Brychan: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Oddi ar Wicipedia
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
RwthTomos1948 (sgwrs | cyfraniadau)
RwthTomos1948 (sgwrs | cyfraniadau)
B ychwanegu gwybodaeth
Llinell 10: Llinell 10:


==Etifeddiaeth==
==Etifeddiaeth==
Roedd Brychan yn dad i bedwar ar hugain o ferched a tua 11 o feibion yn ôl y Cognatio de Brychan a ysgrifennwyd yn y 10fed canrif <ref name=":0" />ond wedi seilio ar dogfennau hyn sydd ymhellach ar goll <ref name=":0">Jones, TT, 1977, The daughters of Brychan, Brycheiniog Cyf.XVII</ref>. Tyfai'r rhan fwyaf ohonyn nhw i fyny i fod yn seintiau gan sefydlu eglwysi ledled y wlad. Cyfeirir at deulu ("llwyth") Brychan yn y [[Trioedd Ynys Prydain|Trioedd]] fel un o "dri llwyth seintiau Cymru" (ynghyd â theuluoedd [[Caw]] a [[Cunedda|Chunedda]].
Roedd Brychan yn dad i bedwar ar hugain o ferched a tua 11 o feibion yn ôl y Cognatio de Brychan a ysgrifennwyd yn y 10fed canrif <ref name=":0" />ond wedi seilio ar dogfennau hyn sydd ymhellach ar goll <ref name=":0">Jones, TT, 1977, The daughters of Brychan, Brycheiniog Cyf.XVII</ref>.Yn y 'Cognatio' enwir ei ferched fel Arianwen, Rhiangar, Gwladys, Gwawr, Gwrgon, Nefydd, Lleian, Marchell, Meleri, Nefyn, Tutglid, Belyau, Ceinwen, Cynheiddon, Ceindrych, Clydai, Dwynwen, Eiluned, Goleudydd, Gwen, Ilud, Tybie, Tudful a Tangwystl. Tyfai'r rhan fwyaf ohonyn nhw i fyny i fod yn seintiau gan sefydlu eglwysi ledled y wlad. Cyfeirir at deulu ("llwyth") Brychan yn y [[Trioedd Ynys Prydain|Trioedd]] fel un o "dri llwyth seintiau Cymru" (ynghyd â theuluoedd [[Caw]] a [[Cunedda|Chunedda]].


Enwir nifer o eglwysi, yn y de a'r canolbarth yn bennaf, ar ôl Brychan a'i ddisgynyddion; Bu Brycheiniog yn pwysig yn datblygiad Cristnogaeth Celtaidd <ref>Davies J, 1990 Hanes Cymru, Penguin</ref>.
Enwir nifer o eglwysi, yn y de a'r canolbarth yn bennaf, ar ôl Brychan a'i ddisgynyddion; Bu Brycheiniog yn pwysig yn datblygiad Cristnogaeth Celtaidd <ref name=":1">Davies J, 1990 Hanes Cymru, Penguin</ref>. Disgrifiodd John Davies de-dwyrain Cymru fel "meithrinfa'rEglwys Geltaidd a chroth gweithgarwch a adfywiodd Ewrop." <ref name=":1" />


==Gweler hefyd==
==Gweler hefyd==
*[[Rhestr o seintiau Cymru]]
*[[Rhestr o seintiau Cymru]]
*Santesau Celtaidd 388-680


==Cyfeiriadau==
==Cyfeiriadau==

Fersiwn yn ôl 08:42, 3 Tachwedd 2017

Brychan ar ffenetr yn y Gadeirlan, Aberhonddu.
Erthygl am y sant yw hon. Am y bardd o'r 19eg ganrif gweler John Davies (Brychan).

Pennaeth a sant oedd Brychan (fl. 5g),a rhoddodd ei enw ii Frycheiniog (yn ne-ddwyrain canolbarth Cymru) Fel sant dydd ei ŵyl yw 5 Ebrill.

Bywgraffiad

Priododd Marchell ach Tewdrig pennaeth Llanfaes Hi oedd yn pia Garthmadrun,[1] a priododd Anlach ap Coronac mab pennaeth Gwyddelig ar yr amod y byddai eu plant yn cael eu magu ar ei thir hi. Cwrddodd ei rhieni yn Iwerddon ar ôl i'w fam fynd yno i ddianc rhag gaeaf arbennig o oer. . Ganed Brychan eu hunig plentyn yng Ngarthmadrun Ar ol iMarchell farw etifeddodd Brychan ei thiroedd i'w drosglwyddo i'w ferched.

Furffwyd Brycheiniog fel cyngrhair rhwng rhai o feibion Brychan er diogelwch rhag llwthau eraill.[1]

Etifeddiaeth

Roedd Brychan yn dad i bedwar ar hugain o ferched a tua 11 o feibion yn ôl y Cognatio de Brychan a ysgrifennwyd yn y 10fed canrif [1]ond wedi seilio ar dogfennau hyn sydd ymhellach ar goll [1].Yn y 'Cognatio' enwir ei ferched fel Arianwen, Rhiangar, Gwladys, Gwawr, Gwrgon, Nefydd, Lleian, Marchell, Meleri, Nefyn, Tutglid, Belyau, Ceinwen, Cynheiddon, Ceindrych, Clydai, Dwynwen, Eiluned, Goleudydd, Gwen, Ilud, Tybie, Tudful a Tangwystl. Tyfai'r rhan fwyaf ohonyn nhw i fyny i fod yn seintiau gan sefydlu eglwysi ledled y wlad. Cyfeirir at deulu ("llwyth") Brychan yn y Trioedd fel un o "dri llwyth seintiau Cymru" (ynghyd â theuluoedd Caw a Chunedda.

Enwir nifer o eglwysi, yn y de a'r canolbarth yn bennaf, ar ôl Brychan a'i ddisgynyddion; Bu Brycheiniog yn pwysig yn datblygiad Cristnogaeth Celtaidd [2]. Disgrifiodd John Davies de-dwyrain Cymru fel "meithrinfa'rEglwys Geltaidd a chroth gweithgarwch a adfywiodd Ewrop." [2]

Gweler hefyd

Cyfeiriadau

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 Jones, TT, 1977, The daughters of Brychan, Brycheiniog Cyf.XVII
  2. 2.0 2.1 Davies J, 1990 Hanes Cymru, Penguin