Copr: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Monsyn (sgwrs | cyfraniadau) hanes |
|||
Llinell 5: | Llinell 5: | ||
Metel coch yw '''copr''' sy'n gynhwysyn [[pres (metel)|pres]] ac [[efydd]]. Mae e'n [[elfen gemegol]] yn y [[tabl cyfnodol]] ac iddo'r symbol <code>'''Cu'''</code> a'r rhif atomig 29. |
Metel coch yw '''copr''' sy'n gynhwysyn [[pres (metel)|pres]] ac [[efydd]]. Mae e'n [[elfen gemegol]] yn y [[tabl cyfnodol]] ac iddo'r symbol <code>'''Cu'''</code> a'r rhif atomig 29. |
||
Gwneir defnydd sylweddol o gopr mewn electroneg, gan ei fod yn ei ffurf bur yn dargludo gwres a thrydan yn dda. |
|||
Mae'r enw yn dod o'r ynys [[Cyprus]], lle cafodd copr ei gloddio yn ystod [[yr Ymerodraeth Rufeinig]]. |
Mae'r enw yn dod o'r ynys [[Cyprus]], lle cafodd copr ei gloddio yn ystod [[yr Ymerodraeth Rufeinig]]. Mwyngloddiwyd copr ers c. 8000 CC a'i boethi er mwyn ei feddalu a'i siapio tua c. 5000 CC. |
||
Mae galwad uchel am gopr wedi achosi codiad mawr mewn pris copr ar y marchnadoedd rhyngwladol ers 2000. |
Mae galwad uchel am gopr wedi achosi codiad mawr mewn pris copr ar y marchnadoedd rhyngwladol ers 2000. |
||
==Lliw== |
==Lliw== |
Fersiwn yn ôl 06:16, 7 Mawrth 2018
Copr
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Symbol | Cu | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Rhif | 29 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dwysedd | 8920 kg m-3 |
Metel coch yw copr sy'n gynhwysyn pres ac efydd. Mae e'n elfen gemegol yn y tabl cyfnodol ac iddo'r symbol Cu
a'r rhif atomig 29.
Gwneir defnydd sylweddol o gopr mewn electroneg, gan ei fod yn ei ffurf bur yn dargludo gwres a thrydan yn dda.
Mae'r enw yn dod o'r ynys Cyprus, lle cafodd copr ei gloddio yn ystod yr Ymerodraeth Rufeinig. Mwyngloddiwyd copr ers c. 8000 CC a'i boethi er mwyn ei feddalu a'i siapio tua c. 5000 CC.
Mae galwad uchel am gopr wedi achosi codiad mawr mewn pris copr ar y marchnadoedd rhyngwladol ers 2000.
Lliw
Mae i fetel copr lliw coch, oren neu frown fel arfer, am fod haen o amhureddau (megis ocsidau copr) yn ffurfio lle mae copr yn dodi gyswllt ag aer. Er hyn, lliw pinc hufenog sydd gan gopr pur. Ynghyd ag Osmiwm (glas) ac Aur, mae'n un o'r unig dri metel elfennol nad yw'n llwyd neu'n arian ei liw; daw'r lliw llwyd o'r môr electronau sy'n gallu amsugno ac ail-allyrru golau ar ystod o donfeddi. Mae lliw anarferol Copr yn ganlyniad i'w strwythr electronig unigryw. Yn ôl rheol Madelung, dylid llenwi'r is-blisgyn 4s cyn llenwi'r plisgyn 3d, ond mae Copr yn eithriad i'r rheol gan fod ganddo'r strwythur (Ar) 3d 10 4s 1 (hynny yw, mae'r is-blisgyn 4s yn hanner llawn, a'r 3d yn llawn). Mae lefel egni un photon o olau glas neu fioled yn cyfateb i'r naid rhwng y plisgyn 3d a'r plisgyn 4s. Felly mae'n amsugno golau glas a fioled wrth ddyrchafu electronnau i blisgyn 4s, gan rhoi lliw coch iddo gan fod y golau coch yn cael ei adlewyrchu. Mae effaith tebyg i'w weld gydag electronau 5s/4d mewn Aur. Yn eu cyflyrau hylifol, mae arwyneb copr ac aur yn ymddangos yn wyrdd os nad oes golau yn disgleirio arno o'r tu allan, ond dan olau cryf mae lliw pinc copr yn dal i'w weld.
Gweler hefyd