] |
||
[[la:Borussia]] |
[[la:Borussia]] |
||
[[lb:Preisen]] |
[[lb:Preisen]] |
||
[[lt:Prūsija]] |
[[lt:Prūsija]] |
||
[[hu:Porosz Királyság]] |
|||
[[mk:Прусија]] |
[[mk:Прусија]] |
||
[[mr:प्रशिया]] |
[[mr:प्रशिया]] |
||
[[ms:Prusia]] |
[[ms:Prusia]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[ja:プロイセン]] |
|||
[[nap:Prussia]] |
[[nap:Prussia]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[no:Preussen]] |
[[no:Preussen]] |
||
[[oc:Prússia]] |
[[oc:Prússia]] |
||
⚫ | |||
[[pl:Prusy (państwo)]] |
[[pl:Prusy (państwo)]] |
||
[[pt:Prússia]] |
[[pt:Prússia]] |
||
[[ro:Prusia]] |
[[ro:Prusia]] |
||
[[ru:Пруссия]] |
[[ru:Пруссия]] |
||
⚫ | |||
[[simple:Prussia]] |
[[simple:Prussia]] |
||
[[sk:Prusko]] |
[[sk:Prusko]] |
||
[[sl:Prusija]] |
[[sl:Prusija]] |
||
[[sq:Prusia]] |
|||
[[sr:Пруска]] |
[[sr:Пруска]] |
||
⚫ | |||
[[sv:Preussen]] |
[[sv:Preussen]] |
||
[[sw:Prussia]] |
|||
[[tr:Prusya]] |
[[tr:Prusya]] |
||
[[vi:Vương quốc Phổ]] |
[[vi:Vương quốc Phổ]] |
||
⚫ | |||
[[zh:普魯士]] |
[[zh:普魯士]] |
Fersiwn yn ôl 12:42, 6 Mai 2010
Gwladwriaeth rymus yng ngogledd Yr Almaen ar lan y Môr Baltig oedd Prwsia, a sefydlwyd gan y Marchogion Tiwtonaidd yn y 13eg ganrif.
Daeth Prwsia'n ddugiaeth yn 1525 dan reolaeth y frenhinllin Hohenzollern. Unodd â Brandenburg yn 1618 ac erbyn diwedd yr 17eg ganrif, dan reolaeth Ffrederic Wiliam (1620 - 1688), Etholwr Mawr Prwsia, roedd wedi datblygu i fod y wladwriaeth rymusaf yng ngorllewin yr Almaen.
Yn y 18fed ganrif dan reolaeth Ffrederic Fawr (1712 - 1786), Brenin Prwsia (o 1740 hyd ei farwolaeth), ehangwyd ei thiriogaeth. Yn ystod y Rhyfel Saith Mlynedd (1756-1763) roedd Prydain Fawr, Prwsia a Hanofer ar y naill ochr yn brwydro yn erbyn Ffrainc, Awstria, Sweden a Sacsoni ar y llall. Cipiodd Prwsia Silesia a rhan o Wlad Pwyl gan wneud Prwsia yn un o'r gwledydd grymusaf yn Ewrop. Ychwanegwyd rhagor o diriogaeth yng Nghynhadledd Vienna (1815) yn sgîl trechu Napoleon gan y cynghreiriad.
Yn ail hanner y 19eg ganrif reolai Otto von Bismarck (1815 - 1898) ym Mhrwsia. Gorchfygodd Awstria a'i chynghreiriaid Almaenig yn 1866 ac ychwanegwyd Schleswig-Holstein i diriogaeth Prwsia a ffurfiodd Ffederaliaeth Gogledd yr Almaen. Dyma hedyn Ymerodraeth yr Almaen a sefydlwyd ar ôl i Brwsia ennill Rhyfel Ffrainc a Phrwsia (1870-71) gyda Bismarck yn Brif Ganghellor.
Yn 1918, ar ddiwedd y Rhyfel Byd Cyntaf, daeth Prwsia yn weriniaeth annibynnol o fewn Gweriniaeth Weimar, ond roedd wedi colli llawer o'i grym a'i dylanwad. Cafodd Prwsia ei diddymu gan y Cynghreiriaid buddugoliaethus ar ddiwedd yr Ail Ryfel Byd.
Daeth yr enw 'Prwsia' a'r ymadrodd 'gwerthoedd Prwsaidd' i ddynodi effeithiolrwydd, disgyblaeth a hunan-aberth.