Acen grom: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Crewyd tudalen newydd yn dechrau gyda 'Mae'r '''acen grom''' neu '''do bach''' ( ˆ ) yn acennod defnyddir yn Afrikaans, Croateg, Cymraeg, Eidaleg, Esperanto, [[Ffriseg|Ffr...' |
BDim crynodeb golygu |
||
Llinell 1: | Llinell 1: | ||
Mae'r '''acen grom''' neu '''do bach''' ( ˆ ) yn [[acennod]] defnyddir yn [[Afrikaans]], [[Croateg]], [[Cymraeg]], [[Eidaleg]], [[Esperanto]], [[Ffriseg|Ffrîseg]], [[Ffrangeg]], [[Llydaweg]], [[Norwyeg]], [[Portiwgaleg]], [[Rwmaneg]], [[Serbeg]], [[Tyrceg]] a ieithoedd eraill. |
Mae'r '''acen grom''', '''hirnod''' neu '''do bach''' ( ˆ ) yn [[acennod]] defnyddir yn [[Afrikaans]], [[Croateg]], [[Cymraeg]], [[Eidaleg]], [[Esperanto]], [[Ffriseg|Ffrîseg]], [[Ffrangeg]], [[Llydaweg]], [[Norwyeg]], [[Portiwgaleg]], [[Rwmaneg]], [[Serbeg]], [[Tyrceg]] a ieithoedd eraill. |
||
==Traw== |
==Traw== |
||
Llinell 7: | Llinell 7: | ||
Mae'r acen grom yn dangos hyd llafariaid yn amrhyw o ieithoedd. |
Mae'r acen grom yn dangos hyd llafariaid yn amrhyw o ieithoedd. |
||
Yn Gymraeg yw’r acen grom yn cael ei ddefnyddio i gwahaniaethu rhwng [[homograff|homograffâu]], e.e. ''‘tan’'' a ''‘tân’'' |
Yn '''Gymraeg''' yw’r acen grom yn cael ei ddefnyddio i gwahaniaethu rhwng [[homograff|homograffâu]], e.e. ''‘tan’'' a ''‘tân’'' |
||
Yn Frangeg yw’r acen grom yn cael ei ddefnyddio ar ''â'', ''ê'', ''î'', ''ô'' ac ''û''. Hir yw'r llafariaid hyn, ac yn hanesyddol, mae'n nhw'n cynrychioli ‘s’ ar goll, e.e. y gair ‘ffenestr’: Roedd ''fenêtre'' yn ''fesne'''s'''tre''. |
Yn '''Frangeg''' yw’r acen grom yn cael ei ddefnyddio ar ''â'', ''ê'', ''î'', ''ô'' ac ''û''. Hir yw'r llafariaid hyn, ac yn hanesyddol, mae'n nhw'n cynrychioli ‘s’ ar goll, e.e. y gair ‘ffenestr’: Roedd ''fenêtre'' yn ''fesne'''s'''tre''. |
||
Siapaneg. Yn y system [[rhufeineiddio]] [[Kunrei-shiki]], gall yr acen grom yn cael ei ddefnyddio yn hytrach na'r acen macron, e.e. gall y gair ''‘arigatō’''(diolch) yn cael ei ysgrifennu fel ''‘arigatô’'' |
'''Siapaneg'''. Yn y system [[rhufeineiddio]] [[Kunrei-shiki]], gall yr acen grom yn cael ei ddefnyddio yn hytrach na'r acen macron, e.e. gall y gair ''‘arigatō’''(diolch) yn cael ei ysgrifennu fel ''‘arigatô’'' |
||
Yn Dyrceg, mae'r acen grom yn cael ei ddefnyddio ar ''â'' ac ''û'' i gwahaniaethu rhwng homograffâu, e.e. ''‘şura’'' (dacw) a ''‘şûra’'' (cyngor). |
Yn '''Dyrceg''', mae'r acen grom yn cael ei ddefnyddio ar ''â'' ac ''û'' i gwahaniaethu rhwng homograffâu, e.e. ''‘şura’'' (dacw) a ''‘şûra’'' (cyngor). |
||
==Uchder== |
==Uchder== |
||
Gall yr acen grom yn cael ei ddefnyddio i ddangos yr uchder llafariaid: |
Gall yr acen grom yn cael ei ddefnyddio i ddangos yr uchder llafariaid: |
||
Portiwgaleg. Uwch na ''‘á’'' /a/, ''‘é‘'' /ɛ/, ac ''‘ó’'' /ɔ/ yw ''‘â‘'' /ɐ/, ''‘ê’'' /e/, ac ''‘ô’'' /o/. Mae'r acen grom yn cael ei ddefnyddio dim ond ar [[llafariaid dan bwysau]]. |
'''Portiwgaleg'''. Uwch na ''‘á’'' /a/, ''‘é‘'' /ɛ/, ac ''‘ó’'' /ɔ/ yw ''‘â‘'' /ɐ/, ''‘ê’'' /e/, ac ''‘ô’'' /o/. Mae'r acen grom yn cael ei ddefnyddio dim ond ar [[llafariaid dan bwysau]]. |
||
==Estyniad Llythyren== |
==Estyniad Llythyren== |
||
Yn Esperanto, mae'r acen grom yn cael ei ddefnyddio ar y llythrennau ''ĉ'', ''ĝ'', ''ĥ'', ''ĵ'' ac ''ŝ''. |
