Emyr Humphreys: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Oddi ar Wicipedia
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
dolen Penyberth ac egluro pam y cafodd ei garcharu; manion
Thaf (sgwrs | cyfraniadau)
B fformatio cyfeiriad
Llinell 9: Llinell 9:
| manmarw =
| manmarw =
| enwbarddol =
| enwbarddol =
| galwedigaeth =
| galwedigaeth = Cynhyrchydd radio, darlithydd, llenor
| cenedligrwydd = {{baner|Cymru}} [[Cymry|Cymreig]]
| cenedligrwydd = {{baner|Cymru}} [[Cymry|Cymreig]]
| ethnigrwydd =
| ethnigrwydd =
Llinell 34: Llinell 34:
== Bywgraffiad ==
== Bywgraffiad ==
=== Bywyd cynnar ===
=== Bywyd cynnar ===
Ganwyd Humphreys yn [[Trelawnyd|Nhrelawnyd]]<ref>{{dyf gwe| url=http://www.libraryofwales.org/english/low_detail.asp?book_ID=18| teitl=A Man's Estate by Emyr Humphreys| cyhoeddwr=Library of Wales| dyddiadcyrchiad=12 Chwefror 2010}}</ref> ger [[Prestatyn]], [[Sir y Fflint]], a mynychodd [[Ysgol Uwchradd y Rhyl]]. Siaradwr [[Saesneg]] oedd Humphreys ond dechreuodd ddysgu'r [[Cymraeg|Gymraeg]] wedi i ysgol fomio [[Penyberth]] yn [[Llŷn]] gael ei [[Tân yn Llŷn|llosgi ym 1936]] ac ysgogwyd ei ddiddordeb yn yr iaith.<ref name="HallOfFame" /><ref name="Indy">{{dyf gwe| url=http://www.independent.co.uk/arts-entertainment/books/reviews/old-people-are-a-problem-by-emyr-humphreys-541623.html| teitl=Old People are a Problem By Emyr Humphreys| cyhoeddwr=The Independent| audur=[[Jan Morris]]| dyddiad=22 Mehefin 2003| dyddiadcyrchiad=12 Chwefror 2010}}</ref>
Ganwyd Humphreys yn [[Trelawnyd|Nhrelawnyd]]<ref>{{dyf gwe| url=http://www.libraryofwales.org/english/low_detail.asp?book_ID=18| teitl=A Man's Estate by Emyr Humphreys| cyhoeddwr=Library of Wales| dyddiadcyrchiad=12 Chwefror 2010}}</ref> ger [[Prestatyn]], [[Sir y Fflint]], a mynychodd [[Ysgol Uwchradd y Rhyl]]. Siaradwr [[Saesneg]] yn unig oedd Humphreys ond dechreuodd ddysgu'r [[Cymraeg|Gymraeg]] wedi i ysgol fomio [[Penyberth]] yn [[Llŷn]] gael ei [[Tân yn Llŷn|llosgi ym 1936]] ac ysgogwyd ei ddiddordeb yn yr iaith.<ref name="HallOfFame" /><ref name="Indy">{{dyf gwe| url=http://www.independent.co.uk/arts-entertainment/books/reviews/old-people-are-a-problem-by-emyr-humphreys-541623.html| teitl=Old People are a Problem By Emyr Humphreys| cyhoeddwr=The Independent| audur=[[Jan Morris]]| dyddiad=22 Mehefin 2003| dyddiadcyrchiad=12 Chwefror 2010}}</ref><ref name="BBCLleol" />


