Denbigh (llong)

Y Ddinbych (Saesneg: Denbigh) oedd rhodlong, adeiladwyd yn y flwyddyn 1860 mewn iard longau John Laird, Meibion, a Chwmni yn Penbedw am cyfanswm o £10,150. Roedd hi'n long gyflym am yr amser, yn gwneud 13.7 knot yn eu profion. Danfonir i'r perchennog, Robert Gardner o Fanceinion, ar 26 Medi 1860, wedyn rhedodd y Dinbych rhwng Lerpwl ac Y Rhyl am tair mlynedd.

Ym mis Medi, 1863, prynodd yr European Trading Company y Ddinbych. Roedd yr European Trading Company yn partneriaeth rhwng Cwmni H.O. Brewer, cwmni masnachol o Mobile, Talaith Alabama yn y Daleithiau Conffederydd America, Emile Erlanger a'i Gwmni, bancwyr o Baris, Ffrainc, a J. H. Schröder a'i Gwmni, bancwyr o Fanceinion. Roedd y cwmni yn prynu llongau i rhedeg trwy blocâd llynges yr Unol Daleithiau ar porthladdoedd y De.

Ar yr un tro, roedd conswl yr UD yn Lerpwl, Thomas Dudley, wedi sylwi'r Ddinbych, ac fe ysgrifennodd adroddiad i'r Adran Ystadol yr UD, yn cynnwys disgrifiad y llong:

Schooner rigged, side wheel steamer "Denbigh" of Liverpool -- 162 tons. Captain McNevin Carriers -- Northe Dock for Bermuda & Havannah. Mose & Co. Cosignees. The following is her present description, subject to alteration:

Built of Iron. Marked draft of water -- 7 feet fore & aft. Hull painted black. Artificial quarter galleries. Elliptic stern. Straight stem. Name at the bows gilt, on a blue ground. Wheel; binnacle. House with skylight on top. Boat painted white in iron swing davits on port quarter. Boats painted white, abreast of mainmast. House athwartships between paddle boxes, with binacle on top. Funnell or smokestack painted black, with bright copper steam pipe after part of same. Side houses. Hurricane deck; foremast, through same. Masts bright; mast heads, top caps, crosstrees, bowsprit and gaff painted white. Inside of bulwarks & c. painted cream color. On her trial trip she attained the speed of 10 1/2 knots.

Godfrey, late coal agent for the Confederates in Cardiff, is said to be the owner of the Denbigh. His wife and himself are going out in her. Kragan & Davis, two of the late crew of the "Florida," met and spoke to him in Cardiff; he knew Davis directly he saw him, both having been well acquainted. Her crew consists of Captain, two mates, two engineers, six seamen, seven firemen, cook and steward.

Sailed Monday Oct. 19, 1863

Rhai o griw y Ddinbych

Abner M. Godfrey

Capten y Ddinbych. Ganwyd yn Nhalaith Maine yn 1825 neu 1826. Symudodd i Mobile, Alabama cyn 1859. Aeth i Brydain ychydig cyn i'r Gogledd dechrau blocâd Mobile, i gweithio fel asiant y Conffederyddwyr yne. Yng nghanol 1863 roedd e'n byw yng Nghaerdydd gyda'i wraig, yn prynu glo Cymreig am y rhedwyr y blocâd. Yn Hydref 1863 aeth i Lerpwl i cymyd y Ddinbych i Havana, yng Nghiwba.

Roedd capten llwyddianus rhedwr blocâd yn gael tal o rhai fil o doleri mewn aur, felly mae'n rheswmol i meddwl roedd Capten Godfrey yn werthfawr iawn ar ôl yrfa llwyddiannus y Ddinbych! Ar ôl diwedd y Rhyfel Gartref prynodd ef y westy ym Mobile roedd e wedi rhentio ystafell cyn y rhyfel. Bu farw o achosion naturiol ym Mobile ar 14 Hydref 1869.

Robert Railton

Peiriannydd y Ddinbych. Ganwyd yn Manceinion ar 11 Rhagfyr 1830. Symudodd i'r Unol Daleithiau yn y 1840au a gweithodd mewn sawl ffatrioedd, yn cynnwys y Gwaith Locomotif Hinckly yn Boston, y prif gwaith trenau yn yr UDA. Yn 1848 aeth e i Galveston, Talaith Tecsas a gweithodd mewn ffowndri Hiram Close, yr unig ffowndri yn y tref, tan dechrau'r Rhyfel Gartref. Ar Dydd Calan 1863, mewn Cad Galveston, ffrwydrodd y llong gwnau'r Gogledd, Westfield, gan criw eu hun i ddiogelu'r gwnau oddiwrth y Conffederyddwyr; roedd Railton yn rheoli'r arbediad y gwnau. Cysylltiodd y Ddinbych ym mis Awst 1864, ar trip cyntaf y llong i Galveston. Roedd y peiriannydd yn gael tal o rhwng $1000 a $2000 mewn aur am pob trip llwyddiannus. Ar ôl y Rhyfel Gartref, priododd Emma Juliff yn Galveston yn 1868. Farwodd mewn damwain anfoddus -- ar 27 Rhagfyr 1898 roedd ne ffrae rhwng gweithwyr ar Cei Galveston, a dechreuodd un ohonynt saethu. Tarodd un ergid wyllt Railton yn eu gefn, a farwodd y dydd nesaf.

Robert A. Horlock

Bachgen caban y Ddinbych. Ganwyd yn 1849, cysylltiodd y Ddinbych yn Galveston pan oedd e'n pymtheg mlwydd oed. Mae'n edrych fel roedd tad Robert yn adnabod Capten Godfrey, a felly enillodd e y swyddfa. Roedd gwaith y bachgen caban fel is-swyddog yn y llynges -- roedd e'n dysgu gwaith swyddog y llong. Bu farw Robert Horlock yn 1926.

William Young

Gwarchodydd ar y Ddinbych. Aelod o Cwmni B, Artileri Trwm Cyntaf Tecsas. Cysylltiodd y Ddinbych ar 30 Awst 1864. Bu farw 1 Mai 1901.

William Fairweather

Gwaith anhysbys. 34 mlwydd oed pan fe boddodd ef ar 7 Medi 1864.

Cysylltiad allanol

Prosiect Dinbych, Sedydliad Archaeolegol Morwrol, Prifysgol A&M Tecsas (Saesneg)