Dewi Sant: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
B Wikidata list updated |
B Wikidata list updated |
||
Llinell 63: | Llinell 63: | ||
| Church Of Saint David |
| Church Of Saint David |
||
| |
| |
||
| {{Coord|51. |
| {{Coord|51.9671|-3.37718|display=inline}} |
||
| |
| |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q17743261|Q17743261]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 5 |
|style='text-align:right'| 5 |
||
| Church Of Saint David |
| Church Of Saint David |
||
| |
| |
||
| {{Coord| |
| {{Coord|52.4026|-3.9768|display=inline}} |
||
| |
| |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q17744071|Q17744071]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 6 |
|style='text-align:right'| 6 |
||
| Church Of Saint David |
| Church Of Saint David |
||
| |
| |
||
| {{Coord| |
| {{Coord|51.9574|-3.64672|display=inline}} |
||
| |
| |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q17743381|Q17743381]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 7 |
|style='text-align:right'| 7 |
||
| Church Of Saint David |
| Church Of Saint David |
||
| |
| |
||
| {{Coord|51. |
| {{Coord|51.9919|-3.39129|display=inline}} |
||
| |
| |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q17738537|Q17738537]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 8 |
|style='text-align:right'| 8 |
||
| Church Of Saint David |
| Church Of Saint David |
||
| |
| |
||
| {{Coord| |
| {{Coord|51.6378|-4.68521|display=inline}} |
||
| |
| |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q17743433|Q17743433]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 9 |
|style='text-align:right'| 9 |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
| [[:d:Q17738537|Q17738537]] |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
| Church Of Saint David, |
| Church Of Saint David, |
||
| |
| |
||
Llinell 109: | Llinell 102: | ||
| [[:d:Q17741491|Q17741491]] |
| [[:d:Q17741491|Q17741491]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 10 |
||
| Church of Saint David, Bridell |
| Church of Saint David, Bridell |
||
| |
| |
||
Llinell 116: | Llinell 109: | ||
| [[:d:Q29492356|Q29492356]] |
| [[:d:Q29492356|Q29492356]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 11 |
||
| Church of Saint David, Carregwen |
| Church of Saint David, Carregwen |
||
| |
| |
||
Llinell 123: | Llinell 116: | ||
| [[:d:Q29492894|Q29492894]] |
| [[:d:Q29492894|Q29492894]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 12 |
||
| Church of Ss David, Julian and Aaron |
| Church of Ss David, Julian and Aaron |
||
| |
| |
||
Llinell 130: | Llinell 123: | ||
| [[:d:Q29503021|Q29503021]] |
| [[:d:Q29503021|Q29503021]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 13 |
||
| Church of St David |
| Church of St David |
||
| |
| |
||
| {{Coord| |
| {{Coord|52.08955|-3.9789313|display=inline}} |
||
| [[ |
| [[Llan-crwys|Llanycrwys]] |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q29493367|Q29493367]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 14 |
||
| Church of St David |
| Church of St David |
||
| |
| |
||
| {{Coord| |
| {{Coord|53.183942|-3.4141338|display=inline}} |
||
| [[ |
| [[Sir Ddinbych]] |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q29481441|Q29481441]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 15 |
||
| Church of St David |
| Church of St David |
||
| |
| |
||
Llinell 150: | Llinell 143: | ||
| [[Llandeilo Bertholau]] |
| [[Llandeilo Bertholau]] |
||
| [[:d:Q29494997|Q29494997]] |
| [[:d:Q29494997|Q29494997]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
| [[Ceredigion]] |
|||
| [[:d:Q29495054|Q29495054]] |
|||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 17 |
|style='text-align:right'| 17 |
||
