Powys Fadog: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Dim crynodeb golygu |
delwedd |
||
| Llinell 1: | Llinell 1: | ||
[[Image:Flag of Powys Fadog.svg|thumb| |
[[Image:Flag of Powys Fadog.svg|thumb|250px|right|Baner Powys Fadog]] |
||
'''Powys Fadog''' neu ''Powys Maelor'' oedd y rhan ogleddol o [[Teyrnas Powys|Deyrnas Powys]]. Yn dilyn marwolaeth tywysog Powys, [[Madog ap Maredudd]], yn [[1160]], a marwolaeth ei fan Llywelyn ap Madog yn fuan wedyn, rhannwyd y deyrnas. Cafodd nai Madog, [[Owain Cyfeiliog]], y rhan fwyaf o'r de, a gafodd yr enw [[Powys Wenwynwyn]] yn nes ymlaen, a chafodd mab Madog, [[Gruffudd Maelor I]] y rhan ogleddol. Cafodd y deyrnas yr enw Powys Fadog yn ystod teyrnasiad ei fab, [[Madog ap Gruffudd Maelor]]. |
'''Powys Fadog''' neu ''Powys Maelor'' oedd y rhan ogleddol o [[Teyrnas Powys|Deyrnas Powys]]. Yn dilyn marwolaeth tywysog Powys, [[Madog ap Maredudd]], yn [[1160]], a marwolaeth ei fan Llywelyn ap Madog yn fuan wedyn, rhannwyd y deyrnas. Cafodd nai Madog, [[Owain Cyfeiliog]], y rhan fwyaf o'r de, a gafodd yr enw [[Powys Wenwynwyn]] yn nes ymlaen, a chafodd mab Madog, [[Gruffudd Maelor I]] y rhan ogleddol. Cafodd y deyrnas yr enw Powys Fadog yn ystod teyrnasiad ei fab, [[Madog ap Gruffudd Maelor]]. |
||
Derbyniodd Gruffudd Maelor I [[cantref|gantrefi]] [[Maelor]] ac [[Iâl]] fel ei gyfran, ac yn ddiweddarach gallodd ychwanegu [[Nanheudwy]], [[Cynllaith]], [[Glyndyfrdwy]] a [[Mochnant]]. Pan orchfygwyd [[Teyrnas Gwynedd|Gwynedd]] gan [[Edward I, brenin Lloegr|Edward I]] yn 1283, ymgorfforwyd Powys Fadog yn [[Sir Ddinbych]] a [[Sir Fflint]]. Cafodd arglwydd Powys Fadog ar y pryd, [[Gruffudd Fychan I]], gadw rhai o'i diroedd, ond o hyn ymlaen yr oedd y llinach yn arglwyddi megis arglwyddi'r [[Mers]] yn hytrach na thywysogion. |
Derbyniodd Gruffudd Maelor I [[cantref|gantrefi]] [[Maelor]] ac [[Iâl]] fel ei gyfran, ac yn ddiweddarach gallodd ychwanegu [[Nanheudwy]], [[Cynllaith]], [[Glyndyfrdwy]] a [[Mochnant]]. Pan orchfygwyd [[Teyrnas Gwynedd|Gwynedd]] gan [[Edward I, brenin Lloegr|Edward I]] yn 1283, ymgorfforwyd Powys Fadog yn [[Sir Ddinbych]] a [[Sir Fflint]]. Cafodd arglwydd Powys Fadog ar y pryd, [[Gruffudd Fychan I]], gadw rhai o'i diroedd, ond o hyn ymlaen yr oedd y llinach yn arglwyddi megis arglwyddi'r [[Mers]] yn hytrach na thywysogion. |
||
==Tywysogion ac arglwyddi Powys Fadog== |
|||
[[Delwedd:Coat of arms of Powys Fadog.svg|de|200px|de|Arfbais Powys Fadog]] |
