Graffiti

Graffiti fel celf: "Miss Van y Ciou", Barcelona, Sbaen.

Graffiti gang yn Llanrug, Gwynedd.

Graffiti (o'r gair Eidaleg graffiti) yw delweddau neu ysgrifen a roddir ar arwynebau gweladwy cyhoeddus fel muriau a phontydd. Mae graffiti o ryw fath wedi bodoli ers cyfnodau cynnar iawn mewn hanes, e.e. yn Ngroeg yr Henfyd a'r Ymerodraeth Rufeinig. Yn aml mae'r graffiti cynharaf yn cymryd y ffurf o dorri enw neu neges ar garreg mewn mannau cyhoeddus (e.e. "Roeddwn i yma" ar golofn adeilad). Gyda threigliad amser mae graffiti wedi newid a heddiw ceir yr hyn a elwir yn "graffiti modern", sef creu graffiti ar arwyneb cyhoeddus gan ddefnyddio paentiau sbrae, pens marcer, a deunyddiau eraill. Pan greir graffiti o'r fath heb ganiatad y perchennog gellir ei ystyried yn fandaliaeth, sy'n drosedd yn y rhan fwyaf o wledydd y byd.

Gall graffiti gael ei ddefnyddio i gyfleu neges wleidyddol neu gymdeithasol (er enghraifft "Do all you can, the English need the water" mewn toiled cyhoeddus yng Nghymru - cyfeiriad at Gapel Celyn), neu fel math o "hysbysebu" (mae nifer o giangiau cymdogaeth yn nodi eu tiriogaeth felly yn ninasoedd yr Unol Daleithiau, er enghraifft). Erbyn heddiw mae rhai mathau o graffiti yn cael eu hystyried yn weithiau celf modern, a gellir eu gweld mewn sawl arddangosfa ac amgueddfa ledled y byd.

Graffiti Cymraeg

• Graffiti 'ieithyddol':

Un o nodweddion llawer o graffiti Cymraeg eu hiaith yw eu tueddiad i chwarae a geiriau a iaith, yn aml mewn ffordd wreiddiol iawn. Un o'r rhai cyntaf i wneud hyn yn amlwg i DB oedd ysgrifen mewn pensil ar wal toiled Eisteddfod Llangefni: "Ynys Môn, lle am dwrw a cwrw!". Ond daeth awdur-graffiti arall wedyn gyda'i feiro i gywiro'r c yn cwrw i'r treiglad llaes (cywirach), sef ch. Daeth trydydd graffitydd wedyn gyda phensil arall i ddylunio saeth yn pwyntio at yr c gyda'r gair gair "twpsyn"!

Dyma nifer o enghreifftiau eraill ar yr un thema:

Cywiro cam-dreigliad

Graffiti ‘ieithyddol’ Cymraeg - ‘cywiro’ treigliad

Cywiro cam-sillafiad

Graffito ‘ieithyddol’ (cywiro camsillafiad oedd yn fwriadol)

Chwarae ar eiriau

Graffito yn dangos chwarae ar eiriau trwy gyfnewid ‘dir’ a ‘din’ (Caernarfon) - enghraifft o glyfrwch ieithyddol y Cofis hyd yn oed yn genre y strydoedd cefn.

• Cofnodi tywydd anarferol (yn hanesyddol).

Graffiti ym Mhen y Garret, Llanberis yn cofnodi tywydd anarferol

Tynnodd Steve Roddick y llun hwn o graffiti gan chwarelwr ar wal Pen y Garret, chwarel Dinorwig yn cofnodi eira ar yr Wyddfa ym mis Mehefin.

Meddai'r meteorolegydd Huw Holland Jones:

The weather map for 13 June 1956 shows a NW airstream right from north of Iceland. I would think therefore the report of snow on Snowdon to be genuine.... Snow on our hills in the first 2 weeks of June was not unusual pre- the 1980's.

Gweler hefyd

• Banksy
• Ysgrifen

Cyfeiriadau

Chwiliwch am Graffiti
yn Wiciadur.

Eginyn erthygl sydd uchod am gelf. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.