| Church of St David |
| Church of St David |
||
| |
| |
||
| {{Coord|52. |
| {{Coord|52.140091|-3.2613538|display=inline}} |
||
| [[ |
| [[Aberedw]] |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q29505716|Q29505716]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 18 |
|style='text-align:right'| 18 |
||
| Church of St David |
| Church of St David |
||
| |
| |
||
| {{Coord| |
| {{Coord|52.308576|-3.3096294|display=inline}} |
||
| [[ |
| [[Powys]] |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q29505873|Q29505873]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 19 |
|style='text-align:right'| 19 |
||
Llinell 175: | Llinell 175: | ||
| Church of St David |
| Church of St David |
||
| |
| |
||
| {{Coord| |
| {{Coord|51.864498|-4.267299|display=inline}} |
||
| [[ |
| [[Abergwili]] |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q29504724|Q29504724]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 21 |
|style='text-align:right'| 21 |
||
| Church of St David |
| Church of St David |
||
| |
| |
||
| {{Coord| |
| {{Coord|51.955117|-3.5060806|display=inline}} |
||
| [[ |
| [[Trallong]] |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q29501465|Q29501465]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 22 |
|style='text-align:right'| 22 |
||
| Church of St David |
| Church of St David |
||
| |
| |
||
| {{Coord| |
| {{Coord|51.518686|-3.3746024|display=inline}} |
||
| [[ |
| [[Rhondda Cynon Taf]] |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q29501017|Q29501017]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 23 |
|style='text-align:right'| 23 |
||
| Church of St David |
| Church of St David |
||
| |
| |
||
| {{Coord|52. |
| {{Coord|52.363781|-3.1178435|display=inline}} |
||
| [[ |
| [[Bugeildy]] |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q29487638|Q29487638]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 24 |
|style='text-align:right'| 24 |
||
| Church of St David |
| Church of St David |
||
| |
| |
||
| {{Coord|52. |
| {{Coord|52.127477|-3.4112031|display=inline}} |
||
| [[ |
| [[Powys]] |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q29500656|Q29500656]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 25 |
|style='text-align:right'| 25 |
||
| Church |
| Church Of St David |
||
| |
| |
||
| {{Coord| |
| {{Coord|52.1167|-3.66108|display=inline}} |
||
⚫ | |||
| [[Abergwili]] |
|||
| [[:d: |
| [[:d:Q17741549|Q17741549]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 26 |
|style='text-align:right'| 26 |
||
| Church Of St David |
| Church Of St David |
||
| |
| |
||
| {{Coord| |
| {{Coord|52.1701|-3.23562|display=inline}} |
||
| |
| |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q17743231|Q17743231]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 27 |
|style='text-align:right'| 27 |
||
| Church Of St David |
| Church Of St David |
||
| |
| |
||
| {{Coord| |
| {{Coord|51.5792|-4.22385|display=inline}} |
||
| |
| |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q17743961|Q17743961]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 28 |
|style='text-align:right'| 28 |
||
| Church Of St David |
| Church Of St David |
||
| |
| |
||
| {{Coord|52. |
| {{Coord|52.1602|-3.28252|display=inline}} |
||
| |
| |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q17738005|Q17738005]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 29 |
|style='text-align:right'| 29 |
||
| Church Of St David |
| Church Of St David |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
| {{Coord| |
| {{Coord|50.6556|-4.61702|display=inline}} |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
| [[:d: |
| [[:d:Q17531756|Q17531756]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 30 |
