Dewi Sant: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
B Wikidata list updated |
B Wikidata list updated |
||
Llinell 273: | Llinell 273: | ||
| Church Of St David |
| Church Of St David |
||
| |
| |
||
| {{Coord|51. |
| {{Coord|51.7638|-3.2884|display=inline}} |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
| [[:d: |
| [[:d:Q17740827|Q17740827]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 35 |
|style='text-align:right'| 35 |
||
| Church Of St David |
| Church Of St David |
||
| |
| |
||
| {{Coord|51. |
| {{Coord|51.0828|-2.65848|display=inline}} |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
| [[:d: |
| [[:d:Q17554057|Q17554057]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 36 |
|style='text-align:right'| 36 |
||
Llinell 334: | Llinell 334: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 43 |
|style='text-align:right'| 43 |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
| [[:d:Q29488287|Q29488287]] |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
| Church of St Francis Xavier and St David Lewis |
| Church of St Francis Xavier and St David Lewis |
||
| |
| |
||
Llinell 347: | Llinell 340: | ||
| [[:d:Q29505403|Q29505403]] |
| [[:d:Q29505403|Q29505403]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 44 |
||
| Church of St Mary and St David, Kilpeck |
| Church of St Mary and St David, Kilpeck |
||
| [[Delwedd:KilpeckChurch(PhilipHalling)Feb2006.jpg|center|128px]] |
| [[Delwedd:KilpeckChurch(PhilipHalling)Feb2006.jpg|center|128px]] |
||
Llinell 354: | Llinell 347: | ||
| [[:d:Q3585627|Q3585627]] |
| [[:d:Q3585627|Q3585627]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 45 |
||
| Church of St. David |
| Church of St. David |
||
| |
| |
||
Llinell 361: | Llinell 354: | ||
| [[:d:Q29496874|Q29496874]] |
| [[:d:Q29496874|Q29496874]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 46 |
||
| Church of St.David |
| Church of St.David |
||
| |
| |
||
Llinell 368: | Llinell 361: | ||
| [[:d:Q29487907|Q29487907]] |
| [[:d:Q29487907|Q29487907]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 47 |
||
| Church Of St.david |
| Church Of St.david |
||
| |
| |
||
Llinell 375: | Llinell 368: | ||
| [[:d:Q17742507|Q17742507]] |
| [[:d:Q17742507|Q17742507]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 48 |
||
| Church Of St.david, Colva |
| Church Of St.david, Colva |
||
| |
| |
||
Llinell 382: | Llinell 375: | ||
| [[:d:Q17744392|Q17744392]] |
| [[:d:Q17744392|Q17744392]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 49 |
||
| Church of St.David,Llandysul Road,Capel Dewi |
| Church of St.David,Llandysul Road,Capel Dewi |
||
| |
| |
||
Llinell 389: | Llinell 382: | ||
| [[:d:Q29489202|Q29489202]] |
| [[:d:Q29489202|Q29489202]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 50 |
||
| Church of St.David,Tregroes/Whitchurch |
| Church of St.David,Tregroes/Whitchurch |
||
| |
| |
||
Llinell 396: | Llinell 389: | ||
| [[:d:Q29490702|Q29490702]] |
| [[:d:Q29490702|Q29490702]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 51 |
||
| [[Dydd Gŵyl Dewi]] |
| [[Dydd Gŵyl Dewi]] |
||
| [[Delwedd:Jesus Chapel St David.jpg|center|128px]] |
| [[Delwedd:Jesus Chapel St David.jpg|center|128px]] |
||
Llinell 403: | Llinell 396: | ||
| [[:d:Q2454744|Q2454744]] |
| [[:d:Q2454744|Q2454744]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 52 |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
| [[:d:Q29379323|Q29379323]] |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
| Eglwys Dewi Sant |
| Eglwys Dewi Sant |
||
| [[Delwedd:The Church of St. David, Llanddewi-Brefi, Ceredigion - geograph.org.uk - 512671.jpg|center|128px]] |
| [[Delwedd:The Church of St. David, Llanddewi-Brefi, Ceredigion - geograph.org.uk - 512671.jpg|center|128px]] |
||
Llinell 417: | Llinell 403: | ||
| [[:d:Q17743862|Q17743862]] |
| [[:d:Q17743862|Q17743862]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 53 |
||
| Eglwys Dewi Sant |
| Eglwys Dewi Sant |
||
