Parafeddyg: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Thaf (sgwrs | cyfraniadau) ehangu |
Thaf (sgwrs | cyfraniadau) ehangu |
||
| Llinell 9: | Llinell 9: | ||
Daw'r gair paramedic o ddau air 'para' sy'n golygu 'ategol' (hynny yw yn ategol i'r ddarpariaeth arferol: meddygon a nyrsus mewn ysbyty), a [[meddyg]]. |
Daw'r gair paramedic o ddau air 'para' sy'n golygu 'ategol' (hynny yw yn ategol i'r ddarpariaeth arferol: meddygon a nyrsus mewn ysbyty), a [[meddyg]]. |
||
==Hanes parafeddygaeth== |
|||
Mae cysylltiad wedi bod rhwng parafeddygaeth a gwrthdaro milwrol trwy gydol ei esblygiad. Mae'r cofnod cyntaf o broses ffurfiol o ddelio gyda pobl sydd wedi eu anafu yn dyddio'n ôl i Lengoedd Ymerodraeth Rhufain, lle roedd gan y Canwrieid hŷn, na oedd yn gallu ymladd bellach, yn gyfrifol am drefnu i symyd y rhai oedd wedi eu anafu oddiar maes y frwydr a chyflenwi rhyw fath o ofal. Er nad oedd yr unigolion rhain yn feddygon, mae'n debyg y buent ymysg y [[llawfeddyg|llawfeddygon]] cynharaf, gan bwytho anafiadau, a chyflawni trychiadau, ond roedd hyn yn ôl yr angen ac nid oeddent yn derbyn hyfforddiant. Parhaodd y drefn hwn drwy gydol y [[Croesgadau]], gyda Marchogion ''Hospitallers'' yn [[Urdd Sant Ioan o Jeriwsalem]], sydd yn adnabyddus drwy gydol y [[Y Gymanwlad Brydeinig|Gymanwlad Brydeinig]] hyd heddiw odan yr enw [[Ambiwlans Sant Ioan]] ([[Saesneg]]: ''St. John Ambulance''), gan barhau i lewnwi rôl tebyg. |
|||
Crewyd y [[cerbyd]] cyntaf a ddylunwyd yn benodol fel ambiwlans yn ystod [[Rhyfel Napoleon]], a gelwyd yn ''ambulance volante''. Crewyd gan Brif Llawfeddyg Napoleon, Barwn [[Dominique Jean Larrey]], bwriad y ddyfais a gafodd ei dynnu gan geffyl, oedd i gludo cleifion at y llawfeddygon, a oedd yn disgwyl tu cefn i faes y brwydr, yn gyflym (ac yn ysgwytol...dodd ganddynt ddim sbringiau). Os oeddent yn goroesi'r daith gyda'u anafiadau, byddent yn derbyn y lefel o sgiliau llawdrniaeth a sepsis a oedd yn bodoli yn yr 19eg ganrif cynnar, felly roedd eu hunllef ond yn dechrau! Ni gysidrwyd y gwasnaethau milwrol fod fath gerbydau'n ffynhonell cyffredin, a ni roddwyd blaenoriath i driniaeth y rhai a oedd wedi eu anafu; nid oedd yn anghyffredin i gerbydau fel rhain gael y swydd o gludo arfau rhyfel newydd i flaen y gâd, cyn cludo'r cleifion yn ôl. Ni newidodd ddyluniad syml y cerbydau rhain hyd drost canrif. |
|||
==Cyfeiriadau== |
==Cyfeiriadau== |
||
Fersiwn yn ôl 09:51, 25 Tachwedd 2008
Gweithiwr meddygol proffesiynol yw parafeddyg, fel arfer bydd yn aelod o'r Gwasanaeth Iechyd Argyfwng, sy'n cyflenwi gwasanaeth argyfwng safon uwch cyn-ysbyty, gofal meddygol a trawma. Mae parafeddyg yn cyflenwi triniaeth ac ymyriad argyfwng ar-safle, sefydlu cleifion er mwyn achub bywyd ac, pan fydd yn briodol, i gludo cleifion i ysbyty ar gyfer triniaeth pellach.[1]
Mae'r defnydd o'r term parafeddyg yn amrywio yn ôl gweinyddiaeth, mewn rhai gwledydd gall gyfeirio at unrhyw aelod o griw ambiwlans. Mewn gwledydd megis Canada a De Affrica, defnyddir y term parafeddyg fel teitl swydd holl bersonél y Gwasnaeth Iechyd Argyfwng, ac maent wedyn yn cael eu dynodi yn ôl eu swydd, hyn ydy cynradd neu sylfaenol (e.e. Parafeddyg Gofal Sylfaenol) canolradd neu uwch (e.e. Parafeddyg Gofal Uwch). Gall yr ymdriniaeth hon fod yn gwbl addas ar gyfer rhai gweinyddiaethau, lle mae staff yn derbyn mwy na dwywaith cymaint o hyfforddiant yn y dosbarth na Technegydd Iechyd Argyfwng, a mwy na parafeddygon sy'n cael galw eu hunain yn barafeddygon mewn gwledydd eraill.