|style='text-align:right'| 30 |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
| [[:d:Q17554057|Q17554057]] |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
| Church Of St David |
| Church Of St David |
||
| [[Delwedd:Thelbridge church - geograph.org.uk - 126128.jpg|center|128px]] |
| [[Delwedd:Thelbridge church - geograph.org.uk - 126128.jpg|center|128px]] |
||
Llinell 256: | Llinell 249: | ||
| [[:d:Q17531037|Q17531037]] |
| [[:d:Q17531037|Q17531037]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 31 |
||
| Church Of St David |
| Church Of St David |
||
| [[Delwedd:Much Dewchurch Church - geograph.org.uk - 149086.jpg|center|128px]] |
| [[Delwedd:Much Dewchurch Church - geograph.org.uk - 149086.jpg|center|128px]] |
||
Llinell 262: | Llinell 255: | ||
| |
| |
||
| [[:d:Q17530307|Q17530307]] |
| [[:d:Q17530307|Q17530307]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
| [[:d:Q17537617|Q17537617]] |
|||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 33 |
|style='text-align:right'| 33 |
||
Llinell 273: | Llinell 273: | ||
| Church Of St David |
| Church Of St David |
||
| |
| |
||
| {{Coord| |
| {{Coord|51.0828|-2.65848|display=inline}} |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
| [[:d: |
| [[:d:Q17554057|Q17554057]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 35 |
|style='text-align:right'| 35 |
||
| Church Of St David |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
| [[:d:Q17531756|Q17531756]] |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
| Church Of St David |
| Church Of St David |
||
| |
| |
||
Llinell 291: | Llinell 284: | ||
| [[:d:Q17740827|Q17740827]] |
| [[:d:Q17740827|Q17740827]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 36 |
||
| Church Of St David (also Known As Church Of St Arthneu Or St Arthney). |
| Church Of St David (also Known As Church Of St Arthneu Or St Arthney). |
||
| |
| |
||
Llinell 298: | Llinell 291: | ||
| [[:d:Q17742206|Q17742206]] |
| [[:d:Q17742206|Q17742206]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 37 |
||
| Church Of St David And St Cyfelach |
| Church Of St David And St Cyfelach |
||
| |
| |
||
Llinell 305: | Llinell 298: | ||
| [[:d:Q17743873|Q17743873]] |
| [[:d:Q17743873|Q17743873]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 38 |
||
| Church Of St David At Llanthony Priory |
| Church Of St David At Llanthony Priory |
||
| [[Delwedd:The Church of St David Llanthony - geograph.org.uk - 973474.jpg|center|128px]] |
| [[Delwedd:The Church of St David Llanthony - geograph.org.uk - 973474.jpg|center|128px]] |
||
Llinell 312: | Llinell 305: | ||
| [[:d:Q17741411|Q17741411]] |
| [[:d:Q17741411|Q17741411]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 39 |
||
| Church of St David or St Llyr |
| Church of St David or St Llyr |
||
| |
| |
||
Llinell 319: | Llinell 312: | ||
| [[:d:Q29501811|Q29501811]] |
| [[:d:Q29501811|Q29501811]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 40 |
||
| Church of St David, and surrounding churchyard railed wall. |
| Church of St David, and surrounding churchyard railed wall. |
||
| [[Delwedd:St David's Church, Maesteg - geograph.org.uk - 4226228.jpg|center|128px]] |
| [[Delwedd:St David's Church, Maesteg - geograph.org.uk - 4226228.jpg|center|128px]] |
||
Llinell 326: | Llinell 319: | ||
| [[:d:Q29495990|Q29495990]] |
| [[:d:Q29495990|Q29495990]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 41 |
||
| Church of St David, Llandewi Fach |
| Church of St David, Llandewi Fach |
||
| |
| |
||
Llinell 333: | Llinell 326: | ||
| [[:d:Q29481751|Q29481751]] |
| [[:d:Q29481751|Q29481751]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 42 |
||
| Church of St David, Llanfaes |
| Church of St David, Llanfaes |
||