=== Gyrfa broffesiynol ===
=== Gyrfa broffesiynol ===
Aeth ymlaen i astudio hanes ym [[Prifysgol Aberystwyth|Mhrifysgol Cymru, Aberystwyth]].<ref name="HallOfFame" /> Cofrestrodd fel [[gwrthwynebwr cydwybodol]] pan ddechreuodd yr [[Ail Ryfel Byd]] ym [[1939]].<ref>{{dyf gwe| url=http://www.walesonline.co.uk/showbiz-and-lifestyle/books-in-wales/2009/04/18/emyr-humphreys-final-book-the-woman-at-the-window-91466-23402392/| cyhoeddwr=Wales Online| dyddiad=18 Ebrill 2009| awdur=Steve Dube| teitl=Emyr Humphreys’ final book The Woman at the Window| dyddiadcyrchiad=1 Chwefror 2010}}</ref> Wedi'r rhyfel bu'n gweithio fel athro, cynhyrchydd radio gyda'r [[BBC]] ac yn ddiweddrach daeth yn ddarlithydd drama ym [[Prifysgol Bangor|Mhrifysgol Bangor]].<ref name="BritishCouncil">{{dyf gwe| url=http://www.contemporarywriters.com/authors/?p=auth5689470C1906a1640DUyJ4055700| cyhoeddwr=[[British Council]]| dyddiadcyrchiad=4 Chwefror 2010| teitl=Emyr Humphreys - Biography}}</ref> Carcharwyd Humphreys am wrthod prynu trwydded deledu yn ystod y 1970au mewn protest yn erbyn diffyg lle a statws i'r Gymraeg ar y teledu yng Nghymru.<ref>[http://www.bbc.co.uk/cymru/gogleddorllewin/enwogion/llen/pages/emyrhumphreys.shtml]</ref><ref name="Indy" />
Aeth ymlaen i astudio hanes ym [[Prifysgol Aberystwyth|Mhrifysgol Cymru, Aberystwyth]].<ref name="HallOfFame" /> Cofrestrodd fel [[gwrthwynebwr cydwybodol]] pan ddechreuodd yr [[Ail Ryfel Byd]] ym [[1939]].<ref>{{dyf gwe| url=http://www.walesonline.co.uk/showbiz-and-lifestyle/books-in-wales/2009/04/18/emyr-humphreys-final-book-the-woman-at-the-window-91466-23402392/| cyhoeddwr=Wales Online| dyddiad=18 Ebrill 2009| awdur=Steve Dube| teitl=Emyr Humphreys’ final book The Woman at the Window| dyddiadcyrchiad=1 Chwefror 2010}}</ref> Wedi'r rhyfel bu'n gweithio fel athro, cynhyrchydd radio gyda'r [[BBC]] ac yn ddiweddrach daeth yn ddarlithydd drama ym [[Prifysgol Bangor|Mhrifysgol Bangor]].<ref name="BritishCouncil">{{dyf gwe| url=http://www.contemporarywriters.com/authors/?p=auth5689470C1906a1640DUyJ4055700| cyhoeddwr=[[British Council]]| dyddiadcyrchiad=4 Chwefror 2010| teitl=Emyr Humphreys - Biography}}</ref> Carcharwyd Humphreys am wrthod prynu trwydded deledu yn ystod y 1970au mewn protest yn erbyn diffyg lle a statws i'r Gymraeg ar y teledu yng Nghymru.<ref name="Indy" /><ref name="BBCLleol">{{dyf gwe| url=http://www.bbc.co.uk/cymru/gogleddorllewin/enwogion/llen/pages/emyrhumphreys.shtml| teitl=Gogledd Orllewin: Llên: Emyr Humphreys| cyhoeddwr=BBC Lleol| dyddiadcyrchiad=15 Chwefror 2010}}</ref>


=== Gyrfa lenyddol ===
=== Gyrfa lenyddol ===
Daeth yn lenor llawn amser ym [[1972]]. Yn ystod ei yrfa lenyddol, cyhoeddodd dros ugain o nofelau, gan gynnwys clasuron megis ''[[A Toy Epic]]'' (1958), ''Outside the House of Baal'' (1965), a ''The Land of the Living'', a chyfres epic o saith nofel yn adrodd hanes gwleidydol a diwylliannol Cymru yn yr [[20fed ganrif]]: ''Flesh and Blood'', ''The Best of Friends'', ''Salt of the Earth'', ''An Absolute Hero'', ''Open Secrets'', ''National Winner'' a ''Bonds of Attachment''. Mae hefyd wedi ysgrifennu dramâu ar gyfer y llwyfan a theledu, straeon byrion, ''The Taliesin Tradition'' (hanes diwylliannol Cymru), a cyhoedodd casgliad o'i farddoniaeth, ''Collected Poems'', ym 1999.<ref name="BritishCouncil" />
Daeth yn lenor llawn amser ym [[1972]].<ref name="BBCLleol" /> Yn ystod ei yrfa lenyddol, cyhoeddodd dros ugain o nofelau, gan gynnwys clasuron megis ''[[A Toy Epic]]'' (1958), ''Outside the House of Baal'' (1965), a ''The Land of the Living'', a chyfres epic o saith nofel yn adrodd hanes gwleidydol a diwylliannol Cymru yn yr [[20fed ganrif]]: ''Flesh and Blood'', ''The Best of Friends'', ''Salt of the Earth'', ''An Absolute Hero'', ''Open Secrets'', ''National Winner'' a ''Bonds of Attachment''. Mae hefyd wedi ysgrifennu dramâu ar gyfer y llwyfan a theledu, straeon byrion, ''The Taliesin Tradition'' (hanes diwylliannol Cymru), a cyhoedodd casgliad o'i farddoniaeth, ''Collected Poems'', ym 1999.<ref name="BritishCouncil" />


