Edward I, brenin Lloegr: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Dafyddt (sgwrs | cyfraniadau) B Gwybodlen wicidata |
B →Bywyd cynnar: Gwahaniaeth: Harri III → Harri III, brenin Lloegr |
||
Llinell 12: | Llinell 12: | ||
=== Bywyd cynnar === |
=== Bywyd cynnar === |
||
Ganwyd Edward, mab i [[Harri III]] ac Eleanor o Brovence yn 1239 yn Llundain; priododd ag Eleanor o Castile yn 1254. Wnaeth o arwain byddin yn erbyn [[Llywelyn ap Gruffudd]] yn 1263, ond heb lawer o lwyddiant. O 1268 i 1274 roedd i ffwrdd o Loegr, yn brwydro ar yr wythfed Croesgad, ac wedyn ymweld â'r Pab yn [[Yr Eidal]] a [[Ffrainc]]. Bu farw ei dad Harri III yn 1272, ac roedd Edward yn frenin Lloegr o hyn ymlaen. |
Ganwyd Edward, mab i [[Harri III, brenin Lloegr|Harri III]] ac Eleanor o Brovence yn 1239 yn Llundain; priododd ag Eleanor o Castile yn 1254. Wnaeth o arwain byddin yn erbyn [[Llywelyn ap Gruffudd]] yn 1263, ond heb lawer o lwyddiant. O 1268 i 1274 roedd i ffwrdd o Loegr, yn brwydro ar yr wythfed Croesgad, ac wedyn ymweld â'r Pab yn [[Yr Eidal]] a [[Ffrainc]]. Bu farw ei dad Harri III yn 1272, ac roedd Edward yn frenin Lloegr o hyn ymlaen. |
||
== Edward a Chymru == |
== Edward a Chymru == |
Fersiwn yn ôl 22:08, 9 Mehefin 2018
Edward I, brenin Lloegr | |
---|---|
Ganwyd | 17 Mehefin 1239 Westminster |
Bu farw | 7 Gorffennaf 1307 Burgh by Sands |
Dinasyddiaeth | Teyrnas Lloegr |
Galwedigaeth | teyrn, gwleidydd |
Swydd | teyrn Lloegr, Arglwydd Iwerddon |
Taldra | 1.88 metr |
Tad | Harri III, brenin Lloegr |
Mam | Eleanor o Provence |
Priod | Elinor o Gastilia, Marged o Ffrainc |
Plant | Harri o Loegr, Eleanor o Loegr, iarlles Bar, Joan o Acre, Alphonso iarll Caer, Margaret o Loegr, duges Brabant, Mary o Woodstock, Elisabeth o Ruddlan, Edward II, brenin Lloegr, Thomas o Brotherton, iarll 1af Norfolk, Edmund o Woodstock, iarll 1af Caint, Eleanor o Loegr, Joan o Loegr, Ioan o Loegr, Alice o Loegr, Juliana o Loegr, Berengaria o Loegr, Alice o Loegr, Isabella o Loegr, Beatric o Loegr, Blanche o Loegr |
Llinach | Llinach y Plantagenet |
Edward I (17 Mehefin 1239 – 7 Gorffennaf 1307), brenin Lloegr, oedd goresgynwr Cymru a'r Alban.
Llysenwau: "Edward Hirgoes", "Morthwyl yr Albanwyr".
Bywgraffiad
Bywyd cynnar
Ganwyd Edward, mab i Harri III ac Eleanor o Brovence yn 1239 yn Llundain; priododd ag Eleanor o Castile yn 1254. Wnaeth o arwain byddin yn erbyn Llywelyn ap Gruffudd yn 1263, ond heb lawer o lwyddiant. O 1268 i 1274 roedd i ffwrdd o Loegr, yn brwydro ar yr wythfed Croesgad, ac wedyn ymweld â'r Pab yn Yr Eidal a Ffrainc. Bu farw ei dad Harri III yn 1272, ac roedd Edward yn frenin Lloegr o hyn ymlaen.
Edward a Chymru
Roedd Edward yn gyfrifol am oresgyn Cymru ar ddau achlysur, yn ystod Rhyfel Cyntaf Annibynniaeth yn 1276-7 ac eto yn ystod Ail Ryfel Annibyniaeth yn 1282-3. Yn ystod yr ail oresgyniad, cafodd Llywelyn ap Gruffudd, Tywysog Cymru, ei ladd ger Cilmeri. Cipiwyd ei frawd, Dafydd ap Gruffudd, y flwyddyn wedyn, yn dod â'r ail ryfel i ben. O hyn ymlaen roedd Edward yn gallu rheoli dros Gymru. Roedd rhaid, fodd bynnag, ddinistrio gwrthwynebiad nifer o uchelwyr, gan gynnwys Rhys ap Maredudd, a wnaeth ddechrau gwrthryfel yn y de yn 1287, a Madog ap Llywelyn, a wnaeth hawlio'r teitl Tywysog Cymru mewn gwrthryfel yn 1294-5.
Teulu
Gwragedd
- Eleanor o Castile (1241–90), priodas 1254
- Marged o Ffrainc (tua 1279 – 1318), priodas 1299
Plant
- Catrin (m. 1264)
- Eleanor (1264–1297)
- Joan (1265)
- Siôn (1266–1271)
- Harri (1268–1274)
- Joan o Acre (1271–1307)
- Alphonso (1273–1284)
- Marged (1275–?1333)
- Berengaria (1276–1278)
- Mari (1279–1332)
- Elizabeth o Rhuddlan (1281–1316)
- Edward II (1284–1327), brenin Lloegr 1307–1327
- Tomos o Brotherton, 1af Iarll Norfolk (1300–1338)
- Edmund o Woodstock, 1af Iarll Caint (1301–1330)
- Eleanor (1306–1311)
Ffilm a llenyddiaeth
Cafodd ei bortreadu gan yr actor Patrick McGoohan yn y ffilm Braveheart.
Rhagflaenydd: Harri III |
Brenin Lloegr 20 Tachwedd 1272 – 7 Gorffennaf 1307 |
Olynydd: Edward II |
|