| |
| |
||
Llinell 340: | Llinell 333: | ||
| [[:d:Q29485949|Q29485949]] |
| [[:d:Q29485949|Q29485949]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 43 |
||
| Church of St David/Eglwys Dewi Sant |
| Church of St David/Eglwys Dewi Sant |
||
| |
| |
||
Llinell 347: | Llinell 340: | ||
| [[:d:Q29488287|Q29488287]] |
| [[:d:Q29488287|Q29488287]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 44 |
||
| Church of St Francis Xavier and St David Lewis |
| Church of St Francis Xavier and St David Lewis |
||
| |
| |
||
Llinell 354: | Llinell 347: | ||
| [[:d:Q29505403|Q29505403]] |
| [[:d:Q29505403|Q29505403]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 45 |
||
| Church of St Mary and St David, Kilpeck |
| Church of St Mary and St David, Kilpeck |
||
| [[Delwedd:KilpeckChurch(PhilipHalling)Feb2006.jpg|center|128px]] |
| [[Delwedd:KilpeckChurch(PhilipHalling)Feb2006.jpg|center|128px]] |
||
Llinell 361: | Llinell 354: | ||
| [[:d:Q3585627|Q3585627]] |
| [[:d:Q3585627|Q3585627]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 46 |
||
| Church of St. David |
| Church of St. David |
||
| |
| |
||
Llinell 368: | Llinell 361: | ||
| [[:d:Q29496874|Q29496874]] |
| [[:d:Q29496874|Q29496874]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 47 |
||
| Church of St.David |
| Church of St.David |
||
| |
| |
||
Llinell 375: | Llinell 368: | ||
| [[:d:Q29487907|Q29487907]] |
| [[:d:Q29487907|Q29487907]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 48 |
||
| Church Of St.david |
| Church Of St.david |
||
| |
| |
||
Llinell 382: | Llinell 375: | ||
| [[:d:Q17742507|Q17742507]] |
| [[:d:Q17742507|Q17742507]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 49 |
||
| Church Of St.david, Colva |
| Church Of St.david, Colva |
||
| |
| |
||
Llinell 389: | Llinell 382: | ||
| [[:d:Q17744392|Q17744392]] |
| [[:d:Q17744392|Q17744392]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 50 |
||
| Church of St.David,Llandysul Road,Capel Dewi |
| Church of St.David,Llandysul Road,Capel Dewi |
||
| |
| |
||
Llinell 396: | Llinell 389: | ||
| [[:d:Q29489202|Q29489202]] |
| [[:d:Q29489202|Q29489202]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 51 |
||
| Church of St.David,Tregroes/Whitchurch |
| Church of St.David,Tregroes/Whitchurch |
||
| |
| |
||
Llinell 403: | Llinell 396: | ||
| [[:d:Q29490702|Q29490702]] |
| [[:d:Q29490702|Q29490702]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 52 |
||
| [[Dydd Gŵyl Dewi]] |
| [[Dydd Gŵyl Dewi]] |
||
| [[Delwedd:Jesus Chapel St David.jpg|center|128px]] |
| [[Delwedd:Jesus Chapel St David.jpg|center|128px]] |
||
Llinell 410: | Llinell 403: | ||
| [[:d:Q2454744|Q2454744]] |
| [[:d:Q2454744|Q2454744]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 53 |
||
| Eglwys Dewi Sant |
| Eglwys Dewi Sant |
||
| [[Delwedd:St David - geograph.org.uk - |
| [[Delwedd:St David's Church, Nottage - geograph.org.uk - 5300824.jpg|center|128px]] |
||
| {{Coord|51. |
| {{Coord|51.5321|-3.2523|display=inline}} |
||
| [[Pen-y-bont ar Ogwr (sir)|Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr]] |
| [[Pen-y-bont ar Ogwr (sir)|Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr]] |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q29379323|Q29379323]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 54 |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
| [[:d:Q17743699|Q17743699]] |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
| Eglwys Dewi Sant |
| Eglwys Dewi Sant |
||
| [[Delwedd:The Church of St. David, Llanddewi-Brefi, Ceredigion - geograph.org.uk - 512671.jpg|center|128px]] |
| [[Delwedd:The Church of St. David, Llanddewi-Brefi, Ceredigion - geograph.org.uk - 512671.jpg|center|128px]] |
||
Llinell 430: | Llinell 416: | ||
