Thoth: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Oddi ar Wicipedia
Pori'r hanes yn rhyngweithiol
← Cymharer â'r fersiwn gynt
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
GweledolCystrawen wici
Dim crynodeb golygu
Dim crynodeb golygu
 
Llinell 1: Llinell 1:
{{About|dduw'r Hen Aifft|ystyron eraill o "Thoth", neu "Djehuti", [[Djehuty (cyffredinol)|Djehuty]] a'r fath|Thoth (gwahaniaethu)}}{{Infobox deity|type=Eifftaidd|name=''ḏḥwty''<br/>Thoth|image=Thoth.svg|alt=|caption=Thoth, fel dyn pen [[ibis]]|hiro=|cult_center=[[Hermopolis]]|symbol=Ibis, disg y [[lleuad]], sgrôl [[papurfrwyn]], ysgrifbinnau cyrs, palet ysgrifennu, stylus, babŵn, gloriannau|parents=Neb (creodd ef ei hun); fel arall [[Neith]] neu [[Ra]] neu [[Horws]] ac [[Hathor]]|siblings=|consort=[[Seshat]],<ref>Wilkison, Richard H. (2003). ''The Complete Gods and Goddesses of Ancient Egypt'', p. 166</ref> [[Ma'at]], [[Nehemtawy]]<ref>Bleeker, C. J. (1973). ''Hathor and Thoth: Two Key Figures of the Ancient Egyptian Religion'', pp. 121–123</ref>|offspring=[[Seshat]] yn ôl ambell ffynhonnell}}Mae '''Thoth''' (o'r [[Groeg (iaith)|Roeg]] {{lang|grc|Θώθ}} ''{{transl|grc|thṓth}}''; sy'n dod o'r [[Aiffteg]] ''ḏḥw.ty'') yn [[Duwiau'r Hen Aifft|dduw]] o'r [[Yr Hen Aifft|Hen Aifft]]. Yn y celfyddydau, gwelir ef fel arfer yn ddyn gyda phen [[Ibis cysegredig|ibis]] neu [[Babŵn|fabŵn]], anifeiliaid sy'n sanctaidd iddo. Ei wrthran fenywaidd oed [[Seshat]], a [[Maat]] oedd ei wraig.<ref>Thutmose III: A New Biography By Eric H Cline, David O'Connor University of Michigan Press (January 5, 2006) t. 127</ref>
{{About|dduw'r Hen Aifft|ystyron eraill o "Thoth", neu "Djehuti", [[Djehuty (cyffredinol)|Djehuty]] a'r fath|Thoth (gwahaniaethu)}}{{Infobox deity|type=Eifftaidd|name=''ḏḥwty''<br/>Thoth|image=Thoth.svg|alt=|caption=Thoth, fel dyn pen [[ibis]]|hiro=|cult_center=[[Hermopolis]]|symbol=Ibis, disg y [[lleuad]], sgrôl [[papurfrwyn]], ysgrifbinnau cyrs, palet ysgrifennu, stylus, babŵn, gloriannau|parents=Neb (creodd ef ei hun); fel arall [[Neith]] neu [[Ra]] neu [[Horws]] ac [[Hathor]]|siblings=|consort=[[Seshat]],<ref>Wilkison, Richard H. (2003). ''The Complete Gods and Goddesses of Ancient Egypt'', p. 166</ref> [[Ma'at]], [[Nehemtawy]]<ref>Bleeker, C. J. (1973). ''Hathor and Thoth: Two Key Figures of the Ancient Egyptian Religion'', pp. 121–123</ref>|offspring=[[Seshat]] yn ôl ambell ffynhonnell}}Mae '''Thoth''' (o'r [[Groeg (iaith)|Roeg]] {{lang|grc|Θώθ}} ''{{transl|grc|thṓth}}''; sy'n dod o'r [[Aiffteg]] ''ḏḥw.ty'') yn [[Duwiau'r Hen Aifft|dduw]] o'r [[Yr Hen Aifft|Hen Aifft]]. Yn y celfyddydau, gwelir ef fel arfer yn ddyn gyda phen [[Ibis cysegredig|ibis]] neu [[Babŵn|fabŵn]], anifeiliaid sy'n sanctaidd iddo. [[Seshat]] oedd ei wrthran fenywaidd, a [[Maat]] oedd ei wraig.<ref>Thutmose III: A New Biography By Eric H Cline, David O'Connor University of Michigan Press (January 5, 2006) t. 127</ref>


