Griffith John Williams: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

← Cymharer â'r fersiwn gynt Cymharer â'r fersiwn dilynol →

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu

Mewn-lein

Fersiwn yn ôl 11:10, 16 Chwefror 2009

Hanesydd llenyddiaeth Gymraeg ac ysgolhaig amryddawn oedd Griffith John Williams (1892-1963), a gyhoeddai gan amlaf wrth yr enw G. J. Williams. Ym marn Syr Thomas Parry, 'ef oedd yr ysgolhaig Cymraeg mwyaf a welodd Cymru erioed' (Y Faner, 29 Chwefror 1980).

Roedd yn frodor o Gellan, Ceredigion. Astudiodd am ei radd yng Ngholeg Prifysgol Cymru, Aberystwyth. Ar ôl treulio cyfnod yn athro ysgol yn y Porth,Rhondda a Dolgellau, daeth yn ddarlithydd yn y Gymraeg yng Ngholeg y Brifysgol, Caerdydd ac yn nes ymlaen olynodd W. J. Gruffydd yn y Gadair Gymraeg.

Cofir G. J. Williams yn bennaf am ei ymchwil i hanes llenyddiaeth Gymraeg ym Morgannwg ac yn enwedig gwaith Iolo Morganwg. Er bod rhai ysgolheigion wedi amau dilysrwydd rhai o'r gweithiau canoloesol honedig sydd i'w cael yn llyfrau Iolo, e.e. "cywyddau'r ychwanegiad" Dafydd ap Gwilym, G. J. Williams oedd y cyntaf i brofi yn derfynol mai ffugiadau llenyddol ydynt. Datgelodd hefyd mai ffugiadau yw trwch y trioedd yn nhraddodiad Trioedd Ynys Prydain a thestunau eraill gan Iolo a gyhoeddwyd yn y Myvyrian Archaiology of Wales. Roedd y gweithiau hyn wedi camarwain haneswyr llenyddiaeth Gymraeg am flynyddoedd lawer a bu astudiaethau G. J. Williams yn gymorth mawr i sefydlu seiliau cadarn i ysgolheictod llenyddol yng Nghymru.

Ymddiddorai G. J. Williams yng ngwaith y Dyneiddwyr Cymreig hefyd. Cyhoeddodd olygiad safonol o lyfr gramadeg Gruffydd Robert sy'n cynnwys traethawd hir ar yr awdur. Nid llai fu ei gyfraniad i'n dealltwriaeth o'r traddodiad barddol chwaith, diolch i'w gyfrol fawr Gramadegau'r Penceirddiaid a nifer o erthyglau dysgedig.

Llyfryddiaeth ddethol

Iolo Morganwg a Chywyddau'r Ychwanegiad (Gwasg Prifysgol Cymru, 1926)
(gol.), Gramadegau'r Penceirddiaid (Gwasg Prifysgol Cymru, 1934)
(gol.), Gramadeg Cymraeg Gruffydd Robert (Gwasg Prifysgol Cymru, 1939)
Traddodiad Llenyddol Morgannwg (Gwasg Prifysgol Cymru, 1948)
Iolo Morganwg (Gwasg Prifysgol Cymru, 1956). Y gyntaf o ddwy gyfrol a fwriadwyd ar fywyd a gwaith Iolo Morganwg: bu farw'r awdur cyn gallu gorffen yr ail.
Agweddau ar Hanes Dysg Gymraeg, gol. Aneirin Lewis (Gwasg Prifysgol Cymru, 1969)

Ar fywyd a gwaith G. J. Williams, gw. yr erthyglau gan Aneirin Lewis yn Dysg a Dawn: Cyfrol Goffa Aneirin Lewis, gol. W. Alun Mathias ac E. Wyn James (Cylch Llyfryddol Caerdydd, 1992)a Ceri W. Lewis, Griffith John Willimsa (1992-1963: Y Dyn a'i Waith (Darlith Lenyddol Eisteddfod Genedlaethol Nedd a'r Cyffiniau, 1994).

