Awstria-Hwngari: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
SieBot (sgwrs | cyfraniadau) B robot yn newid: ka:ავსტრია-უნგრეთის იმპერია |
Xqbot (sgwrs | cyfraniadau) B robot yn newid: es:Imperio austrohúngaro; cosmetic changes |
||
Llinell 1: | Llinell 1: | ||
[[Delwedd:Location-Austria-Hungary-01.png|right|270px|thumb|Awstria-Hwngari]] |
[[Delwedd:Location-Austria-Hungary-01.png|right|270px|thumb|Awstria-Hwngari]] |
||
Gwladwriaeth yng nghanolbarth [[Ewrop]] o [[1867]] hyd [[1918]] oedd '''Awstria-Hwngari'''. Eoedd yn ffederasiwn oedd wedi datblygu o [[Ymerodraeth Awstria]]. O gwmpas y |
Gwladwriaeth yng nghanolbarth [[Ewrop]] o [[1867]] hyd [[1918]] oedd '''Awstria-Hwngari'''. Eoedd yn ffederasiwn oedd wedi datblygu o [[Ymerodraeth Awstria]]. O gwmpas y flwyddyn [[1900]], Awstria-Hwngari oedd y wlad fwyaf yn Ewrop ar ôl [[Rwsia]]. |
||
Unwyd [[Awstria]] a [[Hwngari]] trwy briodas [[Anna o Fohemia]] (merch [[Wladislaus II, brenin Hwngari|Vladislav II]], brenin [[Bohemia]] a |
Unwyd [[Awstria]] a [[Hwngari]] trwy briodas [[Anna o Fohemia]] (merch [[Wladislaus II, brenin Hwngari|Vladislav II]], brenin [[Bohemia]] a Hwngari) a'r archddug [[Ferdinand I, Ymerawdwr Glân Rhufeinig|Ferdinand I]], brawd yr [[Ymerawdwr Glân Rhufeinig]] [[Siarl V, Ymerawdwr Glân Rhufeinig|Siarl V]] yn [[1526]]. Yn ddiweddarach daeth Ferdinand yn Ymerawdwr Glân Rhufeinig wedi i'w frawd ymddiswyddo. |
||
Daeth yr Ymerodraeth Lân Rhufeinig i ben yn [[1806]], a ffurfiwyd Ymerodraeth Awstria. gyda Hwngari yn rhan ohoni. Roedd yr Hwngariaid yn anfodlon ar hyn, ac wedi i Awstria gael ei gorchfygu gan deyrnas [[Prwsia]] yn [[1866]], daethpwyd i gytuneb (yr ''[[Ausgleich]]'') yn [[1867]], lle rhoddodd yr ymerawdwr [[Frans Jozef I, Ymerawdwr Awstria|Frans Jozef]] yr un statws i Hwngari ac i Awstria. |
Daeth yr Ymerodraeth Lân Rhufeinig i ben yn [[1806]], a ffurfiwyd Ymerodraeth Awstria. gyda Hwngari yn rhan ohoni. Roedd yr Hwngariaid yn anfodlon ar hyn, ac wedi i Awstria gael ei gorchfygu gan deyrnas [[Prwsia]] yn [[1866]], daethpwyd i gytuneb (yr ''[[Ausgleich]]'') yn [[1867]], lle rhoddodd yr ymerawdwr [[Frans Jozef I, Ymerawdwr Awstria|Frans Jozef]] yr un statws i Hwngari ac i Awstria. |
||
Llinell 33: | Llinell 33: | ||
[[en:Austria–Hungary]] |
[[en:Austria–Hungary]] |
||
[[eo:Aŭstrio-Hungario]] |
[[eo:Aŭstrio-Hungario]] |
||
[[es:Imperio |
[[es:Imperio austrohúngaro]] |
||
[[et:Austria-Ungari]] |
[[et:Austria-Ungari]] |
||
[[eu:Austria-Hungariako Inperioa]] |
[[eu:Austria-Hungariako Inperioa]] |
Fersiwn yn ôl 05:32, 22 Tachwedd 2009
Gwladwriaeth yng nghanolbarth Ewrop o 1867 hyd 1918 oedd Awstria-Hwngari. Eoedd yn ffederasiwn oedd wedi datblygu o Ymerodraeth Awstria. O gwmpas y flwyddyn 1900, Awstria-Hwngari oedd y wlad fwyaf yn Ewrop ar ôl Rwsia.
Unwyd Awstria a Hwngari trwy briodas Anna o Fohemia (merch Vladislav II, brenin Bohemia a Hwngari) a'r archddug Ferdinand I, brawd yr Ymerawdwr Glân Rhufeinig Siarl V yn 1526. Yn ddiweddarach daeth Ferdinand yn Ymerawdwr Glân Rhufeinig wedi i'w frawd ymddiswyddo.
Daeth yr Ymerodraeth Lân Rhufeinig i ben yn 1806, a ffurfiwyd Ymerodraeth Awstria. gyda Hwngari yn rhan ohoni. Roedd yr Hwngariaid yn anfodlon ar hyn, ac wedi i Awstria gael ei gorchfygu gan deyrnas Prwsia yn 1866, daethpwyd i gytuneb (yr Ausgleich) yn 1867, lle rhoddodd yr ymerawdwr Frans Jozef yr un statws i Hwngari ac i Awstria.
Rhoddodd hyn statws cyfartal i Awstriaid a Hwngariaid, a gradd uchel o ymreolaeth o fewn y systen ffederal, ond roedd y grwpiau ethnig eraill, megis y Tsieciaid, yn anfodlon ac yn mynnu'r un statws. Yn 1914, llofruddiwyd yr archddug Franz Ferdinand yn Sarajevo (yn Bosnia a Herzegovina), gan ddechrau'r gadwyn o ddigwyddiadau a arweiniodd ar y Rhyfel Byd Cyntaf. Bu farw Frans Jozef yn 1916, ac olynwyd ef gan Siarl I. Ar ddiwedd y rhyfel, ymddatododd Awstria-Hwngari, gyda Tsiecoslofacia, Awstria a Hwngari yn dod yn wledydd annibynnol a rhannau eraill yn dod yn eiddo Romania, yr Eidal a Gwlad Pwyl.