Charles de Gaulle: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
B robot yn tynnu: wuu:夏爾·戴高樂 |
Xqbot (sgwrs | cyfraniadau) B robot yn ychwanegu: am:ሻርል ደ ጎል; cosmetic changes |
||
| Llinell 9: | Llinell 9: | ||
| rhagflaenydd=[[René Coty]] |
| rhagflaenydd=[[René Coty]] |
||
| olynydd=[[Georges Pompidou]] |
| olynydd=[[Georges Pompidou]] |
||
| prifweinidog=[[Michel Debré]]<br> [[Georges Pompidou]]<br> [[Maurice Couve de Murville ]] |
| prifweinidog=[[Michel Debré]]<br /> [[Georges Pompidou]]<br /> [[Maurice Couve de Murville ]] |
||
| dyddiad_geni=[[22 Tachwedd]] [[1890]] |
| dyddiad_geni=[[22 Tachwedd]] [[1890]] |
||
| lleoliad_geni=[[Lille]] |
| lleoliad_geni=[[Lille]] |
||
| Llinell 20: | Llinell 20: | ||
Gwleidydd a chadfridog o [[Ffrainc]] oedd '''Charles André Joseph Marie de Gaulle''' ([[22 Tachwedd]], [[1890]] - [[9 Tachwedd]], [[1970]]). Fe'i ganwyd yn [[Lille]]. Fe'i ystyrir yn un o ffigurau gwleidyddol pwysicaf yr [[20fed ganrif]]. |
Gwleidydd a chadfridog o [[Ffrainc]] oedd '''Charles André Joseph Marie de Gaulle''' ([[22 Tachwedd]], [[1890]] - [[9 Tachwedd]], [[1970]]). Fe'i ganwyd yn [[Lille]]. Fe'i ystyrir yn un o ffigurau gwleidyddol pwysicaf yr [[20fed ganrif]]. |
||
==Gyrfa gynnar== |
== Gyrfa gynnar == |
||
Roedd yn swyddog galluog a daeth i'r amlwg yn y [[1930au]] pan gyhoeddodd ei lyfr ''Vers l'armeé de métier'' ([[1934]]), lle mae'n dadlau dros greu byddin fodern broffesiynol. Cafodd ei ddyrchafu'n gadfridog yn [[1940]] pan dorrodd [[yr Ail Ryfel Byd]] allan. Roedd yn aelod o gabinet [[Paul Reynaud]] ond gwrthwynebai'r cytundeb armistis a gadwai Ffrainc allan o'r rhyfel. |
Roedd yn swyddog galluog a daeth i'r amlwg yn y [[1930au]] pan gyhoeddodd ei lyfr ''Vers l'armeé de métier'' ([[1934]]), lle mae'n dadlau dros greu byddin fodern broffesiynol. Cafodd ei ddyrchafu'n gadfridog yn [[1940]] pan dorrodd [[yr Ail Ryfel Byd]] allan. Roedd yn aelod o gabinet [[Paul Reynaud]] ond gwrthwynebai'r cytundeb armistis a gadwai Ffrainc allan o'r rhyfel. |
||
==Yr Ail Ryfel Byd== |
== Yr Ail Ryfel Byd == |
||
Yn dilyn cwymp Ffrainc i fyddin [[yr Almaen]] yn yr Ail Ryfel Byd, bu'n cynnal o Loegr lywodraeth alltud o'r enw [[Ffrainc Rydd]]. Yn y cyfnod anodd hwnnw daeth de Gaulle i fod yn symbol o wladgarwch i nifer o Ffrancod. Ond roedd tensiynau yn bodoli eisoes ym mherthynas de Gaulle â llywodraethau [[Prydain Fawr]] ac [[UDA|America]]. Teimlai de Gaulle fod y Cynghreiriad yn ei ddefnyddio. Yn [[1943]] fe'i penodwyd yn llywydd y Pwyllgor dros Ryddhad Cenedlaethol, a oedd newydd ei sefydlu, yn [[Algiers]]. Ar ddiwedd y rhyfel ffurfiodd lywodraeth dros dro; ef oedd yr arlywydd o [[1945]] hyd ei ymddeoliad ohono yn [[1946]]. |