Ymysg ei anrhydeddau, gwobrwywyd y [[Gwobr Somerset Maugham|Wobr Somerset Maugham]] ym 1958 ar gyfer ''Hear and Forgive'', a'r [[Gwobr Hawthornden|Wobr Hawthornden]] ar gyfer ''A Toy Epic'' yr un flwyddyn.<ref name="HallOfFame">{{dyf gwe| url=http://www.bbc.co.uk/wales/northwest/halloffame/arts/emyrhumphreys.shtml| teitl=BBC - North West Wales Arts-Emyr Humphreys| cyhoeddwr=BBC| dyddiadcyrchiad=1 Chwefror 2010}}</ref> Enillodd Humphreys wobr [[Llyfr y Flwyddyn]] ym 1992 ac 1999.<ref>{{dyf gwe| url=http://www.academi.org/past-winners-and-judges/| teitl=Past Winners and Judges| cyhoeddwr=[[Academi]]| dyddiadcyrchiad=1 Chwefror 2010}}</ref><ref name="BritishCouncil" /> Yn 2004, enillodd Humphreys wobr cyntaf [[Siân Phillips]] am ei gyfraniad i radio a theledu yng nghymru. Mae Humphreys yn Gymrawd o'r [[Cymdeithas Frenhinol Llenyddiaeth|Gymdeithas Frenhinol Llenyddiaeth]]<ref name="BritishCouncil" /> ac yn un o noddwyr [[Canolfan Ymchwil i Lên ac Iaith Saesneg Cymru]].<ref>{{dyf gwe| url=http://www.cuv.ac.uk/CREW/ResearchProjects/ResearchProjectsandInitiatives/WritingWalesinEnglish/#| teitl=Writing Wales in English| cyhoeddwr=Prifysgol Abertawe| dyddiadcyrchiad=13 Chwefror 2010}}</ref>
Ymysg ei anrhydeddau, gwobrwywyd y [[Gwobr Somerset Maugham|Wobr Somerset Maugham]] ym 1958 ar gyfer ''Hear and Forgive'', a'r [[Gwobr Hawthornden|Wobr Hawthornden]] ar gyfer ''A Toy Epic'' yr un flwyddyn.<ref name="HallOfFame">{{dyf gwe| url=http://www.bbc.co.uk/wales/northwest/halloffame/arts/emyrhumphreys.shtml| teitl=BBC - North West Wales Arts-Emyr Humphreys| cyhoeddwr=BBC| dyddiadcyrchiad=1 Chwefror 2010}}</ref> Enillodd Humphreys wobr [[Llyfr y Flwyddyn]] ym 1992 ac 1999.<ref>{{dyf gwe| url=http://www.academi.org/past-winners-and-judges/| teitl=Past Winners and Judges| cyhoeddwr=[[Academi]]| dyddiadcyrchiad=1 Chwefror 2010}}</ref><ref name="BritishCouncil" /> Yn 2004, enillodd Humphreys wobr cyntaf [[Siân Phillips]] am ei gyfraniad i radio a theledu yng nghymru.<ref name="BBCLleol" /> Mae Humphreys yn Gymrawd o'r [[Cymdeithas Frenhinol Llenyddiaeth|Gymdeithas Frenhinol Llenyddiaeth]]<ref name="BritishCouncil" /> ac yn un o noddwyr [[Canolfan Ymchwil i Lên ac Iaith Saesneg Cymru]].<ref>{{dyf gwe| url=http://www.cuv.ac.uk/CREW/ResearchProjects/ResearchProjectsandInitiatives/WritingWalesinEnglish/#| teitl=Writing Wales in English| cyhoeddwr=Prifysgol Abertawe| dyddiadcyrchiad=13 Chwefror 2010}}</ref>


Disgrifwyd ef gan [[R.S. Thomas]] fel "''the supreme interpreter of Welsh life''".<ref name="BritishCouncil" />
Disgrifwyd ef gan [[R.S. Thomas]] fel "''the supreme interpreter of Welsh life''".<ref name="BritishCouncil" />


Ar hyn o bryd mae'n byw yn [[Llanfairpwll]], [[Ynys Môn]].<ref name="HallOfFame" />
Ar hyn o bryd mae'n byw yn [[Llanfairpwll]], [[Ynys Môn]].<ref name="HallOfFame" /><ref name="BBCLleol" />


== Cyfeiriadau ==
== Cyfeiriadau ==

Fersiwn yn ôl 18:27, 15 Chwefror 2010

Emyr Humphreys
Delwedd:Emyr Humphreys.jpg
Geni Emyr Humphreys
(1919-04-15) 15 Ebrill 1919 (104 oed)
Trelawnyd, Sir y Fflint
Galwedigaeth Cynhyrchydd radio, darlithydd, llenor
Cenedligrwydd Baner Cymru Cymreig
Addysg Ysgol Uwchradd y Rhyl
Prifysgol Cymru, Aberystwyth
Math o lên Ffuglen, llenyddiaeth, barddoniaeth
Pynciau Cymru
Gwobrau nodedig Gwobr Somerset Maugham
Gwobr Hawthornden
Llyfr y Flwyddyn (x2)
Gwobr Siân Phillips

