Urdd yr Ymerodraeth Brydeinig: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Oddi ar Wicipedia
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
CommonsDelinker (sgwrs | cyfraniadau)
Yn dileu "Gog_06.jpg". Cafodd ei dileu oddi ar Gomin gan Jcb achos: No permission since 28 June 2018.
Jac-y-do (sgwrs | cyfraniadau)
trefn --> urdd
Llinell 1: Llinell 1:
''Mae "CBE", "DBE", "MBE" ac "OBE" i gyd yn ail-gyfeirio yma.
''Mae "CBE", "DBE", "MBE" ac "OBE" i gyd yn ail-gyfeirio yma.
[[Delwedd:Ster Orde van het Britse Rijk.jpg|bawd|250px|Seren ''Order of the British Empire'']]
[[Delwedd:Ster Orde van het Britse Rijk.jpg|bawd|250px|Seren Urdd yr Ymerodraeth Brydeinig]]
[[Trefn urddas marchog]] [[Prydeinig]] ydy '''Trefn Arbennig yr Ymerodraeth Brydeinig''' ([[Saesneg]]: ''The Most Excellent Order of the British Empire'') a sefydlwyd ar [[4 Mehefin]] [[1917]] gan [[Siôr V, brenin y Deyrnas Unedig]]. Mae'r drefn yn cynnwys pum dosbarth o raniadau dinesig a milwrol; yn nhrefn y pwysicaf gyntaf:
Urdd marchogion [[Prydeinig|Brydeinig]] ydy '''Urdd Dra Ardderchog yr Ymerodraeth Brydeinig''' ([[Saesneg]]: ''The Most Excellent Order of the British Empire'') a sefydlwyd ar [[4 Mehefin]] [[1917]] gan [[Siôr V, brenin y Deyrnas Unedig]]. Mae'r urdd yn cynnwys pum dosbarth o raniadau dinesig a milwrol; yn nhrefn y pwysicaf gyntaf:
* 'Marchog y Groes Fawr' neu 'Bonesig y Groes Fawr) (Saesneg: ''Knight of the Grand Cross'' neu ''Dame of the Grand Cross'') (GBE)
* Marchog (neu Fonesig) y Groes Fawr (Saesneg: ''Knight (or Dame) of the Grand Cross'' (GBE)
* 'Marchog Cadlywydd' neu 'Bonesig Cadlywydd' (Saesneg: ''Knight Commander'' or ''Dame Commander'') (KBE or DBE)
* Marchog (neu Fonesig) Cadlywydd (Saesneg: ''Knight (or Dame) Commander'' (KBE neu DBE)
* 'Cadlywydd' (Saesneg: ''Commander'') (CBE)
* Cadlywyd' (Saesneg: ''Commander'') (CBE)
* 'Swyddog' (Saesneg: ''Officer'') (OBE)
* Swyddog (Saesneg: ''Officer'') (OBE)
* 'Aelod' (Saesneg: ''Member'') (MBE).
* Aelod (Saesneg: ''Member'') (MBE).


Dim ond y ddwy urdd uchaf sy'n galluogi i'r derbynnydd ddod yn aelod o'r [[urdd marchog]], gan roi'r hawl iddynt ddefnyddio'r teitl 'Syr' (gŵr) neu 'Bonesig' (benyw) o flaen eu henwau, cyn belled â'u bod yn enedigol o wlad y mae [[Elizabeth II, brenhines y Deyrnas Unedig]] yn [[pennaeth gwladwriaeth|bennaeth gwladwriaeth]] arni. Os nad ydynt, gallent ddefnyddio enw'r urdd yn eu henwau ond nid y teitlau.
Dim ond y dau ddosbarth uchaf sy'n galluogi i'r derbynnydd ddod yn aelod o'r urdd marchogion, gan roi'r hawl iddynt ddefnyddio'r teitl 'Syr' (gŵr) neu 'Bonesig' (benyw) o flaen eu henwau, cyn belled â'u bod yn enedigol o wlad y mae [[Elizabeth II, brenhines y Deyrnas Unedig]] yn bennaeth y wladwriaeth arni. Os nad ydynt, gallent ddefnyddio enw'r urdd yn eu henwau ond nid y teitlau.