Lleolwyd prif [[Teml Eifftaidd|deml]] Thoth yn ninas [[Hermopolis|Khmun]],<ref group="nodyn">Peidier â'i chymysgu â'r duw o'r enw [[Khnum]].</ref><ref>''National Geographic Society: Egypt's Nile Valley Supplement Map''. (Cynhyrchwyd gan Cartographic Division)</ref> a alwyd yn [[Hermopolis|Hermopolis Magna]] yn ystod [[History of Egypt|cyfnod y Groeg-Rufeinig]]<ref>''National Geographic Society: Egypt's Nile Valley Supplement Map'': ''Western Desert portion''. (Cynhyrchwyd gan Cartographic Division)</ref> (roeddent yn ei gysylltu â'u duw nhw, [[Hermes]]) a {{Script/Coptic|ϣⲙⲟⲩⲛⲉⲓⲛ}} ''Shmounein'' yn y [[Copteg|Gopteg]]. Dinistriwyd Khmun yn rhannol ym 1826.<ref>Miroslav Verner, Temple of the World: Sanctuaries, Cults, and Mysteries of Ancient Egypt (2013) 149</ref> Yn y ddinas honno, Thoth oedd arweinydd yr [[Ogdoad (yr Hen Aifft)|Ogdoad]], wyth duw pwysig a gafodd eu haddoli yn [[Hermopolis]]. Roedd hefyd ganddo nifer o gysegrfeydd yn ninasoedd [[Abydos, yr Aifft|Abydos]], Hesert, Urit, [[Pr (hieroglyff)|Per]]-Ab, Rekhui, Ta-ur, Sep, Hat, Pselket, Talmsis, Antcha-Mutet, Bah, Amen-heri-ab, a Ta-kens.
Lleolwyd prif [[Teml Eifftaidd|deml]] Thoth yn ninas [[Hermopolis|Khmun]],<ref group="nodyn">Peidier â'i chymysgu â'r duw o'r enw [[Khnum]].</ref><ref>''National Geographic Society: Egypt's Nile Valley Supplement Map''. (Cynhyrchwyd gan Cartographic Division)</ref> a alwyd yn [[Hermopolis|Hermopolis Magna]] yn ystod [[History of Egypt|cyfnod y Groeg-Rufeinig]]<ref>''National Geographic Society: Egypt's Nile Valley Supplement Map'': ''Western Desert portion''. (Cynhyrchwyd gan Cartographic Division)</ref> (roeddent yn ei gysylltu â'u duw nhw, [[Hermes]]) a {{Script/Coptic|ϣⲙⲟⲩⲛⲉⲓⲛ}} ''Shmounein'' yn y [[Copteg|Gopteg]]. Dinistriwyd Khmun yn rhannol ym 1826.<ref>Miroslav Verner, Temple of the World: Sanctuaries, Cults, and Mysteries of Ancient Egypt (2013) 149</ref> Yn y ddinas honno, Thoth oedd arweinydd yr [[Ogdoad (yr Hen Aifft)|Ogdoad]], wyth duw pwysig a gafodd eu haddoli yn [[Hermopolis]]. Roedd hefyd ganddo nifer o gysegrfeydd yn ninasoedd [[Abydos, yr Aifft|Abydos]], Hesert, Urit, [[Pr (hieroglyff)|Per]]-Ab, Rekhui, Ta-ur, Sep, Hat, Pselket, Talmsis, Antcha-Mutet, Bah, Amen-heri-ab, a Ta-kens.

Golygiad diweddaraf yn ôl 21:56, 4 Mehefin 2018

Mae'r erthygl hon yn sôn am dduw'r Hen Aifft. Am ystyron eraill o "Thoth", neu "Djehuti", Djehuty a'r fath, gweler Thoth (gwahaniaethu).
ḏḥwty
Thoth
Thoth, fel dyn pen ibis
Canolfan gwlt bwysigHermopolis
SymbolauIbis, disg y lleuad, sgrôl papurfrwyn, ysgrifbinnau cyrs, palet ysgrifennu, stylus, babŵn, gloriannau
CymarSeshat,[1] Ma'at, Nehemtawy[2]
RhieniNeb (creodd ef ei hun); fel arall Neith neu Ra neu Horws ac Hathor
PlantSeshat yn ôl ambell ffynhonnell

Mae Thoth (o'r Roeg Θώθ thṓth; sy'n dod o'r Aiffteg ḏḥw.ty) yn dduw o'r Hen Aifft. Yn y celfyddydau, gwelir ef fel arfer yn ddyn gyda phen ibis neu fabŵn, anifeiliaid sy'n sanctaidd iddo. Seshat oedd ei wrthran fenywaidd, a Maat oedd ei wraig.[3]

