Gweithredydd (cysylltiadau rhyngwladol): Gwahaniaeth rhwng fersiynau
B Wedi symud Gweithredydd (damcaniaeth cysylltiadau rhyngwladol) i Gweithredydd (cysylltiadau rhyngwladol) trwy ailgyfeiriad.: cysyniad real yn ogystal â damcaniaethol |
Dim crynodeb golygu |
||
Llinell 1: | Llinell 1: | ||
Unrhyw endid sydd yn chwarae rhan mewn [[cysylltiadau rhyngwladol]] yw '''gweithredydd'''<ref>{{dyf gwe |url=http://www.aber.ac.uk/canolfangymraeg/facilities/trans_terms/gwleidsc.html |teitl=Termau Gwleidyddiaeth Ryngwladol |cyhoeddwr=[[Prifysgol Aberystwyth]] }}</ref> neu '''actor'''. Defnyddir y term yn eang yn yr oes fodern gan ei fod yn osgoi cyfyngiadau'r term [[gwladwriaeth]] ac yn cydnabod bod nifer o endidau bellach yn dylanwadu ar gysylltiadau rhyngwladol<ref name="EN">Evans a Newnham, t. 4–5.</ref> a bod yr hen safbwynt [[gwladwriaeth-ganoliaeth|gwladwriaeth-ganolog]] wedi newid. |
|||
Bodolir gwahanol ddamcaniaethau i geisio ddiffinio'r [[system ryngwladol]] yn nhermau gweithredyddion; arloesol yn y maes hwn oedd dadl [[Oran Young]] o blaid [[model gweithredydd-cymysg]] yn y 1970au. Yn fwy penodol, mae ysgolheigion ers hynny wedi awgrymu dosbarthu gweithredyddion yn ôl y tasgau maent yn eu perfformio, pwy neu beth mae'r tasgau hyn yn effeithio arnynt, neu eu lefel o [[ymreolaeth]] (yn hytrach na'r hen fodel o weld gweithredyddion rhyngwladol yn nhermau eu [[sofraniaeth]]).<ref name="EN"/> |
Bodolir gwahanol [[damcaniaeth cysylltiadau rhyngwladol|ddamcaniaethau]] i geisio ddiffinio'r [[system ryngwladol]] yn nhermau gweithredyddion; arloesol yn y maes hwn oedd dadl [[Oran Young]] o blaid [[model gweithredydd-cymysg]] yn y 1970au. Yn fwy penodol, mae ysgolheigion ers hynny wedi awgrymu dosbarthu gweithredyddion yn ôl y tasgau maent yn eu perfformio, pwy neu beth mae'r tasgau hyn yn effeithio arnynt, neu eu lefel o [[ymreolaeth]] (yn hytrach na'r hen fodel o weld gweithredyddion rhyngwladol yn nhermau eu [[sofraniaeth]]).<ref name="EN"/> |
||
Mae gweithredyddion yn cynnwys: |
Mae gweithredyddion yn cynnwys: |
||
Llinell 22: | Llinell 22: | ||
* Evans, G. a Newnham, J. ''The Penguin Dictionary of International Relations'' (Lloegr, Penguin, 1998). |
* Evans, G. a Newnham, J. ''The Penguin Dictionary of International Relations'' (Lloegr, Penguin, 1998). |
||
[[Categori: |
[[Categori:Cysylltiadau rhyngwladol]] |
Fersiwn yn ôl 19:17, 28 Ionawr 2010
Unrhyw endid sydd yn chwarae rhan mewn cysylltiadau rhyngwladol yw gweithredydd[1] neu actor. Defnyddir y term yn eang yn yr oes fodern gan ei fod yn osgoi cyfyngiadau'r term gwladwriaeth ac yn cydnabod bod nifer o endidau bellach yn dylanwadu ar gysylltiadau rhyngwladol[2] a bod yr hen safbwynt gwladwriaeth-ganolog wedi newid.
Bodolir gwahanol ddamcaniaethau i geisio ddiffinio'r system ryngwladol yn nhermau gweithredyddion; arloesol yn y maes hwn oedd dadl Oran Young o blaid model gweithredydd-cymysg yn y 1970au. Yn fwy penodol, mae ysgolheigion ers hynny wedi awgrymu dosbarthu gweithredyddion yn ôl y tasgau maent yn eu perfformio, pwy neu beth mae'r tasgau hyn yn effeithio arnynt, neu eu lefel o ymreolaeth (yn hytrach na'r hen fodel o weld gweithredyddion rhyngwladol yn nhermau eu sofraniaeth).[2]
Mae gweithredyddion yn cynnwys:
- gwladwriaethau sofran, megis Gweriniaeth Pobl Tsieina, Mecsico, a Thaleithiau Ffederal Micronesia
- unigolion, megis y Pab ac Ysgrifennydd Cyffredinol y Cenhedloedd Unedig
- mudiadau, megis y mudiad gwrth-globaleiddio
- cwmnïau trawswladol, megis British Petroleum
- sefydliadau anlywodraethol (NGOau), megis Amnest Rhyngwladol
- sefydliadau goruwchgenedlaethol, megis yr Undeb Ewropeaidd
- sefydliadau rhynglywodraethol (IGOau), megis y Cenhedloedd Unedig, Banc y Byd, a NATO
- sefydliadau rhyngwladol eraill sy'n cynrychioli wahanol wladwriaethau (sydd yn debyg iawn i IGOau ond yn gyfreithiol wahanol), megis yr G8 a'r Pedwarawd ar y Dwyrain Canol
Gweler hefyd
Cyfeiriadau
- ↑ Termau Gwleidyddiaeth Ryngwladol. Prifysgol Aberystwyth.
- ↑ 2.0 2.1 Evans a Newnham, t. 4–5.
Ffynhonnell
- Evans, G. a Newnham, J. The Penguin Dictionary of International Relations (Lloegr, Penguin, 1998).