Mae hyn yn berthnasol hefyd i'r [[British Empire Medal]], nid yw derbynwyr o'r fedal honno yn aelodau o'r drefn, ond mae perthynas gyda'r drefn. Ni wobrwyir y fedal hon bellach yn y [[Y Deyrnas Unedig|Deyrnas Unedig]] na'i gwledydd dibynadwy, ond mae'r [[Ynysoedd Cook]] a rhai [[Gwledydd y Gymanwlad]] yn dal i'w gwobrwyo.
Mae hyn yn berthnasol hefyd i Fedal yr Ymerodraeth Brydeinig, nid yw derbynwyr o'r fedal honno yn aelodau o'r urdd, ond mae perthynas gyda'r urdd. Ni wobrwyir y fedal hon bellach yn y [[Y Deyrnas Unedig|Deyrnas Unedig]] na'i gwledydd dibynadwy, ond mae'r [[Ynysoedd Cook]] a rhai [[Gwledydd y Gymanwlad]] yn dal i'w gwobrwyo.


Arwyddair y drefn yw ''I Dduw a'r Ymerodraeth''. Hon yw'r drefn leiaf pwysig Brydeinig, ac mae ganddi fwy o aelodau nac unrhyw drefn arall.
Arwyddair yr urdd yw ''I Dduw a'r Ymerodraeth''. Hon yw'r urdd leiaf pwysig Brydeinig, ac mae ganddi fwy o aelodau nac unrhyw urdd arall.


== Hanes ==
== Hanes ==
Sefydlodd [[Siôr V, brenin y Deyrnas Unedig]] y drefn i lenwi gwagle yn [[Trefn anrhydeddau Prydeinig|Nhrefn anrhydeddau Prydeinig]]: ''[[Order of the Bath|The Most Honourable Order of the Bath]]'' a wobrwywyd i swyddogion uwch filwrol yn unig a gweinyddion dinasol; ''[[Order of St Michael and St George|The Most Distinguished Order of St Michael and St George]]'' a anrhydeddodd llysgenaid; a [[Trefn Frenhinol Fictoraidd|Threfn Frenhinol Fictoraidd]] a anrhydeddodd pobl a oedd wedi gweinyddu'r [[Teulu Brenhinol]] yn bersonol. Bwriad pennaf y brenin oedd anrhydeddu'r miloedd o bobl a weinyddodd o fewn sawl ffurf answyddogol yn ystod y [[Rhyfel Byd Cyntaf]]. Dim ond un dosbarth oedd gan y drefn yn wreiddiol, ond yn [[1918]], yn fuan wedi ei sefydliad, rhannwyd hi'n swyddogol i raniadau Milwrol a Dinesig.
Sefydlodd [[Siôr V, brenin y Deyrnas Unedig]] yr urdd i lenwi gwagle yng gyfundrefn anrhydeddau'r Deyrnas Unedig]]: ''[[Order of the Bath|The Most Honourable Order of the Bath]]'' a wobrwywyd i swyddogion uwch filwrol yn unig a gweinyddion dinasol; ''[[Order of St Michael and St George|The Most Distinguished Order of St Michael and St George]]'' a anrhydeddodd llysgenaid; a [[Trefn Frenhinol Fictoraidd|Threfn Frenhinol Fictoraidd]] a anrhydeddodd pobl a oedd wedi gweinyddu'r [[Teulu Brenhinol]] yn bersonol. Bwriad pennaf y brenin oedd anrhydeddu'r miloedd o bobl a weinyddodd o fewn sawl ffurf answyddogol yn ystod y [[Rhyfel Byd Cyntaf]]. Dim ond un dosbarth oedd gan yr urdd yn wreiddiol, ond yn [[1918]], yn fuan wedi ei sefydliad, rhannwyd hi'n swyddogol i raniadau Milwrol a Dinesig.