Yn dilyn cwymp Ffrainc i fyddin [[yr Almaen]] yn yr Ail Ryfel Byd, bu'n cynnal o Loegr lywodraeth alltud o'r enw [[Ffrainc Rydd]]. Yn y cyfnod anodd hwnnw daeth de Gaulle i fod yn symbol o wladgarwch i nifer o Ffrancod. Ond roedd tensiynau yn bodoli eisoes ym mherthynas de Gaulle â llywodraethau [[Prydain Fawr]] ac [[UDA|America]]. Teimlai de Gaulle fod y Cynghreiriad yn ei ddefnyddio. Yn [[1943]] fe'i penodwyd yn llywydd y Pwyllgor dros Ryddhad Cenedlaethol, a oedd newydd ei sefydlu, yn [[Algiers]]. Ar ddiwedd y rhyfel ffurfiodd lywodraeth dros dro; ef oedd yr arlywydd o [[1945]] hyd ei ymddeoliad ohono yn [[1946]]. |
||
==Y cyfnod ôl-ryfel== |
== Y cyfnod ôl-ryfel == |
||
Yn [[1947]] sefydlodd y ''[[Rassemblement du Peuple Français]]'' ond nid oedd yn llwyddianus iawn ac fe'i diddymwyd ganddo yn [[1953]]. Ymddeolodd o wleidyddiaeth am gyfnod ond cafodd ei alw i arwain ei wlad oherwydd yr argyfwng yn [[Rhyfel Annibyniaeth Algeria|Algeria]] yn [[1958]]. Roedd nifer o'r ymsefydlwyr Ffrengig yn y wlad honno yn gwrthryfela yn erbyn llywodraeth Ffrainc am eu bod yn ofni annibyniaeth. |
Yn [[1947]] sefydlodd y ''[[Rassemblement du Peuple Français]]'' ond nid oedd yn llwyddianus iawn ac fe'i diddymwyd ganddo yn [[1953]]. Ymddeolodd o wleidyddiaeth am gyfnod ond cafodd ei alw i arwain ei wlad oherwydd yr argyfwng yn [[Rhyfel Annibyniaeth Algeria|Algeria]] yn [[1958]]. Roedd nifer o'r ymsefydlwyr Ffrengig yn y wlad honno yn gwrthryfela yn erbyn llywodraeth Ffrainc am eu bod yn ofni annibyniaeth. |
||
==Diwrnod y Siacal== |
== Diwrnod y Siacal == |
||
Ym Medi [[1961]] ceisiodd y mudiad terfysgol asgell dde, yr [[Organisation de l'Armée secrète]] (OAS), ei lofruddio am ei fod yn barod i ildio annibyniaeth ar Ffrainc i [[Algeria]]. Seiliodd y nofelydd [[Frederick Forsyth]] ei nofel [[Day of the Jackal]] ar y digwyddiad a chafwyd ffilm enwog o'r un enw yn [[1973]] yn ogystal. |
Ym Medi [[1961]] ceisiodd y mudiad terfysgol asgell dde, yr [[Organisation de l'Armée secrète]] (OAS), ei lofruddio am ei fod yn barod i ildio annibyniaeth ar Ffrainc i [[Algeria]]. Seiliodd y nofelydd [[Frederick Forsyth]] ei nofel [[Day of the Jackal]] ar y digwyddiad a chafwyd ffilm enwog o'r un enw yn [[1973]] yn ogystal. |
