Tomos o Acwin

Tomos o Acwin
Ganwyd	1225  Roccasecca
Bu farw	7 Mawrth 1274  Abaty Fossanova
Man preswyl	Aquino
Alma mater	Prifysgol Paris Prifysgol Napoli Federico II
Galwedigaeth	diwinydd, athro cadeiriol, offeiriad Catholig, athronydd, ysgrifennwr, diwinydd Catholig
Swydd	athro cadeiriol
Cyflogwr	Prifysgol Paris
Adnabyddus am	Summa Theologica, Summa contra Gentiles, De regimine principum
Prif ddylanwad	Boethius, Maimonides, Cicero, Al-Kindi, Johannes Scotus Eriugena, Averroes, Anselm o Gaergaint, Albertus Magnus, Avicenna, Awstin o Hippo, Platon, Aristoteles, yr Apostol Paul, Al-Ghazali, Pab Grigor I
Dydd gŵyl	28 Ionawr, 7 Mawrth, Catholigiaeth
Mudiad	Tomistiaeth, Rhyfel cyfiawn, Ysgolaeth
Tad	Landulphe d'Aquino

Offeiriad, athronydd, diwinydd a sant o'r Eidal oedd Thomas Aquinas, O.P. (hefyd Thomas o Aquin neu Acwin neu Aquino; c. 1225 - 7 Mawrth 1274). Oherwydd ei amlygrwydd fel diwinydd, adwaenir ef hefyd fel y Doctor Angelicus, Doctor Universalis a Doctor Communis. Ystyria'r Eglwys Gatholig ef fel yr athro pwysicaf i'r rhai sy'n astudio i fynd yn offeiriaid. Mae'n fwyaf enwog am ei weithiau Summa Theologica a Summa Contra Gentiles. Ef hefyd ysgrifennodd yr emyn Sacris Solemniis sy'n cynnwys Bara Angylion Duw.

Bywgraffiad

Ganed Aquinas yng nghastell Roccasecca yn Nheyrnas Sicilia yn yr hyn sy'n awr yn Regione Lazio. Roedd o deulu o uchel dras, ei dad, Landulf, yn Gownt a'i fam yn perthyn i linach yr Hohenstaufen. Roedd ei ewythr, Sinibald, yn abad abaty Monte Cassino, a bwriad y teulu oedd i Thomas ei olynu.

Addysgwyd ef ym Mhrifysgol Napoli, lle daeth dan ddylanwad Urdd y Dominiciaid. Roedd ei delu yn anfodlon iawn ar hyn, gan ei garcharu am flwyddyn, ond wedi i'r Pab gymeryd rhan yn y mater, rhyddhawyd ef ac ymunodd a'r Urdd. Bu'n astudio yn ysgol y Dominiciaid yng Nghwlen dan Albertus Magnus, yna symudodd gydag Albertus i Brifysgol Paris. Daeth yn ddarlithydd yng Nghwlen yn 1248, a dechreuodd ysgrifennu. Bu'n darlithio ym Mharis, Rhufain a dinasoedd eraill.