|||
* 1160–1191 [[Gruffudd Maelor I]] |
* 1160–1191 [[Gruffudd Maelor I]] |
||
* 1191– 1236 [[Madog ap Gruffudd Maelor]] |
* 1191– 1236 [[Madog ap Gruffudd Maelor]] |
||
| Llinell 17: | Llinell 18: | ||
Yn dilyn gwrthryfel Owain Glyndŵr, collodd y teulu eu tiroedd. Nid oes cofnod o hynt mab Owain, [[Maredudd ab Owain Glyndŵr]]. |
Yn dilyn gwrthryfel Owain Glyndŵr, collodd y teulu eu tiroedd. Nid oes cofnod o hynt mab Owain, [[Maredudd ab Owain Glyndŵr]]. |
||
==Cantrefi a chymydau== |
|||
Sylwer nad arosodd pob un o'r [[cantrefi a chymydau Cymru|cantrefi a chymydau]] hyn yn rhan o Bowys Fadog. |
Sylwer nad arosodd pob un o'r [[cantrefi a chymydau Cymru|cantrefi a chymydau]] hyn yn rhan o Bowys Fadog. |
||
Fersiwn yn ôl 19:47, 18 Rhagfyr 2008
Powys Fadog neu Powys Maelor oedd y rhan ogleddol o Deyrnas Powys. Yn dilyn marwolaeth tywysog Powys, Madog ap Maredudd, yn 1160, a marwolaeth ei fan Llywelyn ap Madog yn fuan wedyn, rhannwyd y deyrnas. Cafodd nai Madog, Owain Cyfeiliog, y rhan fwyaf o'r de, a gafodd yr enw Powys Wenwynwyn yn nes ymlaen, a chafodd mab Madog, Gruffudd Maelor I y rhan ogleddol. Cafodd y deyrnas yr enw Powys Fadog yn ystod teyrnasiad ei fab, Madog ap Gruffudd Maelor.
Derbyniodd Gruffudd Maelor I gantrefi Maelor ac Iâl fel ei gyfran, ac yn ddiweddarach gallodd ychwanegu Nanheudwy, Cynllaith, Glyndyfrdwy a Mochnant. Pan orchfygwyd Gwynedd gan Edward I yn 1283, ymgorfforwyd Powys Fadog yn Sir Ddinbych a Sir Fflint. Cafodd arglwydd Powys Fadog ar y pryd, Gruffudd Fychan I, gadw rhai o'i diroedd, ond o hyn ymlaen yr oedd y llinach yn arglwyddi megis arglwyddi'r Mers yn hytrach na thywysogion.
Tywysogion ac arglwyddi Powys Fadog
- 1160–1191 Gruffudd Maelor I
- 1191– 1236 Madog ap Gruffudd Maelor
- 1236–1269 Gruffudd Maelor II, Arglwydd Dinas Brân
- 1269–1277 Madog II ap Gruffudd, Arglwydd Dinas Brân
- 1277–1289 Gruffudd Fychan I, Arglwydd Dinas Brân
- 1289–1304 Madog Crypl, Arglwydd Glyndyfrdwy a Chynllaith Owain
- 1304–c.1325 Madog Fychan, [neu efallai Gruffudd ap Madog Crypl], Arglwydd Glyndyfrdwy a Chynllaith Owain
- c.1325–1369 Gruffudd Fychan II, Arglwydd Glyndyfrdwy a Chynllaith Owain
- 1359–c.1416 Owain Glyndŵr (Owain ap Gruffudd), Arglwydd Glyndyfrdwy a Chynllaith Owain
Yn dilyn gwrthryfel Owain Glyndŵr, collodd y teulu eu tiroedd. Nid oes cofnod o hynt mab Owain, Maredudd ab Owain Glyndŵr.
Cantrefi a chymydau
Sylwer nad arosodd pob un o'r cantrefi a chymydau hyn yn rhan o Bowys Fadog.