||
==Ar lwyfan y byd== |
== Ar lwyfan y byd == |
||
Wedi i Algeria gael ei hannibyniaeth yn [[1962]], canolbwyntiodd de Gaulle ar safle Ffrainc ar y llwyfan ryngwladol. Roedd Ffrainc wedi colli nifer o'i drefedigaethau, neu ar fin eu colli, a theimlai fod Prydain ac America yn ceisio gwthio'r wlad o'r neilltu. Gweithiodd yn galed o blaid ei weledigaeth o Ewrop o wledydd annibynnol ond cydweithredol a fyddai'n rhydd o ddylanwad yr Unol Daleithiau. Gwrthododd lofnodi'r [[Cytundeb Gwahardd Profi Arfau Niwcliar]] yn [[1963]] a thynnodd Ffrainc allan o [[NATO]] yn [[1966]]. Gwrthwynebai gais Prydain i ymuno â'r [[EEC]]. |
Wedi i Algeria gael ei hannibyniaeth yn [[1962]], canolbwyntiodd de Gaulle ar safle Ffrainc ar y llwyfan ryngwladol. Roedd Ffrainc wedi colli nifer o'i drefedigaethau, neu ar fin eu colli, a theimlai fod Prydain ac America yn ceisio gwthio'r wlad o'r neilltu. Gweithiodd yn galed o blaid ei weledigaeth o Ewrop o wledydd annibynnol ond cydweithredol a fyddai'n rhydd o ddylanwad yr Unol Daleithiau. Gwrthododd lofnodi'r [[Cytundeb Gwahardd Profi Arfau Niwcliar]] yn [[1963]] a thynnodd Ffrainc allan o [[NATO]] yn [[1966]]. Gwrthwynebai gais Prydain i ymuno â'r [[EEC]]. |
||
==Problemau domestig== |
== Problemau domestig == |
||
Ond wynebai densiynau cynyddol yn Ffrainc ei hun. Roedd protestiadau anferth [[Terfysg Paris 1968|Mai, 1968]] gan fyfyrwyr a gweithwyr yn argyfwng iddo. Ymddeolodd yn [[1969]] yn sgîl colli refferendwm ar ddiwygiad cyfansoddiadol. |
Ond wynebai densiynau cynyddol yn Ffrainc ei hun. Roedd protestiadau anferth [[Terfysg Paris 1968|Mai, 1968]] gan fyfyrwyr a gweithwyr yn argyfwng iddo. Ymddeolodd yn [[1969]] yn sgîl colli refferendwm ar ddiwygiad cyfansoddiadol. |
||
==Ei ddylanwad== |
== Ei ddylanwad == |
||
Am flynyddoedd lawer ar ôl ei farwolaeth yn [[1970]] roedd ei polisïau ''[[Gaullist]]'' yn ddylanwadol iawn yng ngwleidyddiaeth Ffrainc. Mae'n parhau'n ffigwr dadleuol heddiw. |
Am flynyddoedd lawer ar ôl ei farwolaeth yn [[1970]] roedd ei polisïau ''[[Gaullist]]'' yn ddylanwadol iawn yng ngwleidyddiaeth Ffrainc. Mae'n parhau'n ffigwr dadleuol heddiw. |
||
| Llinell 45: | Llinell 45: | ||
{{dechrau-bocs}} |
{{dechrau-bocs}} |
||
{{bocs olyniaeth | cyn = [[Michel Debré]] | teitl = [[Prif Weinidogion Ffrainc|Prif Weinidog Ffrainc]] | blynyddoedd = [[1 Mehefin]] [[1958]] |