Mae trefn y Marchogion yn fwy gweriniaethol na threfnau anghynhwysol Bath neu San Michael a San Siôr, ac yn ei dyddiau cynnar, ni ddaliwyd hi mewn cyfrifiaeth uchel. Newidiodd hyn dros y blynyddoedd.
Mae trefn y Marchogion yn fwy gweriniaethol na threfnau anghynhwysol Bath neu San Michael a San Siôr, ac yn ei dyddiau cynnar, ni ddaliwyd hi mewn cyfrifiaeth uchel. Newidiodd hyn dros y blynyddoedd.


== Cyfansoddiad ==
== Cyfansoddiad ==
Pen-arglwydd yr urdd yw brenin (neu frenhines) y Deyrnas Unedig, sy'n rheoli pob aelod arall yr urdd (yn arferol, ar gyngor y llywodraeth).


Mae'r [[Y Frenhiniaeth Prydeinig|Frenhiniaeth Brydeinig]] yn Sofren y Drefn, ac yn gweinyddu pob aelod arall y Drefn (yn arferol, ar gyngor y llywodraeth).
{{eginyn-adran}}
{{eginyn-adran}}
Llinell 28: Llinell 26:
== Gwisgoedd ac offer ==
== Gwisgoedd ac offer ==
[[Delwedd:Mbe medal front and reverse.jpg|bawd|Bathodyn Aelodau Trefn yr Ymerodraeth Brydeinig, blaen a chefn]]
[[Delwedd:Mbe medal front and reverse.jpg|bawd|Bathodyn Aelodau Trefn yr Ymerodraeth Brydeinig, blaen a chefn]]
[[Delwedd:Order of the British Empire (Civil) Ribbon.png|bawd|Rhuban Dosbarth Dinesig y Drefn]]
[[Delwedd:Order of the British Empire (Civil) Ribbon.png|bawd|Rhuban Dosbarth Dinesig yr urdd]]
[[Delwedd:Order of the British Empire (Military) Ribbon.png|bawd|Rhuban Dosbarth Milwrol y Drefn]]
[[Delwedd:Order of the British Empire (Military) Ribbon.png|bawd|Rhuban Dosbarth Milwrol yr urdd]]
[[Delwedd:Bessie Rischbieth.jpg|bawd|Gwisgai swyddogion benywaidd y Drefn eu symbolau ar fwa, fel dengys yn y llun hwn]]
[[Delwedd:Bessie Rischbieth.jpg|bawd|Gwisgai swyddogion benywaidd yr urdd eu symbolau ar fwa, fel dengys yn y llun hwn]]
Mae aelodau'r drefn yn gwisgo gwisgoedd llafurfawr ar ddigwyddiadau arbennig (megis gwasanaethau ''quadrennial'' a choroni), sy'n newid o ran dosbarth (gwnaethpwyd newidiadau mawr i ddyluniad y gwisgoedd yn [[1937]])
Mae aelodau'r urdd yn gwisgo gwisgoedd llafurfawr ar ddigwyddiadau arbennig (megis gwasanaethau ''quadrennial'' a choroni), sy'n newid o ran dosbarth (gwnaethpwyd newidiadau mawr i ddyluniad y gwisgoedd yn [[1937]])
{{eginyn-adran}}
{{eginyn-adran}}


== Capel ==
== Capel ==
Capel y drefn yw crypt dwyreiniol [[Prifeglwys San Paul]], ond deilir y gwasanaethau mawr ym mhrif gorff y brifeglwys. (Mae'r brifeglwys hefyd yn gartref i gapel [[Trefn San Michael a St Siôr]].) Deilir gwasanaethau crefyddol y Drefn pob pedair blynedd, yn y gwasanaethau hyn gweinyddir Marchogion a Boneddigesau newydd, neilltuwyd y capel yn [[1960]].
Capel yr urdd yw crypt dwyreiniol [[Prifeglwys San Paul]], ond deilir y gwasanaethau mawr ym mhrif gorff y brifeglwys. (Mae'r brifeglwys hefyd yn gartref i gapel [[Trefn San Michael a St Siôr]].) Deilir gwasanaethau crefyddol yr urdd pob pedair blynedd, yn y gwasanaethau hyn gweinyddir Marchogion a Boneddigesau newydd, neilltuwyd y capel yn [[1960]].


