Afon Clwyd: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Dim crynodeb golygu |
|||
| Llinell 1: | Llinell 1: | ||
{{Gwybodlen lle |
|||
| gwlad = {{banergwlad|Cymru}} |
|||
}} |
|||
[[Delwedd:River Clwyd - geograph.org.uk - 706739.jpg|250px|bawd|Afon Clwyd yn llifo drwy gorsdir [[Morfa Rhuddlan]].]] |
[[Delwedd:River Clwyd - geograph.org.uk - 706739.jpg|250px|bawd|Afon Clwyd yn llifo drwy gorsdir [[Morfa Rhuddlan]].]] |
||
[[Delwedd:River Clwyd - geograph.org.uk - 606614.jpg|250px|bawd|Afon Clwyd o Bont Llannerch.]] |
[[Delwedd:River Clwyd - geograph.org.uk - 606614.jpg|250px|bawd|Afon Clwyd o Bont Llannerch.]] |
||
Fersiwn yn ôl 03:44, 23 Hydref 2018
 | |
| Math | afon  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Gwlad |  Cymru |
| Cyfesurynnau | 53.0702°N 3.4268°W, 53.0661°N 3.4325°W, 53.3172°N 3.5051°W |
| Aber | Môr Iwerddon |
| Llednentydd | Afon Elwy, Afon Clywedog (Clwyd), Afon Ystrad, Afon y Maes |
| Dalgylch | 900 cilometr sgwâr |
| Hyd | 55 cilometr |
 | |
Mae Afon Clwyd yn afon yng Ngogledd Cymru. Enwyd yr hen sir Clwyd ar ôl yr afon, sy'n rhedeg trwy ei chanol, a'r dyffryn. Mae'n llifo o gyffiniau Melin y Wig i aberu ym Môr Iwerddon yn Y Foryd, ger Y Rhyl. Mae Rhuthun a Llanelwy ymhlith y trefi ar lannau'r afon.
Cwrs
Gorwedd tarddle Afon Clwyd ar ucheldiroedd llym rhan ddwyreiniol Mynydd Hiraethog, yn ne Sir Ddinbych. Yno, tua 1650 troedfedd i fyny yng nghoedwig gonifferaidd Fforest Clocaenog, mae'r afon yn tarddu i'r gogledd o bentref bach Bod Petrual ac yn llifo ar gwrs i'r de. Ym Melin y Wig mae'n gwneud tro pedol i'r gogledd-ddwyrain a heibio i gymunedau Derwen a Llanelidan gan droi ar gwrs gogleddol. Rhwng y pentrefi hynny mae lôn yr A494 yn ei chroesi am y tro cyntaf.
Wrth i Afon Clwyd lifo i mewn i ran uchaf Dyffryn Clwyd a'r tir ddechrau mynd yn fwy gwastad ar ei glannau, mae Afon Alyn yn ymuno â hi o'r de-ddwyrain. Saif pentref hanesyddol Llanfair Dyffryn Clwyd ar aber Alyn a Chlwyd. Erbyn iddi gyrraedd tref Rhuthun a'i gastell canoloesol mae'r afon wedi chwyddo'n sylweddol ac yn cymryd cwrs mwy hamddenol bron yn syth i gyfeiriad y gogledd a'r môr. Mae hi'n gadael Rhuthun ar ei glan ddwyreiniol ac mae'r A494 yn ei chroesi am yr ail dro ar ymyl y dref. Mae nifer o ffrydiau llai yn ymuno â hi wrth iddi fynd yn ei blaen, gan gynnwys Afon Ystrad o gyfeiriad Nantglyn i'r gorllewin. Rhed yr afon heibio i Langynhafal a Llandyrnog, i'r dwyrain, a thref Dinbych i'r gorllewin. Hanner milltir cyn y dref olaf honno mae Afon Clywedog, hithau'n codi yn Fforest Clocaenog hefyd, yn ymuno â hi.
Am draean olaf ei siwrnai mae'r afon yn llifo'n urddasol trwy ffermdir cyfoethog a dolydd braf Dyffryn Clwyd, heibio i Fodfari, gyda Bryniau Clwyd i'r dwyrain. Ar gyrrion dwyreiniol dinas eglwysig Llanelwy mae'r A55 yn croesi'r afon ar bont newydd. Mae'r tir ar ei glannau'n wastad iawn erbyn i Afon Elwy lifo i mewn iddi ychydig i'r gogledd o Lanelwy. Mae hi'n llifo trwy ganol Rhuddlan ac yn fuan wedyn yn ymagor i'r Foryd, ei haber cysgodlyd ger Y Rhyl, ac yn cyrraedd y môr.