Brychan: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
BDim crynodeb golygu |
|||
| Llinell 5: | Llinell 5: | ||
==Bywgraffiad== |
==Bywgraffiad== |
||
Roedd ei dad yn Anlach ap Coronac, |
Roedd ei dad yn Anlach ap Coronac, pennaeth Gwyddeleg a priododd Marchell ach Tewdrig pennaeth Llanfaes Hi oedd yn pia [[Garthmadrun, a priododd ar yr amod y byddai eu plant yn cael eu magu ar ei thir hi. [[Garthmadrun|Cwrddodd ei rhieni yn Iwerddon ar ôl i'w fam fynd yno i ddianc rhag gaeaf arbennig o oer]]. odiad croesodd Marchell i [[Iwerddon]] a phriododd y tywysog Anlach fab Coronac. Ganed Brychan yng Ngarth madrun Ar ol iddi hi farw etifeddodd Brychan ei thiroedd i'w drosglwyddo i'w ferched. |
||
Furffwyd Brycheiniog fel cyngrhair rhwng rhai o feibion Brychan er diogelwch rhag llwthau eraill. |
|||
Pan ddychwelasant i Gymru bu farw Tewdrig a chymerodd Brychan drosodd fel brenin Garthmadrun a newidiodd enw'r deyrnas honno i Frycheiniog (ond mae'n fwy tebygol i hynny ddigwydd yn hwyrach ymlaen, er cof am Frychan). |
|||
==Etifeddiaeth== |
==Etifeddiaeth== |
||
Roedd Brychan yn dad i bedwar ar hugain o |
Roedd Brychan yn dad i bedwar ar hugain o ferched a tua 11 o feibion yn ôl y Cognatio de Brychan a ysgrifennwyd yn y 10fed canrif ond wedi seilio ar dogfennau hyn sydd ymhellach ar goll <ref>Jones, TT, 1977, The daughters of Brychan, Brycheiniog Cyf.XVII</ref>. Tyfai'r rhan fwyaf ohonyn nhw i fyny i fod yn seintiau gan sefydlu eglwysi ledled y wlad. Cyfeirir at deulu ("llwyth") Brychan yn y [[Trioedd Ynys Prydain|Trioedd]] fel un o "dri llwyth seintiau Cymru" (ynghyd â theuluoedd [[Caw]] a [[Cunedda|Chunedda]]. |
||
Enwir nifer o eglwysi, yn y de a'r canolbarth yn bennaf, ar ôl Brychan a'i ddisgynyddion; |
Enwir nifer o eglwysi, yn y de a'r canolbarth yn bennaf, ar ôl Brychan a'i ddisgynyddion; Bu Brycheiniog yn pwysig yn datblygiad Cristnogaeth Celtaidd <ref>Davies J, 1990 Hanes Cymru, Penguin</ref>. |
||
==Gweler hefyd== |
==Gweler hefyd== |
||
Fersiwn yn ôl 20:45, 31 Hydref 2017
_Eglwys_Aberhonddu_(Brecon,_Wales)_02.jpg)
- Erthygl am y sant yw hon. Am y bardd o'r 19eg ganrif gweler John Davies (Brychan).
Pnnaeth a sant oedd Brychan (fl. 5g),a rhoddodd ei enw iFrycheiniog (yn ne-ddwyrain canolbarth Cymru) yn ôl traddodiad. Fel sant dydd ei ŵyl yw 5 Ebrill.
Bywgraffiad
Roedd ei dad yn Anlach ap Coronac, pennaeth Gwyddeleg a priododd Marchell ach Tewdrig pennaeth Llanfaes Hi oedd yn pia [[Garthmadrun, a priododd ar yr amod y byddai eu plant yn cael eu magu ar ei thir hi. Cwrddodd ei rhieni yn Iwerddon ar ôl i'w fam fynd yno i ddianc rhag gaeaf arbennig o oer. odiad croesodd Marchell i Iwerddon a phriododd y tywysog Anlach fab Coronac. Ganed Brychan yng Ngarth madrun Ar ol iddi hi farw etifeddodd Brychan ei thiroedd i'w drosglwyddo i'w ferched.
Furffwyd Brycheiniog fel cyngrhair rhwng rhai o feibion Brychan er diogelwch rhag llwthau eraill.
Etifeddiaeth
Roedd Brychan yn dad i bedwar ar hugain o ferched a tua 11 o feibion yn ôl y Cognatio de Brychan a ysgrifennwyd yn y 10fed canrif ond wedi seilio ar dogfennau hyn sydd ymhellach ar goll [1]. Tyfai'r rhan fwyaf ohonyn nhw i fyny i fod yn seintiau gan sefydlu eglwysi ledled y wlad. Cyfeirir at deulu ("llwyth") Brychan yn y Trioedd fel un o "dri llwyth seintiau Cymru" (ynghyd â theuluoedd Caw a Chunedda.
Enwir nifer o eglwysi, yn y de a'r canolbarth yn bennaf, ar ôl Brychan a'i ddisgynyddion; Bu Brycheiniog yn pwysig yn datblygiad Cristnogaeth Celtaidd [2].