Llenor, bardd a nofelydd Cymreig yw Emyr Humphreys (ganwyd 15 Ebrill 1919), mae'n un o nofelwyr mwyaf blaengar Cymru.[1]

Bywgraffiad

Bywyd cynnar

Ganwyd Humphreys yn Nhrelawnyd[2] ger Prestatyn, Sir y Fflint, a mynychodd Ysgol Uwchradd y Rhyl. Siaradwr Saesneg yn unig oedd Humphreys ond dechreuodd ddysgu'r Gymraeg wedi i ysgol fomio Penyberth yn Llŷn gael ei llosgi ym 1936 ac ysgogwyd ei ddiddordeb yn yr iaith.[3][4][5]

Gyrfa broffesiynol

Aeth ymlaen i astudio hanes ym Mhrifysgol Cymru, Aberystwyth.[3] Cofrestrodd fel gwrthwynebwr cydwybodol pan ddechreuodd yr Ail Ryfel Byd ym 1939.[6] Wedi'r rhyfel bu'n gweithio fel athro, cynhyrchydd radio gyda'r BBC ac yn ddiweddrach daeth yn ddarlithydd drama ym Mhrifysgol Bangor.[7] Carcharwyd Humphreys am wrthod prynu trwydded deledu yn ystod y 1970au mewn protest yn erbyn diffyg lle a statws i'r Gymraeg ar y teledu yng Nghymru.[4][5]

Gyrfa lenyddol

Daeth yn lenor llawn amser ym 1972.[5] Yn ystod ei yrfa lenyddol, cyhoeddodd dros ugain o nofelau, gan gynnwys clasuron megis A Toy Epic (1958), Outside the House of Baal (1965), a The Land of the Living, a chyfres epic o saith nofel yn adrodd hanes gwleidydol a diwylliannol Cymru yn yr 20fed ganrif: Flesh and Blood, The Best of Friends, Salt of the Earth, An Absolute Hero, Open Secrets, National Winner a Bonds of Attachment. Mae hefyd wedi ysgrifennu dramâu ar gyfer y llwyfan a theledu, straeon byrion, The Taliesin Tradition (hanes diwylliannol Cymru), a cyhoedodd casgliad o'i farddoniaeth, Collected Poems, ym 1999.[7]

Ymysg ei anrhydeddau, gwobrwywyd y Wobr Somerset Maugham ym 1958 ar gyfer Hear and Forgive, a'r Wobr Hawthornden ar gyfer A Toy Epic yr un flwyddyn.[3] Enillodd Humphreys wobr Llyfr y Flwyddyn ym 1992 ac 1999.[8][7] Yn 2004, enillodd Humphreys wobr cyntaf Siân Phillips am ei gyfraniad i radio a theledu yng nghymru.[5] Mae Humphreys yn Gymrawd o'r Gymdeithas Frenhinol Llenyddiaeth[7] ac yn un o noddwyr Canolfan Ymchwil i Lên ac Iaith Saesneg Cymru.[9]

Disgrifwyd ef gan R.S. Thomas fel "the supreme interpreter of Welsh life".[7]

Ar hyn o bryd mae'n byw yn Llanfairpwll, Ynys Môn.[3][5]

Cyfeiriadau

  1.  Emyr Humphreys. Wales Arts International. Adalwyd ar 12 Chwefror 2010.
  2.  A Man's Estate by Emyr Humphreys. Library of Wales. Adalwyd ar 12 Chwefror 2010.
  3. 3.0 3.1 3.2 3.3  BBC - North West Wales Arts-Emyr Humphreys. BBC. Adalwyd ar 1 Chwefror 2010.
  4. 4.0 4.1  Old People are a Problem By Emyr Humphreys. The Independent (22 Mehefin 2003). Adalwyd ar 12 Chwefror 2010.
  5. 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4  Gogledd Orllewin: Llên: Emyr Humphreys. BBC Lleol. Adalwyd ar 15 Chwefror 2010.
  6.  Steve Dube (18 Ebrill 2009). Emyr Humphreys’ final book The Woman at the Window. Wales Online. Adalwyd ar 1 Chwefror 2010.
  7. 7.0 7.1 7.2 7.3 7.4  Emyr Humphreys - Biography. British Council. Adalwyd ar 4 Chwefror 2010.
  8.  Past Winners and Judges. Academi. Adalwyd ar 1 Chwefror 2010.
  9.  Writing Wales in English. Prifysgol Abertawe. Adalwyd ar 13 Chwefror 2010.

Dolenni allanol