Cywydd deuair hirion

Y pedwar mesur ar hugain

Y pedwar mesur ar hugain yw'r gyfundrefn o fesurau caeth a ddaeth yn ganon awdurdodol ym marddoniaeth Gymraeg yr Oesoedd Canol Diweddar, sef cyfnod Beirdd yr Uchelwyr. Rhestr Awdl gywydd Byr a thoddaid Clogyrnach Cyhydedd fer Cyhydedd hir Cyhydedd naw ban Cyrch a chwta Cywydd deuair fyrion Cywydd deuair hirion Cywydd llosgyrnog Englyn cyrch Englyn milwr Englyn penfyr Englyn proest cyfnewidiog Englyn proest cadwynog Englyn unodl union Englyn unodl crwca Gwawdodyn byr Gwawdodyn hir Hir a thoddaid Rhupunt byr Rhupunt hir Tawddgyrch cadwynog Toddaid

Ffurfir y cywydd deuair hirion o gwpledi sy'n odli, saith sillaf i bob llinell, a phob llinell mewn cynghanedd. Dyma'r ffurf fwyaf cyffredin o lawer ar y cywydd. Rhaid i un brifodl fod yn acennog a'r llall yn ddiacen, er nad oes ots ym mha drefn y gwneir hynny.

Dyma enghraifft gan Waldo Williams:

Pa eisiau dim hapusach,

Na byd yr aderyn bach?

Byd o hedfan a chanu

A hwylio toc i gael tŷ.

Un o'r mesurau pwysicaf, os nad y pwysicaf oll, yw'r cywydd deuair hirion.

O'r traethodl y datblygodd y cywydd, mesur a fu'n boblogaidd gan y beirdd israddol a elwir yn Glêr. Os oes mwy neu lai o sillafau mewn llinell, dywedir fod torr mesur ynddo a chaiff ei gyfrif yn fai. Ni chaniateir cynghanedd lusg yn ail linell y cwpled. Fel arfer ceir amrywiaeth yn y brifodl, ond mae llawer o feirdd yn dewis canu cywyddau unodl.

Gweler hefyd

• Cywydd

Eginyn erthygl sydd uchod am lenyddiaeth. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.