Persli: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
TXiKiBoT (sgwrs | cyfraniadau) B robot yn ychwanegu: csb, eu, wa yn tynnu: sk yn newid: ru |
Xqbot (sgwrs | cyfraniadau) B robot yn ychwanegu: nah:Perexil; cosmetic changes |
||
Llinell 2: | Llinell 2: | ||
[[Perlysieuyn]] [[Planhigyn blodeuol|blodeuol]], defnyddiol iawn yn y gegin yw'r '''Persli''' neu'r '''Perllys''' (Lladin: ''Petroselinum Crispum''; Saesneg: ''Parsley'') ac fe'i tyfir mewn gerddi i roi blas ar fwyd. Ond mae iddo ei beryglon hefyd. Mae ei flas yn eitha tebyg i flas [[llysiau'r bara]] (Sa: ''coriander''), ond nad yw cweit mor gryf. |
[[Perlysieuyn]] [[Planhigyn blodeuol|blodeuol]], defnyddiol iawn yn y gegin yw'r '''Persli''' neu'r '''Perllys''' (Lladin: ''Petroselinum Crispum''; Saesneg: ''Parsley'') ac fe'i tyfir mewn gerddi i roi blas ar fwyd. Ond mae iddo ei beryglon hefyd. Mae ei flas yn eitha tebyg i flas [[llysiau'r bara]] (Sa: ''coriander''), ond nad yw cweit mor gryf. |
||
==Gwahanol fathau== |
== Gwahanol fathau == |
||
Ceir dau fath cyffredin: y ddeilen gyrliog a drafodir yn yr erthygl hon a'r ddeilen llyfn, fflat (Lladin: ''Petroselinum neapolitanum'') sydd â blas cryfach oherwydd fod mwy o'r olew [[apiol]] ynddo.<ref>[http://www.osagegardens.com/parsley.html Gerddi Osage: persli]</ref> Ond tyfu'r math cyrliog mae llawer o arddwyr, gan ei fod yn fwy anhebyg i'r [[cegid]] (Sa: ''hemlock''). |
Ceir dau fath cyffredin: y ddeilen gyrliog a drafodir yn yr erthygl hon a'r ddeilen llyfn, fflat (Lladin: ''Petroselinum neapolitanum'') sydd â blas cryfach oherwydd fod mwy o'r olew [[apiol]] ynddo.<ref>[http://www.osagegardens.com/parsley.html Gerddi Osage: persli]</ref> Ond tyfu'r math cyrliog mae llawer o arddwyr, gan ei fod yn fwy anhebyg i'r [[cegid]] (Sa: ''hemlock''). |
||
Math arall sy'n gyffredin drwy [[Ewrop]] ac [[UDA]] yw'r [['Perllys gwreiddiog']] sy'n cael ei dyfu'n unswydd am ei wreiddyn - sy'n edrych yn debyg iawn i [[panas]]. |
Math arall sy'n gyffredin drwy [[Ewrop]] ac [[UDA]] yw'r [['Perllys gwreiddiog']] sy'n cael ei dyfu'n unswydd am ei wreiddyn - sy'n edrych yn debyg iawn i [[panas]]. |
||
==Planhigyn cynorthwyol== |
== Planhigyn cynorthwyol == |
||
(Saesneg: ''Companion plant''). |
(Saesneg: ''Companion plant''). |
||
Mae'r perllys yn cael ei blannu'n aml, nid er mwyn ei fwyta, ond oherwydd ei fod yn atynnu [[gwenyn]] i'r ardd. Mae e felly'n cynorthwyo planhigion eraill. Er enghraifft, mae'n cael ei blannu ger planhigion [[tomato]] er mwyn dennu'r [[gwenynen feirch|wenynen feirch]], er mwyn iddi hithau ladd '[[siani fachog]] y tomato' (Sa: ''tomato hornworms'') sy'n gloddesta ar [[neithdar]] y planhigyn perllys. Yn ai, mae'r perllys yn creu arogl cryf iawn sy'n cuddio arogl y planhigyn tomato, ac felly mae hwnnw'n cael llonydd. |
Mae'r perllys yn cael ei blannu'n aml, nid er mwyn ei fwyta, ond oherwydd ei fod yn atynnu [[gwenyn]] i'r ardd. Mae e felly'n cynorthwyo planhigion eraill. Er enghraifft, mae'n cael ei blannu ger planhigion [[tomato]] er mwyn dennu'r [[gwenynen feirch|wenynen feirch]], er mwyn iddi hithau ladd '[[siani fachog]] y tomato' (Sa: ''tomato hornworms'') sy'n gloddesta ar [[neithdar]] y planhigyn perllys. Yn ai, mae'r perllys yn creu arogl cryf iawn sy'n cuddio arogl y planhigyn tomato, ac felly mae hwnnw'n cael llonydd. |
||
==Rhinweddau meddygol== |
== Rhinweddau meddygol == |
||
