Ffrisiaid: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
| Llinell 19: | Llinell 19: | ||
Roedd y Ffrisiaid cyntaf yn byw ar hyd yr arfordir isel ger [[Môr y Gogledd]] rhwng aber yr [[Afon Rhein]] yn yr Iseldiroedd a'r [[Afon Ems]] yn yr Almaen, ac yn [[Ynysoedd Ffrisia]] ger arfordiroedd yr Almaen a [[Denmarc]]. Ceir y cofnod cynharaf ohonynt yn y ganrif gyntaf. Roeddent yn bobl forwrol, [[môr-ladron]] a masnachwyr, ac yn cadw [[gwartheg]]. Adeiladodd aneddiadau ar [[annedd bryn gwneud|dwmpathau gwneud]] ([[Hen Ffriseg]]: ''terp''; lluosog: ''terpen'') i warchod rhag llifogydd. O'r 7g hyd y 10g, chwaraeodd y Ffrisiaid rhan flaenllaw mewn masnach rhwng [[y Rheindir]] a gwledydd Môr y Gogledd a'r [[Môr Baltig]].<ref name=Mackenzie>Mackenzie, John M. ''Peoples, Nations and Cultures: An A-Z of the Peoples of the World, Past and Present'' (Weidenfeld & Nicolson, Llundain, 2005), t. 333.</ref> |
Roedd y Ffrisiaid cyntaf yn byw ar hyd yr arfordir isel ger [[Môr y Gogledd]] rhwng aber yr [[Afon Rhein]] yn yr Iseldiroedd a'r [[Afon Ems]] yn yr Almaen, ac yn [[Ynysoedd Ffrisia]] ger arfordiroedd yr Almaen a [[Denmarc]]. Ceir y cofnod cynharaf ohonynt yn y ganrif gyntaf. Roeddent yn bobl forwrol, [[môr-ladron]] a masnachwyr, ac yn cadw [[gwartheg]]. Adeiladodd aneddiadau ar [[annedd bryn gwneud|dwmpathau gwneud]] ([[Hen Ffriseg]]: ''terp''; lluosog: ''terpen'') i warchod rhag llifogydd. O'r 7g hyd y 10g, chwaraeodd y Ffrisiaid rhan flaenllaw mewn masnach rhwng [[y Rheindir]] a gwledydd Môr y Gogledd a'r [[Môr Baltig]].<ref name=Mackenzie>Mackenzie, John M. ''Peoples, Nations and Cultures: An A-Z of the Peoples of the World, Past and Present'' (Weidenfeld & Nicolson, Llundain, 2005), t. 333.</ref> |
||
Gorchfygwyd y Ffrisiaid gan y [[Ffranciaid]] yn 734 a chafodd eu troi'n [[Catholigiaeth|Gatholigion]]. Roedd Ffrisia yn rhan o'r [[Ymerodraeth Lân Rufeinig]] yn [[yr Oesoedd Canol]] ond yn meddu ar rywfaint o ymreolaeth. Yn yr 16g ymunodd y Ffrisiaid Gorllewinol â'r [[Iseldirwyr]] yn [[y Gwrthryfel Iseldiraidd]] yn erbyn [[Habsbwrgiaid]] Sbaen, a daethant yn rhan o [[Gweriniaeth yr Iseldiroedd|Weriniaeth yr Iseldiroedd]] (neu Daleithiau Unedig yr Iseldiroedd). Daeth y Ffrisiaid Dwyreiniol a'r Ffrisiaid Gogleddol dan reolaeth [[Prwsia]] yn y 18g a'r |
Gorchfygwyd y Ffrisiaid gan y [[Ffranciaid]] yn 734 a chafodd eu troi'n [[Catholigiaeth|Gatholigion]]. Roedd Ffrisia yn rhan o'r [[Ymerodraeth Lân Rufeinig]] yn [[yr Oesoedd Canol]] ond yn meddu ar rywfaint o ymreolaeth. Yn yr 16g ymunodd y Ffrisiaid Gorllewinol â'r [[Iseldirwyr]] yn [[y Gwrthryfel Iseldiraidd]] yn erbyn [[Habsbwrgiaid]] Sbaen, a daethant yn rhan o [[Gweriniaeth yr Iseldiroedd|Weriniaeth yr Iseldiroedd]] (neu Daleithiau Unedig yr Iseldiroedd). Daeth y Ffrisiaid Dwyreiniol a'r Ffrisiaid Gogleddol dan reolaeth [[Prwsia]] yn y 18g a'r 19g, ac heddiw maent yn rhan o'r Almaen. Cadwodd y Ffrisiaid eu hunaniaeth ar wahân hyd ddiwedd y 19g, ond heddiw maent wedi cymhathu'n gryf â'r Iseldirwyr a'r [[Almaenwyr]]. Yr iaith Ffriseg yw'r brif nodwedd sy'n parhau i nodi hunaniaeth y Ffrisiaid.<ref name=Mackenzie/> |