== Blaenoriaeth a Breintiau ==
== Blaenoriaeth a Breintiau ==
[[Delwedd:Blason des Cornwall-Legh barons Grey de Codnor WITH Orn ext circlet des CBE.svg|bawd|Gall Marchog neu Fonesig ddangos cylch y drefn ar eu [[arfbais]].]]
[[Delwedd:Blason des Cornwall-Legh barons Grey de Codnor WITH Orn ext circlet des CBE.svg|bawd|Gall Marchog neu Fonesig ddangos cylch yr urdd ar eu [[arfbais]].]]
Gwobrwyir aelodau'r drefn safle yn y [[drefn blaenoriaeth]]. Mae gwragedd dynion y drefn hefyd yn ymddangos yn y flaenoriaeth, yn ogystal â meibion, merched a merched-yng-nghyfraith Marchog y Groes Fawr a Marchog Cadlywydd; ni ddengys perthnasau merched y drefn unrhyw flaenoriaeth arbennig. Gall perthnasau ennill blaenoriaeth, fel rheol gyffredin, gan eu tadau a'u gwyr, ond nid gan eu mamau a'u gwragedd.
Gwobrwyir aelodau'r urdd safle yn y [[drefn blaenoriaeth]]. Mae gwragedd dynion yr urdd hefyd yn ymddangos yn y flaenoriaeth, yn ogystal â meibion, merched a merched-yng-nghyfraith Marchog y Groes Fawr a Marchog Cadlywydd; ni ddengys perthnasau merched yr urdd unrhyw flaenoriaeth arbennig. Gall perthnasau ennill blaenoriaeth, fel rheol gyffredin, gan eu tadau a'u gwyr, ond nid gan eu mamau a'u gwragedd.


== Diddymiadau ==
== Diddymiadau ==
{{Prif|Rhestr diddymiadau o wobrwyaethau Trefn yr Ymerodraeth Brydeinig}}
{{Prif|Rhestr diddymiadau o wobrwyaethau Urddau'r Ymerodraeth Brydeinig}}
* 1921: Cymerwyd anrhydedd OBE [[Cecil Malone]] oddiarno (gwobrwywyd 1919), yn dilyn ei gyhuddiaeth yn ôl [[Deddf Amddifyniaeth y Deyrnad (Caffaeliad Tir) 1920]].<ref>''The [[London Gazette]]'', [[24 Mehefin]] [[1921]].</ref>
* 1921: Cymerwyd anrhydedd OBE [[Cecil Malone]] oddiarno (gwobrwywyd 1919), yn dilyn ei gyhuddiaeth yn ôl [[Deddf Amddifyniaeth y Deyrnad (Caffaeliad Tir) 1920]].<ref>''The [[London Gazette]]'', [[24 Mehefin]] [[1921]].</ref>
* 1940: Cymerwyd anrhydedd CBE [[Vidkun Quisling]] oddiarno (gwobrwywyd 1929), yn dilyn ei gydweithrediad â'r [[Yr Almaen Naziaidd]] yn eu meddiant o [[Norwy]].
* 1940: Cymerwyd anrhydedd CBE [[Vidkun Quisling]] oddiarno (gwobrwywyd 1929), yn dilyn ei gydweithrediad â'r [[Yr Almaen Naziaidd]] yn eu meddiant o [[Norwy]].
Llinell 56: Llinell 54:
{{eginyn-adran}}
{{eginyn-adran}}