Dywedir fod y gwreiddiau'n cynnwys mwy o ddaioni na'r dail. Mae'r persli'n llawn o [[Fitamin C]], [[Fitamin A]] a mwynau gwerthfawr sy'n lleddfu problemau yn yr [[aren]]nau a'r [[pledren|bledren]]. Gellir gwasgu'r dail a'r gwreiddiau er mwyn defnyddio'r olew i ladd [[llau pen]].<ref>Llysiau Rhinweddol gan Ann Jenkins, cyhoeddwyd gan Wasg Gomer, 1982.</ref><ref>[http://www.gardensablaze.com/HerbParsleyMed.htm Gwefan Saesneg 'Gardens Ablaze']</ref> |
Dywedir fod y gwreiddiau'n cynnwys mwy o ddaioni na'r dail. Mae'r persli'n llawn o [[Fitamin C]], [[Fitamin A]] a mwynau gwerthfawr sy'n lleddfu problemau yn yr [[aren]]nau a'r [[pledren|bledren]]. Gellir gwasgu'r dail a'r gwreiddiau er mwyn defnyddio'r olew i ladd [[llau pen]].<ref>Llysiau Rhinweddol gan Ann Jenkins, cyhoeddwyd gan Wasg Gomer, 1982.</ref><ref>[http://www.gardensablaze.com/HerbParsleyMed.htm Gwefan Saesneg 'Gardens Ablaze']</ref> |
||
Gofal: dylai merched beichiog beidio bwyta perllys rhag iddynt gael problemau gyda'r arennau. |
Gofal: dylai merched beichiog beidio bwyta perllys rhag iddynt gael problemau gyda'r arennau. |
||
==Cyfeiriadau== |
== Cyfeiriadau == |
||
{{cyfeiriadau}} |
{{cyfeiriadau}} |
||
==Gweler hefyd== |
== Gweler hefyd == |
||
*[[Meddygon Myddfai]] |
* [[Meddygon Myddfai]] |
||
*[[Llysiau Rhinweddol]] |
* [[Llysiau Rhinweddol]] |
||
*[[Perlysiau]] |
* [[Perlysiau]] |
||
*[[Rhestr o afiechydon a phlanhigion gyda rhinweddau meddygol]] |
* [[Rhestr o afiechydon a phlanhigion gyda rhinweddau meddygol]] |
||
{{eginyn planhigyn}} |
{{eginyn planhigyn}} |
||
Llinell 64: | Llinell 64: | ||
[[ms:Pokok Pasli]] |
[[ms:Pokok Pasli]] |
||
[[myv:Алашань тикше]] |
[[myv:Алашань тикше]] |
||
[[nah:Perexil]] |
|||
[[nap:Petrusino]] |
[[nap:Petrusino]] |
||
[[nl:Peterselie]] |
[[nl:Peterselie]] |
Fersiwn yn ôl 19:53, 28 Mawrth 2010
Perlysieuyn blodeuol, defnyddiol iawn yn y gegin yw'r Persli neu'r Perllys (Lladin: Petroselinum Crispum; Saesneg: Parsley) ac fe'i tyfir mewn gerddi i roi blas ar fwyd. Ond mae iddo ei beryglon hefyd. Mae ei flas yn eitha tebyg i flas llysiau'r bara (Sa: coriander), ond nad yw cweit mor gryf.
Gwahanol fathau
Ceir dau fath cyffredin: y ddeilen gyrliog a drafodir yn yr erthygl hon a'r ddeilen llyfn, fflat (Lladin: Petroselinum neapolitanum) sydd â blas cryfach oherwydd fod mwy o'r olew apiol ynddo.[1] Ond tyfu'r math cyrliog mae llawer o arddwyr, gan ei fod yn fwy anhebyg i'r cegid (Sa: hemlock).
Math arall sy'n gyffredin drwy Ewrop ac UDA yw'r 'Perllys gwreiddiog' sy'n cael ei dyfu'n unswydd am ei wreiddyn - sy'n edrych yn debyg iawn i panas.
Planhigyn cynorthwyol
(Saesneg: Companion plant). Mae'r perllys yn cael ei blannu'n aml, nid er mwyn ei fwyta, ond oherwydd ei fod yn atynnu gwenyn i'r ardd. Mae e felly'n cynorthwyo planhigion eraill. Er enghraifft, mae'n cael ei blannu ger planhigion tomato er mwyn dennu'r wenynen feirch, er mwyn iddi hithau ladd 'siani fachog y tomato' (Sa: tomato hornworms) sy'n gloddesta ar neithdar y planhigyn perllys. Yn ai, mae'r perllys yn creu arogl cryf iawn sy'n cuddio arogl y planhigyn tomato, ac felly mae hwnnw'n cael llonydd.
Rhinweddau meddygol
Dywedir fod y gwreiddiau'n cynnwys mwy o ddaioni na'r dail. Mae'r persli'n llawn o Fitamin C, Fitamin A a mwynau gwerthfawr sy'n lleddfu problemau yn yr arennau a'r bledren. Gellir gwasgu'r dail a'r gwreiddiau er mwyn defnyddio'r olew i ladd llau pen.[2][3]
Gofal: dylai merched beichiog beidio bwyta perllys rhag iddynt gael problemau gyda'r arennau.
Cyfeiriadau
- ↑ Gerddi Osage: persli
- ↑ Llysiau Rhinweddol gan Ann Jenkins, cyhoeddwyd gan Wasg Gomer, 1982.
- ↑ Gwefan Saesneg 'Gardens Ablaze'