| [[Ceredigion]] |
| [[Ceredigion]] |
||
| [[:d:Q17743862|Q17743862]] |
| [[:d:Q17743862|Q17743862]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
| {{Coord|52.1954|-4.30879|display=inline}} |
|||
| [[Ceredigion]] |
|||
| [[:d:Q17743849|Q17743849]] |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
| [[Delwedd:St David - geograph.org.uk - 213186.jpg|center|128px]] |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
| [[:d:Q17722056|Q17722056]] |
|||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 57 |
|style='text-align:right'| 57 |
||
| Eglwys Dewi Sant |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
| [[:d:Q2323903|Q2323903]] |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
| Eglwys Dewi Sant |
| Eglwys Dewi Sant |
||
| [[Delwedd:St. David's church and churchyard, Llanddewi Rhydderch - geograph.org.uk - 1418653.jpg|center|128px]] |
| [[Delwedd:St. David's church and churchyard, Llanddewi Rhydderch - geograph.org.uk - 1418653.jpg|center|128px]] |
||
Llinell 438: | Llinell 445: | ||
| [[:d:Q17744106|Q17744106]] |
| [[:d:Q17744106|Q17744106]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 59 |
||
| [[Eglwys Dewi Sant, Caerdydd|Eglwys Dewi Sant]] |
| [[Eglwys Dewi Sant, Caerdydd|Eglwys Dewi Sant]] |
||
| [[Delwedd:Eglwys Dewi Sant, Caerdydd 01.jpg|center|128px]] |
| [[Delwedd:Eglwys Dewi Sant, Caerdydd 01.jpg|center|128px]] |
||
Llinell 444: | Llinell 451: | ||
| [[Caerdydd]] |
| [[Caerdydd]] |
||
| [[:d:Q19369346|Q19369346]] |
| [[:d:Q19369346|Q19369346]] |
||
|- |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
| [[:d:Q29379323|Q29379323]] |
|||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 60 |
|style='text-align:right'| 60 |
||
| Eglwys Dewi Sant |
| Eglwys Dewi Sant |
||
| [[Delwedd: |
| [[Delwedd:Eglwys Dewi Sant - geograph.org.uk - 1206350.jpg|center|128px]] |
||
| {{Coord| |
| {{Coord|53.2937|-3.7268|display=inline}} |
||
| |
| |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q7592945|Q7592945]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 61 |
|style='text-align:right'| 61 |
||
| Eglwys Dewi Sant |
| Eglwys Dewi Sant |
||
| [[Delwedd: |
| [[Delwedd:St Davids Church, Trostrey - 1282666 - geograph.org.uk.jpg|center|128px]] |
||
| {{Coord| |
| {{Coord|51.7347|-2.92827|display=inline}} |
||
⚫ | |||
| |
|||
| [[:d: |
| [[:d:Q17743699|Q17743699]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 62 |
|style='text-align:right'| 62 |
||
Llinell 567: | Llinell 567: | ||
| St David's Church |
| St David's Church |
||
| |
| |
||
| {{Coord|52. |
| {{Coord|52.719912|-4.0514655|display=inline}} |
||
| [[ |
| [[Gwynedd]] |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q29484800|Q29484800]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 77 |
|style='text-align:right'| 77 |
||
| St David's Church |
| St David's Church |
||
| |
| |
||
| {{Coord|52. |
| {{Coord|52.110036|-4.538513|display=inline}} |
||
| [[ |
| [[Ceredigion]] |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q29493782|Q29493782]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 78 |
|style='text-align:right'| 78 |
Fersiwn yn ôl 14:20, 29 Awst 2017
Dewi Sant (bl. 6g; bu farw yn 589 yn ôl Rhigyfarch[1]) yw nawddsant Cymru. Ni wyddom lawer amdano ond mae'n eitha sicr iddo fyw yng Nghymru a'i fod yn chwarter Cymro o leiaf; yn ôl Rhigyfarch, leian o'r enw Non oedd ei fam, a dresiwiyd gan Sant, Brenin Ceredigion.[2] Dethlir Dydd Gŵyl Dewi yn flynyddol ar 1 Mawrth. Nodir yn y Fuchedd Gymraeg Llyfr Ancr Llanddewibrefi (Llyfrgell Bodley, Prifysgol Rhydychen) ei bregeth olaf, lle dywedodd, "Arglwyddi, frodyr a chwiorydd, byddwch lawen a chedwch eich ffydd a'ch cred, a gwnewch y pethau bychain a glywsoch ac a welsoch gennyf i."