| [[Delwedd:Parish church, Llanarth - geograph.org.uk - 791245.jpg|center|128px]] |
| [[Delwedd:Parish church, Llanarth - geograph.org.uk - 791245.jpg|center|128px]] |
||
Llinell 424: | Llinell 410: | ||
| [[:d:Q17743849|Q17743849]] |
| [[:d:Q17743849|Q17743849]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 54 |
||
| Eglwys Dewi Sant |
| Eglwys Dewi Sant |
||
| [[Delwedd:St |
| [[Delwedd:St Davids Church, Trostrey - 1282666 - geograph.org.uk.jpg|center|128px]] |
||
| {{Coord|51. |
| {{Coord|51.7347|-2.92827|display=inline}} |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
| [[Pen-y-bont ar Ogwr (sir)|Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr]] |
| [[Pen-y-bont ar Ogwr (sir)|Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr]] |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q29379323|Q29379323]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 56 |
||
| Eglwys Dewi Sant |
| Eglwys Dewi Sant |
||
| [[Delwedd:Llangeview Church - geograph.org.uk - 252069.jpg|center|128px]] |
| [[Delwedd:Llangeview Church - geograph.org.uk - 252069.jpg|center|128px]] |
||
Llinell 438: | Llinell 431: | ||
| [[:d:Q2323903|Q2323903]] |
| [[:d:Q2323903|Q2323903]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 57 |
||
| Eglwys Dewi Sant |
| Eglwys Dewi Sant |
||
| [[Delwedd:St. David's church and churchyard, Llanddewi Rhydderch - geograph.org.uk - 1418653.jpg|center|128px]] |
| [[Delwedd:St. David's church and churchyard, Llanddewi Rhydderch - geograph.org.uk - 1418653.jpg|center|128px]] |
||
Llinell 444: | Llinell 437: | ||
| |
| |
||
| [[:d:Q17744106|Q17744106]] |
| [[:d:Q17744106|Q17744106]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
| [[:d:Q17722056|Q17722056]] |
|||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 59 |
|style='text-align:right'| 59 |
||
| |
| Eglwys Dewi Sant |
||
| [[Delwedd: |
| [[Delwedd:St David's Church at Carmarthen.jpg|center|128px]] |
||
| {{Coord|51. |
| {{Coord|51.856698|-4.3168497|display=inline}} |
||
| [[ |
| [[Sir Gaerfyrddin]] |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q24182667|Q24182667]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 60 |
|style='text-align:right'| 60 |
||
Llinell 460: | Llinell 460: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 61 |
|style='text-align:right'| 61 |
||
| Eglwys Dewi Sant |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
| [[Sir Fynwy]] |
|||
⚫ | |||
|- |
|||
⚫ | |||
| [[Eglwys Dewi Sant, Paddington Green|Eglwys Dewi Sant]] |
| [[Eglwys Dewi Sant, Paddington Green|Eglwys Dewi Sant]] |
||
| [[Delwedd:St David's Welsh Church - geograph.org.uk - 351957.jpg|center|128px]] |
| [[Delwedd:St David's Welsh Church - geograph.org.uk - 351957.jpg|center|128px]] |
||
Llinell 472: | Llinell 465: | ||
| [[Dinas Westminster]] |
| [[Dinas Westminster]] |
||
| [[:d:Q20730072|Q20730072]] |
| [[:d:Q20730072|Q20730072]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
| [[Eglwys Dewi Sant, Caerdydd|Eglwys Dewi Sant]] |
|||
| [[Delwedd:Eglwys Dewi Sant, Caerdydd 01.jpg|center|128px]] |
|||
⚫ | |||
| [[Caerdydd]] |
|||
| [[:d:Q19369346|Q19369346]] |
|||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 63 |
|style='text-align:right'| 63 |
Fersiwn yn ôl 09:42, 15 Hydref 2017
Dewi Sant | |
---|---|
Ganwyd | 512 Sir Benfro |
Bu farw | 589 Tyddewi |
Dinasyddiaeth | Teyrnas Dyfed |
Galwedigaeth | offeiriad Catholig, esgob Catholig |
Dydd gŵyl | 1 Mawrth |
Tad | Sant ap Ceredig |
Mam | Non |
Dewi Sant (bl. 6g; bu farw yn 589 yn ôl Rhigyfarch[1]) yw nawddsant Cymru. Ni wyddom lawer amdano ond mae'n eitha sicr iddo fyw yng Nghymru a'i fod yn chwarter Cymro o leiaf; yn ôl Rhigyfarch, leian o'r enw Non oedd ei fam, a dresiwiyd gan Sant, Brenin Ceredigion.[2] Dethlir Dydd Gŵyl Dewi yn flynyddol ar 1 Mawrth. Nodir yn y Fuchedd Gymraeg Llyfr Ancr Llanddewibrefi (Llyfrgell Bodley, Prifysgol Rhydychen) ei bregeth olaf, lle dywedodd, "Arglwyddi, frodyr a chwiorydd, byddwch lawen a chedwch eich ffydd a'ch cred, a gwnewch y pethau bychain a glywsoch ac a welsoch gennyf i."