{{bocs olyniaeth | cyn = [[Michel Debré]] | teitl = [[Prif Weinidogion Ffrainc|Prif Weinidog Ffrainc]] | blynyddoedd = [[1 Mehefin]] [[1958]] – [[8 Ionawr]] [[1959]]| ar ôl = [[Michel Debré]]}} |
||
{{bocs olyniaeth | cyn = [[René Coty]] | teitl = [[Arlywyddion Ffrainc|Arlywydd Ffrainc]] | blynyddoedd = [[8 Ionawr]] [[1959]] |
{{bocs olyniaeth | cyn = [[René Coty]] | teitl = [[Arlywyddion Ffrainc|Arlywydd Ffrainc]] | blynyddoedd = [[8 Ionawr]] [[1959]] – [[28 Ebrill]] [[1969]]| ar ôl = [[Georges Pompidou]]}} |
||
{{bocs olyniaeth | cyn = [[René Coty]] a [[Ramon Iglesias i Navarri]]| teitl = [[Hanner-Tywysog Andorra]] | blynyddoedd = [[1959]] |
{{bocs olyniaeth | cyn = [[René Coty]] a [[Ramon Iglesias i Navarri]]| teitl = [[Hanner-Tywysog Andorra]] | blynyddoedd = [[1959]] – [[1969]] <br />''gyda Ramon Iglesias i Navarri''| ar ôl = [[Georges Pompidou]] a<br />[[Ramón Malla Call]]}} |
||
{{diwedd-bocs}} |
{{diwedd-bocs}} |
||
{{Comin|Charles de Gaulle}} |
{{Comin|Charles de Gaulle}} |
||
[[ |
[[Categori:Arlywyddion Ffrainc|Gaulle, Charles de]] |
||
[[ |
[[Categori:Genedigaethau 1890|Gaulle, Charles de]] |
||
[[ |
[[Categori:Marwolaethau 1970|Gaulle, Charles de]] |
||
[[Categori:Prif Weinidogion Ffrainc|Chirac, Jacque]] |
[[Categori:Prif Weinidogion Ffrainc|Chirac, Jacque]] |
||
| Llinell 62: | Llinell 62: | ||
[[af:Charles de Gaulle]] |
[[af:Charles de Gaulle]] |
||
[[am:ሻርል ደ ጎል]] |
|||
[[an:Charles de Gaulle]] |
[[an:Charles de Gaulle]] |
||
[[ar:شارل ديغول]] |
[[ar:شارل ديغول]] |
||
Fersiwn yn ôl 23:10, 8 Tachwedd 2009
| Arlywydd Charles de Gaulle | |
 Charles de Gaulle | |
18fed Arlywydd Ffrainc
| |
| Cyfnod yn y swydd 8 Ionawr 1959 – 28 Ebrill 1969 | |
| Prif Weinidog | Michel Debré Georges Pompidou Maurice Couve de Murville |
|---|---|
| Rhagflaenydd | René Coty |
| Olynydd | Georges Pompidou |
| Geni | 22 Tachwedd 1890 Lille |
| Marw | 9 Tachwedd 1970 Colombey-les-Deux-Églises |
| Plaid wleidyddol | UDR |
| Priod | Yvonne de Gaulle |
Gwleidydd a chadfridog o Ffrainc oedd Charles André Joseph Marie de Gaulle (22 Tachwedd, 1890 - 9 Tachwedd, 1970). Fe'i ganwyd yn Lille. Fe'i ystyrir yn un o ffigurau gwleidyddol pwysicaf yr 20fed ganrif.
Gyrfa gynnar
Roedd yn swyddog galluog a daeth i'r amlwg yn y 1930au pan gyhoeddodd ei lyfr Vers l'armeé de métier (1934), lle mae'n dadlau dros greu byddin fodern broffesiynol. Cafodd ei ddyrchafu'n gadfridog yn 1940 pan dorrodd yr Ail Ryfel Byd allan. Roedd yn aelod o gabinet Paul Reynaud ond gwrthwynebai'r cytundeb armistis a gadwai Ffrainc allan o'r rhyfel.
