Ogof: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
SieBot (sgwrs | cyfraniadau) B robot yn ychwanegu: sh:Spilja |
TXiKiBoT (sgwrs | cyfraniadau) B robot yn ychwanegu: ga:Pluais |
||
Llinell 42: | Llinell 42: | ||
[[fi:Luola]] |
[[fi:Luola]] |
||
[[fr:Grotte]] |
[[fr:Grotte]] |
||
[[ga:Pluais]] |
|||
[[gl:Cova]] |
[[gl:Cova]] |
||
[[gn:Itakua]] |
[[gn:Itakua]] |
Fersiwn yn ôl 17:13, 27 Rhagfyr 2009
Gwagle naturiol o dan ddaear yw ogof. Gellir ffurfio ar yr un pryd fel y creigiau o'u gwmpas, er enghraifft mewn lafa. Mae llawer o ogofau felly ar ynysoedd Hawaii.
Beth bynnag, ffurfiwyd mwyafrif o ogofau ar ôl ffurfiad y creigiau, trwy doddiad y creigiau neu trwy erydiad. A mae rhai yn ffurfio ar arfordir y môr, trwy weithrediad y tonnau. Mae'r rheini yn eithaf bychain.
Toddiad cerrig mae'n digwydd i galchfaen yn bennaf, ond mae'na nifer o enghraifftiau toddiad cerrig mewn defnydd fel sialc, dolomit, marmor, iâ, gwenithfaen, halen, lafa a gypswm. Fel arfer, mae carst yn ffurfio ar yr yn pryd fel ogof. Mae'r calchfaen yn toddi oherwydd glaw a dŵr ddaear sydd yn cynnwys CO2 (asid carbonig) ac asidau naturiol eraill. Mewn llawer ogofau calchfaen mae stalagtitau a stalagmitau, yn aml yn creu tirlun danddaearol trawiadol.
Ogofau Cymru
- Agen Allwedd, Bannau Brycheiniog
- Ogof Craig a Ffynnon, Bannau Brycheiniog
- Ogof Daren Cilau, Bannau Brycheiniog
- Ogof Draenen, Bannau Brycheiniog
- Ogof Ffynnon Ddu, Bannau Brycheiniog
- Ogof Paviland, Penrhyn Gẃyr (darganfuwyd sgerbwd dyn o'r Oesoedd Cynnar)