Hanes a thraddodiad
Yn ôl un traddodiad, cafodd ei eni yn Henfynyw ger Aberaeron, ond mae traddodiad arall yn cyfeirio at Gapel Non, gerllaw Eglwys Gadeiriol Tyddewi heddiw. Ei fam oedd y santes Non a'i dad oedd Sant (neu Sandde), brenin Ceredigion.
Mae'n eithaf sicr iddo sefydlu ei abaty yn Nhyddewi (yr hen enw oedd Mynyw: Menevia) ac mae cyfeiriad at fynachlog yno mewn llawysgrif Wyddelig o tua'r flwyddyn 800. Enw arall ar y lle yw Glyn Rhosyn, sy'n gamgyfieithiad o'r Lladin vallis rosina sydd, o'i gyfieithu'n gywir, yn golygu cwm corsiog.[angen ffynhonnell] Mae'n demtasiwn i feddwl am y llecyn fel lle tawel, ond allai hynny ddim fod ymhellach oddi wrth y gwir. Roedd yn groesffordd i deithiau i Iwerddon, Cernyw, Llydaw gan arwain i Rufain a'r dwyrain a'r gogledd. Mae Eglwys Gadeiriol Tyddewi ei hun mewn pant ac yn agos i adfeilion Plas yr Esgob.
Mae bron pob peth a wyddom am Dewi Sant yn tarddu o'r fuchedd a ysgrifennodd Rhigyfarch tua'r flwyddyn 1100. Gelwir y cyfieithiad Cymraeg Canol o'r Lladin wreiddiol Buchedd Dewi Sant.
Gosododd Dewi gyfundrefn lem iawn yn ei fynachlog. Roedd yr oriau gweddïo'n hir, bara a dŵr oedd y bwyd arferol, a'r gwaith yn galed. Rhaid oedd ymrwymo i dlodi hefyd, ond yr oedd pregethu'r efengyl i'r paganiaid yn holl bwysig. Oherwydd ei ffordd o fyw adwaenir Dewi fel "Dewi Ddyfrwr" (Aquaticus), yn ôl un awdur o'r 9g.
Ymhlith y traddodiadau niferus am y sant, dywedir iddo gwrdd â Sant Padrig ar Ynys Dewi, ar arfordir Sir Benfro ger Tyddewi. Traddodiad arall yw i'r tir godi pan yn pregethu i dyrfa enfawr yn Llanddewi Brefi gan nad oedd y dorf yn gallu ei weld na'i glywed ac i golomen eistedd ar ei ysgwydd. Yn ôl Rhigyfarch a llawysgrifau Gwyddelig o'r 9g, bu farw Dewi ar y cyntaf o Fawrth - yn y flwyddyn 589[1] - a dyma'r dyddiad y dethlir Gŵyl Ddewi bob blwyddyn.
Eglwysi a llefydd a enwyd ar ôl Dewi
Rhestr Wicidata:
Gweler hefyd
- Baner Dewi Sant
- Capel Dewi (sawl lle)
- Llanddewi (sawl lle)
Cyfeiriadau
- ↑ 1.0 1.1 Cydymaith i Lenyddiaeth Cymru, d.e. Dewi Sant.
- ↑ Gwyddoniadur Cymru tud 288;] Gwasg Prifysgol Cymru; Prif Olygydd: John Davies.
|