Lleolwyd prif deml Thoth yn ninas Khmun,[nodyn 1][4] a alwyd yn Hermopolis Magna yn ystod cyfnod y Groeg-Rufeinig[5] (roeddent yn ei gysylltu â'u duw nhw, Hermes) a ϣⲙⲟⲩⲛⲉⲓⲛ Shmounein yn y Gopteg. Dinistriwyd Khmun yn rhannol ym 1826.[6] Yn y ddinas honno, Thoth oedd arweinydd yr Ogdoad, wyth duw pwysig a gafodd eu haddoli yn Hermopolis. Roedd hefyd ganddo nifer o gysegrfeydd yn ninasoedd Abydos, Hesert, Urit, Per-Ab, Rekhui, Ta-ur, Sep, Hat, Pselket, Talmsis, Antcha-Mutet, Bah, Amen-heri-ab, a Ta-kens.

Roedd Thoth yn chwarae llawer o rolau pwysig ac amlwg ym Mytholeg yr Aifft, megis cynnal y bydysawd, a bod yn un o ddau dduw ( Maat oedd y llall) a oedd yn sefyll ar naill ochr cwch Ra.[7] Yn hwyrach yn hanes yr Hen Aifft, daeth Thoth yn gysylltiedig â chyflafareddu rhwng duwiau,[8] hudoliaeth, y system o ysgrifennu, datblygu gwyddoniaeth,[9] a beirniadu'r meirw.[10]

Gweler hefyd[golygu | golygu cod]

Cyfeiriadau a Nodiadau[golygu | golygu cod]

  1. ↑ Wilkison, Richard H. (2003). The Complete Gods and Goddesses of Ancient Egypt, p. 166
  2. ↑ Bleeker, C. J. (1973). Hathor and Thoth: Two Key Figures of the Ancient Egyptian Religion, pp. 121–123
  3. ↑ Thutmose III: A New Biography By Eric H Cline, David O'Connor University of Michigan Press (January 5, 2006) t. 127
  4. ↑ National Geographic Society: Egypt's Nile Valley Supplement Map. (Cynhyrchwyd gan Cartographic Division)
  5. ↑ National Geographic Society: Egypt's Nile Valley Supplement Map: Western Desert portion. (Cynhyrchwyd gan Cartographic Division)
  6. ↑ Miroslav Verner, Temple of the World: Sanctuaries, Cults, and Mysteries of Ancient Egypt (2013) 149
  7. ↑ (Budge, The Gods of the Egyptians Cyf. 1 t. 400)
  8. ↑ (Budge, The Gods of the Egyptians Cyf. 1 t. 405)
  9. ↑ (Budge, The Gods of the Egyptians Cyf. 1 t. 414)
  10. ↑ (Budge, The Gods of the Egyptians t. 403)

Llyfryddiaeth[golygu | golygu cod]

  • Bleeker, Claas Jouco. 1973. Hathor and Thoth: Two Key Figures of the Ancient Egyptian Religion. Studies in the History of Religions 26. Leiden: E. J. Brill.
  • Boylan, Patrick. 1922. Thoth, the Hermes of Egypt: A Study of Some Aspects of Theological Thought in Ancient Egypt. London: Oxford University Press. (Reprinted Chicago: Ares Publishers inc., 1979).
  • Budge, E. A. Wallis. Egyptian Religion. Kessinger Publishing, 1900.
  • Budge, E. A. Wallis. The Gods of the Egyptians Volume 1 of 2. New York: Dover Publications, 1969 (original in 1904).
  • Jaroslav Černý. 1948. "Thoth as Creator of Languages." Journal of Egyptian Archæology 34:121–122.
  • Collier, Mark and Manley, Bill. How to Read Egyptian Hieroglyphs: Revised Edition. Berkeley: University of California Press, 1998.
  • Fowden, Garth. 1986. The Egyptian Hermes: A Historical Approach to the Late Mind. Cambridge and New York: Cambridge University Press. (Reprinted Princeton: Princeton University Press, 1993). ISBN 0-691-02498-7.
  • The Book of Thoth, by Aleister Crowley. (200 signed copies, 1944) Reprinted by Samuel Wiser, Inc 1969, first paperback edition, 1974 (accompanied by The Thoth Tarot Deck, by Aleister Crowley & Lady Fred Harris)


Gwall cyfeirio: Mae tagiau <ref> yn bodoli am grŵp o'r enw "nodyn", ond ni ellir canfod y tag <references group="nodyn"/>

Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Thoth&oldid=5450443"