Tennessee Williams

Dramodydd Americanaidd o dras Cymreig of Thomas Lanier Williams (Mawrth 26, 1911 – Chwefror 25, 1983). Newidiodd ei enw i "Tennessee".

Plentyndod ac addysg

Nid yn Nhennessee ond yn Columbus, Mississippi, y'i ganwyd, a hynny ar 26 Mawrth 1911 yn nhŷ ei daid a oedd yn offeiriad Anglicanaidd. Daeth ei enw canol, Lanier o Virginia. Yn bump oed roedd yn sal iawn efo diphtheria. Roedd rhaid iddo aros yn ei wely am ddwy flynedd - ac yna y dechreuodd ddarllen o ddifri dan ddylanwad ei fam. Cornelius Williams oedd ei dad ond efallai oherwydd salwch ei fab cafodd Tennessee fawr o sylw ganddo.

Mam ddominyddol go iawn - fel ambell un o'i gymeriadau - oedd ei fam, Edwina Dakin Williams - ac roedd gan mwy nag un aelod o'r teulu broblemau meddyliol. Aeth i Brifysgol Missouri yn y tridegau lle bathwyd yr enw "Tennessee" gan y myfyrwyr eraill; mae stori arall amdano yn adrodd hanes y teulu yn ymladd yn erbyn brodorion Tennessee. Wedi iddo farw aeth ei holl arian i brifysgol yn Nhennessee. Erbyn diwedd y tridegau graddiodd ef o Brifysgol Iowa (ym 1938). Ei ddrama gynharaf oedd 'Cairo, Shanghai, Bombay!' a gynhyrchwyd yn 1935 ym Memphis, Tennessee.

Gwaith llenyddol

Roedd Williams yn byw o 1939 yn y French Quarter, New Orleans, Louisiana. Yna yr ysgrifennodd ef ei ddramâu enwog The Glass Menagerie (1944), cyfieithiad Cymraeg Pethau Brau (1992) ac A Streetcar Named Desire (1947) a gyfeithwyd i'r Gymraeg dan yr enw Cab Chwant (1995) - y ddau drosiad gan Emyr Edwards. Symudodd wedyn i Key West, Florida, efo ei bartner oes, Frank Merlo, (bu farw ym 1963 o gancr yr ysgyfaint) roedd y perthynas hyn yn help mawr iddo oroesi episodau o iselder . Ni chafodd gymaint o lwyddiant wedi marwolaeth ei gymar oes ym 1963 - ond ym mis Medi 2006 cynhyrchwyd ei ddrama 'heb ei gyhoeddi' The Parade, or Approaching the End of Summer, sy'n fath o hunangofiant. Cyhoeddwyd ei ddrama olaf A House Not Meant to Stand yn 2008. Roedd yn awdur straeon byrion cyn troi at ddrama. Ysgrifennodd hefyd rhyw 70 a ddramâu un act.

Erbyn heddiw - oherwydd enwogrwydd Tennessee Williams - mae Key West yn un o brif gymunedau hoyw yr Unol Daleithiau. Roedd ei chwaer Rose yn scitsophrenaidd a dreuliodd ei fywyd mewn ysbytai - ac wedi iddi ddioddef lobotimi daeth Tennessee yn grac efo ei deulu . Roedd Tennessee Williams ei hun yn gaeth i alcohol, amphetaminau a barbitiwradau. Bu farw dan eu dylanwad ym 1983.

Llyfryddiaeth

Dramâu

• 1944 The Glass Menagerie
• 1947 A Streetcar Named Desire (a ennillod y Wobr Pulitzer)
• 1951 The Rose Tattoo (gwobr Tony)
• 1951 addasiad ffilm A Streetcar Named Desire, efo Vivian Leigh
• 1953 Camino Real
• 1955 Cat on a Hot Tin Roof (ei ail Wobr Pulitzer)
• 1955 addasiad ffilm Cat on a Hot Tin Roof efo Paul Newman ac Elizabeth Taylor
• 1959 Sweet Bird of Youth
• 1961 Night of the Iguana

Straeon byrion

• The Vengeance of Nitocris (1928)
• The Field of Blue Children (1939)
• The Resemblance Between a Violin Case and a Coffin (1951)
• Hard Candy: a Book of Stories (1954)
• Three Players of a Summer Game and Other Stories (1960)
• The Knightly Quest: a Novella and Four Short Stories (1966)
• One Arm and Other Stories (1967)
• Eight Mortal Ladies Possessed: a Book of Stories (1974)
• Tent Worms (1980)
• It Happened the day the Sun Rose, and Other Stories (1981)

Cyfieithiadau i'r Gymraeg

• Pethe brau : cyfieithiad o The Glass Menagerie gan Emyr Edwards 1992, Llandysul : Gomer
• Cab chwant : cyfieithiad o A Streetcar Named Desire gan Emyr Edwards 1992; Aberystwyth : Canolfan Astudiaethau Addysg, ©1995.