Yr Ail Ryfel Byd
Yn dilyn cwymp Ffrainc i fyddin yr Almaen yn yr Ail Ryfel Byd, bu'n cynnal o Loegr lywodraeth alltud o'r enw Ffrainc Rydd. Yn y cyfnod anodd hwnnw daeth de Gaulle i fod yn symbol o wladgarwch i nifer o Ffrancod. Ond roedd tensiynau yn bodoli eisoes ym mherthynas de Gaulle â llywodraethau Prydain Fawr ac America. Teimlai de Gaulle fod y Cynghreiriad yn ei ddefnyddio. Yn 1943 fe'i penodwyd yn llywydd y Pwyllgor dros Ryddhad Cenedlaethol, a oedd newydd ei sefydlu, yn Algiers. Ar ddiwedd y rhyfel ffurfiodd lywodraeth dros dro; ef oedd yr arlywydd o 1945 hyd ei ymddeoliad ohono yn 1946.
Y cyfnod ôl-ryfel
Yn 1947 sefydlodd y Rassemblement du Peuple Français ond nid oedd yn llwyddianus iawn ac fe'i diddymwyd ganddo yn 1953. Ymddeolodd o wleidyddiaeth am gyfnod ond cafodd ei alw i arwain ei wlad oherwydd yr argyfwng yn Algeria yn 1958. Roedd nifer o'r ymsefydlwyr Ffrengig yn y wlad honno yn gwrthryfela yn erbyn llywodraeth Ffrainc am eu bod yn ofni annibyniaeth.
Diwrnod y Siacal
Ym Medi 1961 ceisiodd y mudiad terfysgol asgell dde, yr Organisation de l'Armée secrète (OAS), ei lofruddio am ei fod yn barod i ildio annibyniaeth ar Ffrainc i Algeria. Seiliodd y nofelydd Frederick Forsyth ei nofel Day of the Jackal ar y digwyddiad a chafwyd ffilm enwog o'r un enw yn 1973 yn ogystal.
Ar lwyfan y byd
Wedi i Algeria gael ei hannibyniaeth yn 1962, canolbwyntiodd de Gaulle ar safle Ffrainc ar y llwyfan ryngwladol. Roedd Ffrainc wedi colli nifer o'i drefedigaethau, neu ar fin eu colli, a theimlai fod Prydain ac America yn ceisio gwthio'r wlad o'r neilltu. Gweithiodd yn galed o blaid ei weledigaeth o Ewrop o wledydd annibynnol ond cydweithredol a fyddai'n rhydd o ddylanwad yr Unol Daleithiau. Gwrthododd lofnodi'r Cytundeb Gwahardd Profi Arfau Niwcliar yn 1963 a thynnodd Ffrainc allan o NATO yn 1966. Gwrthwynebai gais Prydain i ymuno â'r EEC.
Problemau domestig
Ond wynebai densiynau cynyddol yn Ffrainc ei hun. Roedd protestiadau anferth Mai, 1968 gan fyfyrwyr a gweithwyr yn argyfwng iddo. Ymddeolodd yn 1969 yn sgîl colli refferendwm ar ddiwygiad cyfansoddiadol.
Ei ddylanwad
Am flynyddoedd lawer ar ôl ei farwolaeth yn 1970 roedd ei polisïau Gaullist yn ddylanwadol iawn yng ngwleidyddiaeth Ffrainc. Mae'n parhau'n ffigwr dadleuol heddiw.
Roedd ei ewyythr, hefyd o'r enw Charles de Gaulle, yn fardd Llydaweg ac yn un o arloeswyr Pan-Geltigiaeth.
| Rhagflaenydd: Michel Debré |
Prif Weinidog Ffrainc 1 Mehefin 1958 – 8 Ionawr 1959 |
Olynydd: Michel Debré |
| Rhagflaenydd: René Coty |
Arlywydd Ffrainc 8 Ionawr 1959 – 28 Ebrill 1969 |
Olynydd: Georges Pompidou |
| Rhagflaenydd: René Coty a Ramon Iglesias i Navarri |
Hanner-Tywysog Andorra 1959 – 1969 gyda Ramon Iglesias i Navarri |
Olynydd: Georges Pompidou a Ramón Malla Call |