Hanes a thraddodiad
Yn ôl un traddodiad, cafodd ei eni yn Henfynyw ger Aberaeron, ond mae traddodiad arall yn cyfeirio at Gapel Non, gerllaw Eglwys Gadeiriol Tyddewi heddiw. Ei fam oedd y santes Non a'i dad oedd Sant (neu Sandde), brenin Ceredigion.
Mae'n eithaf sicr iddo sefydlu ei abaty yn Nhyddewi (yr hen enw oedd Mynyw: Menevia) ac mae cyfeiriad at fynachlog yno mewn llawysgrif Wyddelig o tua'r flwyddyn 800. Enw arall ar y lle yw Glyn Rhosyn, sy'n gamgyfieithiad o'r Lladin vallis rosina sydd, o'i gyfieithu'n gywir, yn golygu cwm corsiog.[angen ffynhonnell] Mae'n demtasiwn i feddwl am y llecyn fel lle tawel, ond allai hynny ddim fod ymhellach oddi wrth y gwir. Roedd yn groesffordd i deithiau i Iwerddon, Cernyw, Llydaw gan arwain i Rufain a'r dwyrain a'r gogledd. Mae Eglwys Gadeiriol Tyddewi ei hun mewn pant ac yn agos i adfeilion Plas yr Esgob.
Mae bron pob peth a wyddom am Dewi Sant yn tarddu o'r fuchedd a ysgrifennodd Rhigyfarch tua'r flwyddyn 1100. Gelwir y cyfieithiad Cymraeg Canol o'r Lladin wreiddiol Buchedd Dewi Sant.
Gosododd Dewi gyfundrefn lem iawn yn ei fynachlog. Roedd yr oriau gweddïo'n hir, bara a dŵr oedd y bwyd arferol, a'r gwaith yn galed. Rhaid oedd ymrwymo i dlodi hefyd, ond yr oedd pregethu'r efengyl i'r paganiaid yn holl bwysig. Oherwydd ei ffordd o fyw adwaenir Dewi fel "Dewi Ddyfrwr" (Aquaticus), yn ôl un awdur o'r 9g.
Ymhlith y traddodiadau niferus am y sant, dywedir iddo gwrdd â Sant Padrig ar Ynys Dewi, ar arfordir Sir Benfro ger Tyddewi. Traddodiad arall yw i'r tir godi pan yn pregethu i dyrfa enfawr yn Llanddewi Brefi gan nad oedd y dorf yn gallu ei weld na'i glywed ac i golomen eistedd ar ei ysgwydd. Yn ôl Rhigyfarch a llawysgrifau Gwyddelig o'r 9g, bu farw Dewi ar y cyntaf o Fawrth - yn y flwyddyn 589[1] - a dyma'r dyddiad y dethlir Gŵyl Ddewi bob blwyddyn.
Eglwysi a llefydd a enwyd ar ôl Dewi
Rhestr Wicidata:
Gweler hefyd
- Baner Dewi Sant
- Capel Dewi (sawl lle)
- Llanddewi (sawl lle)
Cyfeiriadau
- ↑ 1.0 1.1 Cydymaith i Lenyddiaeth Cymru, d.e. Dewi Sant.
- ↑ Gwyddoniadur Cymru tud 288;] Gwasg Prifysgol Cymru; Prif Olygydd: John Davies.
|