Yn '''Esperanto''', mae'r acen grom yn cael ei ddefnyddio ar y llythrennau ''ĉ'', ''ĝ'', ''ĥ'', ''ĵ'' ac ''ŝ''. |
||
Yn Rwmaneg, mae'r acen grom yn cael ei ddefnyddio ar y llythrennau ''â'' ac ''î'' am y sŵn /ɨ/. |
Yn '''Rwmaneg''', mae'r acen grom yn cael ei ddefnyddio ar y llythrennau ''â'' ac ''î'' am y sŵn /ɨ/. |
||
==Yn Saesneg== |
==Yn Saesneg== |
||
Ar loanwords yw'r acen grom yn cael ei gadw, fel acennodau eraill, e.e. ''rôle'' o'r iaith Ffangeg. Yn [[Prydain]] yn y deunawfed ganrif (cyn y [[bost geiniog]], pan trethwyd papur), defnyddwyr yr acen grom i gadw gofod, yn bendant y llythrennau ''‘ugh’'', e.e. ''‘thô‘'' yn lle ''‘through’'' neu ''‘brôt’'' yn lle ''‘brought’'' |
Ar loanwords yw'r acen grom yn cael ei gadw, fel acennodau eraill, e.e. ''rôle'' o'r iaith Ffangeg. Yn [[Prydain]] yn y deunawfed ganrif (cyn y [[bost geiniog]], pan trethwyd papur), defnyddwyr yr acen grom i gadw gofod, yn bendant y llythrennau ''‘ugh’'', e.e. ''‘thô‘'' yn lle ''‘through’'' neu ''‘brôt’'' yn lle ''‘brought’'' |
||
==Gweler hefyd== |
|||
* [[Yr wyddor Gymraeg]] |
* [[Yr wyddor Gymraeg]] |
||
* [[Yr wyddor Roeg]] |
* [[Yr wyddor Roeg]] |
||
==Dolenni Cyswllt== |
===Dolenni Cyswllt=== |
||
{{wiktionary|û}} |
{{wiktionary|û}} |
||
*[http://diacritics.typo.cz] Y Prosiect Diacritics (Yn Saesneg) |
*[http://diacritics.typo.cz] Y Prosiect Diacritics (Yn Saesneg) |
Fersiwn yn ôl 14:26, 16 Medi 2009
Mae'r acen grom, hirnod neu do bach ( ˆ ) yn acennod defnyddir yn Afrikaans, Croateg, Cymraeg, Eidaleg, Esperanto, Ffrîseg, Ffrangeg, Llydaweg, Norwyeg, Portiwgaleg, Rwmaneg, Serbeg, Tyrceg a ieithoedd eraill.
Traw
Mae'r acen grom yn cael ei ddefnyddio yn gyntaf yn yr orgraff polytonydd o Hen Roeg, lle ddigwyddodd ar llafariaid hir i ddangos cynnydd wedyn gostyngiad yn traw.
Hyd
Mae'r acen grom yn dangos hyd llafariaid yn amrhyw o ieithoedd.
Yn Gymraeg yw’r acen grom yn cael ei ddefnyddio i gwahaniaethu rhwng homograffâu, e.e. ‘tan’ a ‘tân’
Yn Frangeg yw’r acen grom yn cael ei ddefnyddio ar â, ê, î, ô ac û. Hir yw'r llafariaid hyn, ac yn hanesyddol, mae'n nhw'n cynrychioli ‘s’ ar goll, e.e. y gair ‘ffenestr’: Roedd fenêtre yn fesnestre.
Siapaneg. Yn y system rhufeineiddio Kunrei-shiki, gall yr acen grom yn cael ei ddefnyddio yn hytrach na'r acen macron, e.e. gall y gair ‘arigatō’(diolch) yn cael ei ysgrifennu fel ‘arigatô’
Yn Dyrceg, mae'r acen grom yn cael ei ddefnyddio ar â ac û i gwahaniaethu rhwng homograffâu, e.e. ‘şura’ (dacw) a ‘şûra’ (cyngor).
Uchder
Gall yr acen grom yn cael ei ddefnyddio i ddangos yr uchder llafariaid:
Portiwgaleg. Uwch na ‘á’ /a/, ‘é‘ /ɛ/, ac ‘ó’ /ɔ/ yw ‘â‘ /ɐ/, ‘ê’ /e/, ac ‘ô’ /o/. Mae'r acen grom yn cael ei ddefnyddio dim ond ar llafariaid dan bwysau.
Estyniad Llythyren
Yn Esperanto, mae'r acen grom yn cael ei ddefnyddio ar y llythrennau ĉ, ĝ, ĥ, ĵ ac ŝ.
Yn Rwmaneg, mae'r acen grom yn cael ei ddefnyddio ar y llythrennau â ac î am y sŵn /ɨ/.
Yn Saesneg
Ar loanwords yw'r acen grom yn cael ei gadw, fel acennodau eraill, e.e. rôle o'r iaith Ffangeg. Yn Prydain yn y deunawfed ganrif (cyn y bost geiniog, pan trethwyd papur), defnyddwyr yr acen grom i gadw gofod, yn bendant y llythrennau ‘ugh’, e.e. ‘thô‘ yn lle ‘through’ neu ‘brôt’ yn lle ‘brought’
Gweler hefyd
Dolenni Cyswllt
Look up [[[:Nodyn:Sec link/relative url]] û] in Wiktionary, the free dictionary. |