Cantref Mawr: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
chwaneg |
|||
| Llinell 10: | Llinell 10: | ||
==Cymydau'r Cantref Mawr== |
==Cymydau'r Cantref Mawr== |
||
*[[Caeo]] |
*[[Caeo (cwmwd)|Caeo]] |
||
*[[Catheiniog]] |
*[[Catheiniog]] |
||
*[[Gwdigada]] |
*[[Gwdigada]] |
||
| Llinell 16: | Llinell 16: | ||
*[[Mabudrud]] |
*[[Mabudrud]] |
||
*[[Maenordeilo]] |
*[[Maenordeilo]] |
||
*[[ |
*[[Mallaen]] |
||
==Llyfryddiaeth== |
==Llyfryddiaeth== |
||
Fersiwn yn ôl 20:58, 27 Mai 2008
- Am y Cantref Mawr ym Mrycheiniog, gweler Cantref Tewdos.
Roedd y Cantref Mawr yn gantref yn ne-orllewin Cymru. Yr oedd o bwysigrwydd strategol mawr yn y Canol Oesoedd oherwydd mai yma yr oedd prif ganolfan tywysogion Deheubarth, sef Dinefwr. Ei ganolfan grefyddol oedd Abaty Talyllychau.
Roedd pob cantref wedi ei rannu i unedau llai, y cwmwd. Fel rheol byddai dau neu dri cwmwd mewn cantref, ond roedd y Cantref Mawr yn cynnwys saith cwmwd ac yn un o'r cantrefi mwyaf yng Nghymru. Roedd yn ardal fynyddig rhwng Afon Tywi, Afon Teifi ac Afon Gwili. Yn y cyfnod hwn roedd coedydd yn gwneud ymosod ar y cantref yma yn anodd, ac felly byddai'n noddfa i dywysogion Deheubarth pan ymosodid arnynt.
Gyda'r Cantref Bychan ffurfiai'r Cantref Mawr arglwyddiaeth Ystrad Tywi. Collwyd meddiant ar y Cantref Mawr gan dywysogion Deheubarth yn 1277 a daeth yn rhan o'r Sir Gaerfyrddin newydd.
Cymydau'r Cantref Mawr
Llyfryddiaeth
- Lloyd, J.E. (1911) The history of Wales from the earliest times to the Edwardian conquest (Longman, Green & Co.)