||
== Cyfeiriadau == |
== Cyfeiriadau == |
||
Fersiwn yn ôl 20:56, 12 Hydref 2017
| Friezen | |
|---|---|
| Cyfanswm poblogaeth | |
| 2.3 miliwn[1] | |
| Ardaloedd gyda niferoedd sylweddol | |
Ffrisia:
| |
| Ieithoedd | |
| Ffriseg (Ffriseg Orllewinol, Ffriseg Ogleddol, Ffriseg Ddwyreiniol), Isel Sacsoneg, Almaeneg, Iseldireg, Daneg[1] | |
| Crefydd | |
| Protestaniaeth[1] | |
| Grwpiau ethnig perthynol | |
| Saeson, Iseldirwyr, Almaenwyr[3] |
,_1622,_book_illustration.JPG)
Pobl Germanaidd sy'n byw yn ardal hanesyddol Ffrisia ac sy'n siarad Ffriseg yw'r Ffrisiaid. Heddiw, lleolir Ffrisia yng ngogledd ddwyrain yr Iseldiroedd a gogledd orllewin yr Almaen ar lannau Geneufor yr Almaen.
Gellir ystyried "De âlde Friezen" yn anthem genedlaethol y Ffrisiaid.
Hanes
Roedd y Ffrisiaid cyntaf yn byw ar hyd yr arfordir isel ger Môr y Gogledd rhwng aber yr Afon Rhein yn yr Iseldiroedd a'r Afon Ems yn yr Almaen, ac yn Ynysoedd Ffrisia ger arfordiroedd yr Almaen a Denmarc. Ceir y cofnod cynharaf ohonynt yn y ganrif gyntaf. Roeddent yn bobl forwrol, môr-ladron a masnachwyr, ac yn cadw gwartheg. Adeiladodd aneddiadau ar dwmpathau gwneud (Hen Ffriseg: terp; lluosog: terpen) i warchod rhag llifogydd. O'r 7g hyd y 10g, chwaraeodd y Ffrisiaid rhan flaenllaw mewn masnach rhwng y Rheindir a gwledydd Môr y Gogledd a'r Môr Baltig.[4]
Gorchfygwyd y Ffrisiaid gan y Ffranciaid yn 734 a chafodd eu troi'n Gatholigion. Roedd Ffrisia yn rhan o'r Ymerodraeth Lân Rufeinig yn yr Oesoedd Canol ond yn meddu ar rywfaint o ymreolaeth. Yn yr 16g ymunodd y Ffrisiaid Gorllewinol â'r Iseldirwyr yn y Gwrthryfel Iseldiraidd yn erbyn Habsbwrgiaid Sbaen, a daethant yn rhan o Weriniaeth yr Iseldiroedd (neu Daleithiau Unedig yr Iseldiroedd). Daeth y Ffrisiaid Dwyreiniol a'r Ffrisiaid Gogleddol dan reolaeth Prwsia yn y 18g a'r 19g, ac heddiw maent yn rhan o'r Almaen. Cadwodd y Ffrisiaid eu hunaniaeth ar wahân hyd ddiwedd y 19g, ond heddiw maent wedi cymhathu'n gryf â'r Iseldirwyr a'r Almaenwyr. Yr iaith Ffriseg yw'r brif nodwedd sy'n parhau i nodi hunaniaeth y Ffrisiaid.[4]
Cyfeiriadau
- ↑ 1.0 1.1 1.2 Bodlore-Penlaez, Mikael. Atlas of Stateless Nations in Europe (Talybont, Y Lolfa, 2011), t. 90.
- ↑ Bodlore-Penlaez (2011), t. 157.
- ↑ Minahan, James. One Europe, Many Nations: A Historical Dictionary of European National Groups (Greenwood Publishing, 2000).
- ↑ 4.0 4.1 Mackenzie, John M. Peoples, Nations and Cultures: An A-Z of the Peoples of the World, Past and Present (Weidenfeld & Nicolson, Llundain, 2005), t. 333.