Beirniadodd [[John Lennon]] y drefn filwrol yn hallt gan ddweud:
Beirniadodd [[John Lennon]] naws milwrol yr urdd yn hallt gan ddweud:


:Saesneg: ''"Lots of people who complained about us receiving the MBE received theirs for heroism in the war - for killing people. We received ours for entertaining other people. I'd say we deserve ours more."''
:Saesneg: ''"Lots of people who complained about us receiving the MBE received theirs for heroism in the war - for killing people. We received ours for entertaining other people. I'd say we deserve ours more."''
Llinell 70: Llinell 68:
* [http://www.heraldica.org/topics/britain/order_precedence.htm Velde, F. R. (2003). "Order of Precedence in England and Wales.]
* [http://www.heraldica.org/topics/britain/order_precedence.htm Velde, F. R. (2003). "Order of Precedence in England and Wales.]


[[Categori:Urdd yr Ymerodraeth Brydeinig| ]]
[[Categori:Urddau, anrhydeddau, a medalau]]
[[Categori:Urddau, anrhydeddau, a medalau]]
[[Categori:Urdd yr Ymerodraeth Brydeinig| ]]

Fersiwn yn ôl 17:57, 1 Tachwedd 2018

Mae "CBE", "DBE", "MBE" ac "OBE" i gyd yn ail-gyfeirio yma.

Seren Urdd yr Ymerodraeth Brydeinig

Urdd marchogion Brydeinig ydy Urdd Dra Ardderchog yr Ymerodraeth Brydeinig (Saesneg: The Most Excellent Order of the British Empire) a sefydlwyd ar 4 Mehefin 1917 gan Siôr V, brenin y Deyrnas Unedig. Mae'r urdd yn cynnwys pum dosbarth o raniadau dinesig a milwrol; yn nhrefn y pwysicaf gyntaf:

  • Marchog (neu Fonesig) y Groes Fawr (Saesneg: Knight (or Dame) of the Grand Cross (GBE)
  • Marchog (neu Fonesig) Cadlywydd (Saesneg: Knight (or Dame) Commander (KBE neu DBE)
  • Cadlywyd' (Saesneg: Commander) (CBE)
  • Swyddog (Saesneg: Officer) (OBE)
  • Aelod (Saesneg: Member) (MBE).

Dim ond y dau ddosbarth uchaf sy'n galluogi i'r derbynnydd ddod yn aelod o'r urdd marchogion, gan roi'r hawl iddynt ddefnyddio'r teitl 'Syr' (gŵr) neu 'Bonesig' (benyw) o flaen eu henwau, cyn belled â'u bod yn enedigol o wlad y mae Elizabeth II, brenhines y Deyrnas Unedig yn bennaeth y wladwriaeth arni. Os nad ydynt, gallent ddefnyddio enw'r urdd yn eu henwau ond nid y teitlau.

Mae hyn yn berthnasol hefyd i Fedal yr Ymerodraeth Brydeinig, nid yw derbynwyr o'r fedal honno yn aelodau o'r urdd, ond mae perthynas gyda'r urdd. Ni wobrwyir y fedal hon bellach yn y Deyrnas Unedig na'i gwledydd dibynadwy, ond mae'r Ynysoedd Cook a rhai Gwledydd y Gymanwlad yn dal i'w gwobrwyo.

Arwyddair yr urdd yw I Dduw a'r Ymerodraeth. Hon yw'r urdd leiaf pwysig Brydeinig, ac mae ganddi fwy o aelodau nac unrhyw urdd arall.

