Acen grom: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Thaf (sgwrs | cyfraniadau) BDim crynodeb golygu |
Dim crynodeb golygu |
||
| Llinell 1: | Llinell 1: | ||
Mae'r '''acen grom''', '''hirnod''' neu '''do bach''' ( ˆ ) yn [[acennod]] |
Mae'r '''acen grom''', '''hirnod''' neu '''do bach''' ( ˆ ) yn [[acennod]] a ddefnyddir mewn [[Afrikaans]], [[Croateg]], [[Cymraeg]], [[Eidaleg]], [[Esperanto]], [[Ffriseg|Ffrîseg]], [[Ffrangeg]], [[Llydaweg]], [[Norwyeg]], [[Portiwgaleg]], [[Rwmaneg]], [[Serbeg]], [[Tyrceg]] a ieithoedd eraill. |
||
==Traw== |
==Traw== |
||
Cafodd yr acen grom yn ei ddefnyddio yn gyntaf yn yr [[orgraff polytonydd]] o [[Hen Roeg]], lle ddigwyddodd ar llafariaid hir i ddangos cynnydd wedyn gostyngiad yn [[traw]]. |
|||
==Hyd== |
==Hyd== |
||
Mae'r acen grom yn dangos hyd llafariaid |
Mae'r acen grom yn dangos hyd llafariaid mewn amrhyw o ieithoedd. |
||
Yng '''Nghymraeg''' mae’r acen grom yn cael ei ddefnyddio i wahaniaethu rhwng [[homograff|homograffâu]], e.e. ''‘tan’'' a ''‘tân’'' |
|||
Yn '''Frangeg''' |
Yn '''Frangeg''' mae’r acen grom yn cael ei ddefnyddio ar ''â'', ''ê'', ''î'', ''ô'' ac ''û''. Hir yw'r llafariaid hyn, ac yn hanesyddol, mae'n nhw'n cynrychioli ‘s’ ar goll, e.e. y gair ‘ffenestr’: Roedd ''fenêtre'' yn ''fesne'''s'''tre''. |
||
'''Siapaneg'''. Yn y system [[rhufeineiddio]] [[Kunrei-shiki]], gall yr acen grom yn cael ei ddefnyddio yn hytrach na'r acen macron, e.e. gall y gair ''‘arigatō’''(diolch) yn cael ei ysgrifennu fel ''‘arigatô’'' |
'''Siapaneg'''. Yn y system [[rhufeineiddio]] [[Kunrei-shiki]], gall yr acen grom yn cael ei ddefnyddio yn hytrach na'r acen macron, e.e. gall y gair ''‘arigatō’''(diolch) yn cael ei ysgrifennu fel ''‘arigatô’'' |
||
Fersiwn yn ôl 14:53, 16 Medi 2009
Mae'r acen grom, hirnod neu do bach ( ˆ ) yn acennod a ddefnyddir mewn Afrikaans, Croateg, Cymraeg, Eidaleg, Esperanto, Ffrîseg, Ffrangeg, Llydaweg, Norwyeg, Portiwgaleg, Rwmaneg, Serbeg, Tyrceg a ieithoedd eraill.
Traw
Cafodd yr acen grom yn ei ddefnyddio yn gyntaf yn yr orgraff polytonydd o Hen Roeg, lle ddigwyddodd ar llafariaid hir i ddangos cynnydd wedyn gostyngiad yn traw.
Hyd
Mae'r acen grom yn dangos hyd llafariaid mewn amrhyw o ieithoedd.
Yng Nghymraeg mae’r acen grom yn cael ei ddefnyddio i wahaniaethu rhwng homograffâu, e.e. ‘tan’ a ‘tân’
Yn Frangeg mae’r acen grom yn cael ei ddefnyddio ar â, ê, î, ô ac û. Hir yw'r llafariaid hyn, ac yn hanesyddol, mae'n nhw'n cynrychioli ‘s’ ar goll, e.e. y gair ‘ffenestr’: Roedd fenêtre yn fesnestre.
Siapaneg. Yn y system rhufeineiddio Kunrei-shiki, gall yr acen grom yn cael ei ddefnyddio yn hytrach na'r acen macron, e.e. gall y gair ‘arigatō’(diolch) yn cael ei ysgrifennu fel ‘arigatô’
Yn Dyrceg, mae'r acen grom yn cael ei ddefnyddio ar â ac û i gwahaniaethu rhwng homograffâu, e.e. ‘şura’ (dacw) a ‘şûra’ (cyngor).
Uchder
Gall yr acen grom yn cael ei ddefnyddio i ddangos yr uchder llafariaid:
Portiwgaleg. Uwch na ‘á’ /a/, ‘é‘ /ɛ/, ac ‘ó’ /ɔ/ yw ‘â‘ /ɐ/, ‘ê’ /e/, ac ‘ô’ /o/. Mae'r acen grom yn cael ei ddefnyddio dim ond ar llafariaid dan bwysau.
Estyniad Llythyren
Yn Esperanto, mae'r acen grom yn cael ei ddefnyddio ar y llythrennau ĉ, ĝ, ĥ, ĵ ac ŝ.
Yn Rwmaneg, mae'r acen grom yn cael ei ddefnyddio ar y llythrennau â ac î am y sŵn /ɨ/.
Yn Saesneg
Ar eiriau benthyg, mae'r acen grom yn cael ei gadw, fel acennodau eraill, e.e. rôle o'r iaith Ffangeg. Ym Mhrydain yn y ddeunawfed ganrif (cyn y bost geiniog, pan drethwyd papur), defnyddwyr yr acen grom i gadw gofod, yn bendant y llythrennau ‘ugh’, e.e. ‘thô‘ yn lle ‘through’ neu ‘brôt’ yn lle ‘brought’