@@ Llinell 1: / Llinell 1: @@
-Hanesydd [[llenyddiaeth Gymraeg]] ac ysgolhaig amryddawn oedd '''Griffith John Williams''' ([[1892]] - [[1963]]), a gyhoeddai gan amlaf wrth yr enw '''G. J. Williams'''.  Roedd yn frodor o [[Cellan|Gellan]], [[Ceredigion]].
+Hanesydd [[llenyddiaeth Gymraeg]] ac ysgolhaig amryddawn oedd '''Griffith John Williams''' ([[1892]]-[[1963]]), a gyhoeddai gan amlaf wrth yr enw '''G. J. Williams'''.  Ym marn Syr [[Thomas Parry]], 'ef oedd yr ysgolhaig Cymraeg mwyaf a welodd Cymru erioed' (''Y Faner'', 29 Chwefror 1980).
-Astudiodd am ei radd yng [[Prifysgol Aberystwyth|Ngholeg Prifysgol Cymru, Aberystwyth]].  Ar ôl treulio cyfnod fel athro ysgol yn y [[Rhondda]] a [[Dolgellau]], daeth yn ddarlithydd yn y [[Gymraeg]] yng [[Prifysgol Caerdydd|Ngholeg Prifysgol Cymru, Caerdydd]] ac yn nes ymlaen olynodd [[W. J. Gruffydd]] yn y Gadair Gymraeg.
+Roedd yn frodor o [[Cellan|Gellan]], [[Ceredigion]]. Astudiodd am ei radd yng [[Prifysgol Aberystwyth|Ngholeg Prifysgol Cymru, Aberystwyth]].  Ar ôl treulio cyfnod yn athro ysgol yn y Porth,[[Rhondda]] a [[Dolgellau]], daeth yn ddarlithydd yn y [[Gymraeg]] yng [[Prifysgol Caerdydd|Ngholeg y Brifysgol, Caerdydd]] ac yn nes ymlaen olynodd [[W. J. Gruffydd]] yn y Gadair Gymraeg.
-Cofir G. J. Williams yn bennaf am ei ymchwil i hanes llenyddiaeth Gymraeg ym [[Morgannwg]] ac yn enwedig gwaith [[Iolo Morganwg]].  Er bod rhai ysgolheigion wedi amau dilysrwydd rhai o'r gweithiau canoloesol honedig sydd i'w cael yn llyfrau Iolo, e.e. "[[cywydd]]au'r ychwanegiad" [[Dafydd ap Gwilym]], G. J. Williams oedd y cyntaf i brofi yn derfynnol mai ffugiadau llenyddol ydynt.  Datgelodd hefyd mai ffugiadau yw trwch y trioedd yn nhraddodiad [[Trioedd Ynys Prydain]] a thestunau eraill gan Iolo a gyhoeddwyd yn y ''[[Myvyrian Archaiology of Wales]]''.  Roedd y gweithiau hyn wedi camarwain haneswyr llenyddiaeth Gymraeg am flynyddoedd lawer a bu astudiaethau G. J. Williams yn gymorth mawr i sefydlu seiliau cadarn i ysgolheictod llenyddol yng Nghymru.
+Cofir G. J. Williams yn bennaf am ei ymchwil i hanes llenyddiaeth Gymraeg ym [[Morgannwg]] ac yn enwedig gwaith [[Iolo Morganwg]].  Er bod rhai ysgolheigion wedi amau dilysrwydd rhai o'r gweithiau canoloesol honedig sydd i'w cael yn llyfrau Iolo, e.e. "[[cywydd]]au'r ychwanegiad" [[Dafydd ap Gwilym]], G. J. Williams oedd y cyntaf i brofi yn derfynol mai ffugiadau llenyddol ydynt.  Datgelodd hefyd mai ffugiadau yw trwch y trioedd yn nhraddodiad [[Trioedd Ynys Prydain]] a thestunau eraill gan Iolo a gyhoeddwyd yn y ''[[Myvyrian Archaiology of Wales]]''.  Roedd y gweithiau hyn wedi camarwain haneswyr llenyddiaeth Gymraeg am flynyddoedd lawer a bu astudiaethau G. J. Williams yn gymorth mawr i sefydlu seiliau cadarn i ysgolheictod llenyddol yng Nghymru.
 Ymddiddorai G. J. Williams yng ngwaith y Dyneiddwyr Cymreig hefyd. Cyhoeddodd olygiad safonol o lyfr gramadeg [[Gruffydd Robert]] sy'n cynnwys traethawd hir ar yr awdur.  Nid llai fu ei gyfraniad i'n dealltwriaeth o'r traddodiad barddol chwaith, diolch i'w gyfrol fawr ''Gramadegau'r [[pencerdd|Penceirddiaid]]'' a nifer o erthyglau dysgedig.
@@ Llinell 13: / Llinell 13: @@
 * ''Traddodiad Llenyddol Morgannwg'' ([[Gwasg Prifysgol Cymru]], 1948)
 * ''Iolo Morganwg'' ([[Gwasg Prifysgol Cymru]], 1956). Y gyntaf o ddwy gyfrol a fwriadwyd ar fywyd a gwaith Iolo Morganwg: bu farw'r awdur cyn gallu gorffen yr ail.
+* Agweddau ar Hanes Dysg Gymraeg, gol. Aneirin Lewis ([[Gwasg Prifysgol Cymru]], 1969)
+Ar fywyd a gwaith G. J. Williams, gw. yr erthyglau gan Aneirin Lewis yn ''Dysg a Dawn: Cyfrol Goffa Aneirin Lewis'', gol. W. Alun Mathias ac E. Wyn James ([[Cylch Llyfryddol Caerdydd]], 1992)a Ceri W. Lewis, ''Griffith John Willimsa (1992-1963: Y Dyn a'i Waith'' (Darlith Lenyddol Eisteddfod Genedlaethol Nedd a'r Cyffiniau, 1994).
 {{DEFAULTSORT:Williams, Griffith John}}