Yr Eglwys Uniongred Ddwyreiniol: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
BDim crynodeb golygu |
JAnDbot (sgwrs | cyfraniadau) B robot yn ychwanegu: cu, hr yn tynnu: ug yn newid: ar, ast, bg, ca, da, he, nl, th, uk, zh |
||
Llinell 16: | Llinell 16: | ||
[[Categori:Eglwys Uniongred]] |
[[Categori:Eglwys Uniongred]] |
||
[[ar: |
[[ar:أرثوذكسية شرقية]] |
||
[[ast:Ilesia |
[[ast:Ilesia Ortodoxa]] |
||
[[bat-smg:Stačiatėkībe]] |
[[bat-smg:Stačiatėkībe]] |
||
[[be:Праваслаўе]] |
[[be:Праваслаўе]] |
||
[[be-x-old:Праваслаўе]] |
[[be-x-old:Праваслаўе]] |
||
[[bg:Източноправославна църква]] |
|||
[[bg:Православие]] |
|||
[[bs:Pravoslavna crkva]] |
[[bs:Pravoslavna crkva]] |
||
[[ca: |
[[ca:Església Ortodoxa de l'Est]] |
||
[[cs:Pravoslaví]] |
[[cs:Pravoslaví]] |
||
[[cu:Правосла́виѥ]] |
|||
[[da: |
[[da:Den ortodokse kirke]] |
||
[[de:Orthodoxe Kirchen]] |
[[de:Orthodoxe Kirchen]] |
||
[[el:Ορθόδοξη Εκκλησία]] |
[[el:Ορθόδοξη Εκκλησία]] |
||
Llinell 34: | Llinell 35: | ||
[[fi:Ortodoksinen kirkko]] |
[[fi:Ortodoksinen kirkko]] |
||
[[fr:Église orthodoxe]] |
[[fr:Église orthodoxe]] |
||
[[he:נצרות |
[[he:נצרות אורתודוקסית]] |
||
[[hr:Pravoslavlje]] |
|||
[[hu:Ortodox kereszténység]] |
[[hu:Ortodox kereszténység]] |
||
[[id:Gereja Ortodoks]] |
[[id:Gereja Ortodoks]] |
||
Llinell 46: | Llinell 48: | ||
[[mg:Fiangonana Ortodoksa]] |
[[mg:Fiangonana Ortodoksa]] |
||
[[mk:Православие]] |
[[mk:Православие]] |
||
[[nl: |
[[nl:Oosters-orthodoxe Kerk]] |
||
[[nn:Ortodoks kristendom]] |
[[nn:Ortodoks kristendom]] |
||
[[no:Den ortodokse kirke]] |
[[no:Den ortodokse kirke]] |
||
[[oc: |
[[oc:Ortodoxia]] |
||
[[pl:Cerkiew prawosławna]] |
[[pl:Cerkiew prawosławna]] |
||
[[pt:Igreja Ortodoxa]] |
[[pt:Igreja Ortodoxa]] |
||
Llinell 63: | Llinell 65: | ||
[[sv:Östortodox kristendom]] |
[[sv:Östortodox kristendom]] |
||
[[ta:கிழக்கு மரபுவழி திருச்சபை]] |
[[ta:கிழக்கு மரபுவழி திருச்சபை]] |
||
[[th: |
[[th:อีสเติร์นออร์โธด็อกซ์]] |
||
[[tpi:Kristen Otodos]] |
[[tpi:Kristen Otodos]] |
||
[[tr:Ortodoksluk]] |
[[tr:Ortodoksluk]] |
||
[[tt:Ortodoks Xristianlıq]] |
[[tt:Ortodoks Xristianlıq]] |
||
[[uk:Православна церква]] |
|||
[[ug:پراۋوسلاۋىيە دىنى]] |
|||
[[uk:Православ'я]] |
|||
[[vi:Chính Thống giáo Đông phương]] |
[[vi:Chính Thống giáo Đông phương]] |
||
[[zh: |
[[zh:正教會]] |
Fersiwn yn ôl 12:13, 8 Hydref 2008
ON Ni ddylid drysu'r Eglwys hon ag Eglwys y tri chyngor, a elwir yn Oriental yn Saesneg.
Ail enwad Gristnogol fwya'r byd, a'r mwyaf o'r Eglwysi Uniongred, gyda rhwng 150 a 350 o ddilynwyr, yw'r Eglwys Uniongred Ddwyreiniol. Fe wahanodd o Eglwys y tri chyngor ym 451, ac o'r Eglwys Gatholig Rufeinig ym 1054. Prif grefydd Belarus (89%), Bulgaria (86%), Gweriniaeth Cyprus (88%), Georgia (89%), Gwlad Groeg (98%), Macedonia (70%), Moldova (98%), Montenegro (84%), Romania (89%), Ffederasiwn Rwsia (76%), Serbia (88%), ac Wcráin (83%) ydyw, a cheir niferoedd sylweddol mewn gwledydd eraill.
Ymrannodd yr Eglwys Uniongred Ddwyreiniol a'r Eglwys Gatholig oddi wrth ei gilydd yn y Sgism Fawr neu'r Sgism Ddwyreiniol fel y'i gelwir weithiau, (Groeg schisma). Dechreuodd yn 857 pan ysgymunwyd Photius, Patriarch Caergystennin gan y Pab Sant Nicolas I (858 - 867). Ymatebodd y patriarch drwy herio uniongrededd Eglwys Rhufain, yn arbennig yn achos cymal yng Nghredo Nicea ynglŷn â tharddiad yr Ysbryd Glân o Grist (y cymal filioque "ac o'r Mab..").
Daeth yr anghydfod i'w uchafbwynt cyntaf yn 1054 pan ysgymunwyd y patriarch Cerularius o Gaergystennin (1043 - 1058) am iddo feirniadu gwyryfdod fynachaidd orfodol y Gorllewin a defnyddio bara heb ei godi yn yr offeren fel arferion hereticaidd. Er gwaethaf ymgeision i gymodi yn Ail Gyngor Lyons yn 1274 a Chyngor Fflorens yn 1439, daeth y rhwyg terfynol yn 1472. Un ffactor a arweiniodd at y rhwyg terfynol oedd ymddygiad y Croesgadwyr yn ymosod ar Gristnogion ac eglwysi uniongred yn Asia Leiaf a'r Lefant, gan gynnwys ymosod ar Gaergystennin ei hun a'i dal (1204 - 1261).