Hanes

Sefydlodd Siôr V, brenin y Deyrnas Unedig yr urdd i lenwi gwagle yng gyfundrefn anrhydeddau'r Deyrnas Unedig]]: The Most Honourable Order of the Bath a wobrwywyd i swyddogion uwch filwrol yn unig a gweinyddion dinasol; The Most Distinguished Order of St Michael and St George a anrhydeddodd llysgenaid; a Threfn Frenhinol Fictoraidd a anrhydeddodd pobl a oedd wedi gweinyddu'r Teulu Brenhinol yn bersonol. Bwriad pennaf y brenin oedd anrhydeddu'r miloedd o bobl a weinyddodd o fewn sawl ffurf answyddogol yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf. Dim ond un dosbarth oedd gan yr urdd yn wreiddiol, ond yn 1918, yn fuan wedi ei sefydliad, rhannwyd hi'n swyddogol i raniadau Milwrol a Dinesig.

Mae trefn y Marchogion yn fwy gweriniaethol na threfnau anghynhwysol Bath neu San Michael a San Siôr, ac yn ei dyddiau cynnar, ni ddaliwyd hi mewn cyfrifiaeth uchel. Newidiodd hyn dros y blynyddoedd.

Cyfansoddiad

Pen-arglwydd yr urdd yw brenin (neu frenhines) y Deyrnas Unedig, sy'n rheoli pob aelod arall yr urdd (yn arferol, ar gyngor y llywodraeth).

   Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu at yr adran hon.

Gwisgoedd ac offer

Bathodyn Aelodau Trefn yr Ymerodraeth Brydeinig, blaen a chefn
Rhuban Dosbarth Dinesig yr urdd
Rhuban Dosbarth Milwrol yr urdd
Gwisgai swyddogion benywaidd yr urdd eu symbolau ar fwa, fel dengys yn y llun hwn

Mae aelodau'r urdd yn gwisgo gwisgoedd llafurfawr ar ddigwyddiadau arbennig (megis gwasanaethau quadrennial a choroni), sy'n newid o ran dosbarth (gwnaethpwyd newidiadau mawr i ddyluniad y gwisgoedd yn 1937)    Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu at yr adran hon.

Capel

Capel yr urdd yw crypt dwyreiniol Prifeglwys San Paul, ond deilir y gwasanaethau mawr ym mhrif gorff y brifeglwys. (Mae'r brifeglwys hefyd yn gartref i gapel Trefn San Michael a St Siôr.) Deilir gwasanaethau crefyddol yr urdd pob pedair blynedd, yn y gwasanaethau hyn gweinyddir Marchogion a Boneddigesau newydd, neilltuwyd y capel yn 1960.

Blaenoriaeth a Breintiau

Gall Marchog neu Fonesig ddangos cylch yr urdd ar eu arfbais.

Gwobrwyir aelodau'r urdd safle yn y drefn blaenoriaeth. Mae gwragedd dynion yr urdd hefyd yn ymddangos yn y flaenoriaeth, yn ogystal â meibion, merched a merched-yng-nghyfraith Marchog y Groes Fawr a Marchog Cadlywydd; ni ddengys perthnasau merched yr urdd unrhyw flaenoriaeth arbennig. Gall perthnasau ennill blaenoriaeth, fel rheol gyffredin, gan eu tadau a'u gwyr, ond nid gan eu mamau a'u gwragedd.

Diddymiadau

Beirniadaeth

   Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu at yr adran hon.

Beirniadodd John Lennon naws milwrol yr urdd yn hallt gan ddweud:

Saesneg: "Lots of people who complained about us receiving the MBE received theirs for heroism in the war - for killing people. We received ours for entertaining other people. I'd say we deserve ours more."

Nodiadau

  1. The London Gazette, 24 Mehefin 1921.
  2. The London Gazette, 20 December 1949.
  3. The London Gazette, 10 August 1965. Retrieved 28 Feb 2007.
  4. The London Gazette, 18 July 1975. Retrieved 28 Feb 2007.
  5. The London Gazette, 11 April 1980. Retrieved 28 Chwefror 2007.
  6. The London Gazette, 6 Mehefin 1981.
  7. MBE conman is stripped of honour
  8. 'Prince' Naseem stripped of MBE after time in jail for car crash

Ffynonellau