Mewn gwledydd megis yr Unol Daleithiau a'r Deyrnas Unedig, mae'r defnydd o'r gair parafeddyg yn cael ei gyfyngu gan y gyfraith, ac mae'n raid i'r un sy'n honni'r teitl orfod bod wedi pasio set o arholiadau a gosodiadau clinigol, a dal cofrestraeth dilys, tystystgrif, neu drwydded gyda'r corff llywodraethu perthnasol.[2]
Daw'r gair paramedic o ddau air 'para' sy'n golygu 'ategol' (hynny yw yn ategol i'r ddarpariaeth arferol: meddygon a nyrsus mewn ysbyty), a meddyg.
Hanes parafeddygaeth
Mae cysylltiad wedi bod rhwng parafeddygaeth a gwrthdaro milwrol trwy gydol ei esblygiad. Mae'r cofnod cyntaf o broses ffurfiol o ddelio gyda pobl sydd wedi eu anafu yn dyddio'n ôl i Lengoedd Ymerodraeth Rhufain, lle roedd gan y Canwrieid hŷn, na oedd yn gallu ymladd bellach, yn gyfrifol am drefnu i symyd y rhai oedd wedi eu anafu oddiar maes y frwydr a chyflenwi rhyw fath o ofal. Er nad oedd yr unigolion rhain yn feddygon, mae'n debyg y buent ymysg y llawfeddygon cynharaf, gan bwytho anafiadau, a chyflawni trychiadau, ond roedd hyn yn ôl yr angen ac nid oeddent yn derbyn hyfforddiant. Parhaodd y drefn hwn drwy gydol y Croesgadau, gyda Marchogion Hospitallers yn Urdd Sant Ioan o Jeriwsalem, sydd yn adnabyddus drwy gydol y Gymanwlad Brydeinig hyd heddiw odan yr enw Ambiwlans Sant Ioan (Saesneg: St. John Ambulance), gan barhau i lewnwi rôl tebyg.
Crewyd y cerbyd cyntaf a ddylunwyd yn benodol fel ambiwlans yn ystod Rhyfel Napoleon, a gelwyd yn ambulance volante. Crewyd gan Brif Llawfeddyg Napoleon, Barwn Dominique Jean Larrey, bwriad y ddyfais a gafodd ei dynnu gan geffyl, oedd i gludo cleifion at y llawfeddygon, a oedd yn disgwyl tu cefn i faes y brwydr, yn gyflym (ac yn ysgwytol...dodd ganddynt ddim sbringiau). Os oeddent yn goroesi'r daith gyda'u anafiadau, byddent yn derbyn y lefel o sgiliau llawdrniaeth a sepsis a oedd yn bodoli yn yr 19eg ganrif cynnar, felly roedd eu hunllef ond yn dechrau! Ni gysidrwyd y gwasnaethau milwrol fod fath gerbydau'n ffynhonell cyffredin, a ni roddwyd blaenoriath i driniaeth y rhai a oedd wedi eu anafu; nid oedd yn anghyffredin i gerbydau fel rhain gael y swydd o gludo arfau rhyfel newydd i flaen y gâd, cyn cludo'r cleifion yn ôl. Ni newidodd ddyluniad syml y cerbydau rhain hyd drost canrif.
