Yr Undeb Sofietaidd: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Oddi ar Wicipedia
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Sz-iwbot (sgwrs | cyfraniadau)
B warnfile Adding:el
Llareggub (sgwrs | cyfraniadau)
Stress marks on the consonants make no sense. Seems that the code needs to be inserted before the vowel, not after.
Llinell 1: Llinell 1:
Gwlad yn ngogledd [[Ewrasia]] o [[1922]] i [[1991]] roedd yr '''Undeb Sofietaidd''' (Сою́з Сове́тских Социалисти́ческих Респу́блик (СССР), ''Soyuz Sovetskikh Sotsialisticheskikh Respublik (SSSR)'' neu Сове́тский Сою́з, ''Sovetsky Soyuz'' yn [[Rwsieg]]). Roedd nifer aelod-gweriniaethau yr Undeb Sofietaidd yn newid weithiau, ond roedd [[Rwsia]] yr un mawrach gan fod ei maint, poblogaeth, economeg a dylanwad gwleidyddieithol yn fawrach. Roedd yr Undeb yn newid, hefyd, ond o'r roedd hi'n fron mor mawr a'r [[Ymerodraeth Rwsia]] heb [[Gwlad Pwyl]] ac [[y Ffindir]]. Unig plaid y wlad oedd [[Plaid Gomiwnyddol yr Undeb Sofietaidd]].
Gwlad yn ngogledd [[Ewrasia]] o [[1922]] i [[1991]] roedd yr '''Undeb Sofietaidd''' (Со́юз Сов́етских Социалист́ических Респ́ублик (СССР), ''Soyuz Sovetskikh Sotsialisticheskikh Respublik (SSSR)'' neu Сов́етский Со́юз, ''Sovetsky Soyuz'' yn [[Rwsieg]]). Roedd nifer aelod-gweriniaethau yr Undeb Sofietaidd yn newid weithiau, ond roedd [[Rwsia]] yr un mawrach gan fod ei maint, poblogaeth, economeg a dylanwad gwleidyddieithol yn fawrach. Roedd yr Undeb yn newid, hefyd, ond o'r roedd hi'n fron mor mawr a'r [[Ymerodraeth Rwsia]] heb [[Gwlad Pwyl]] ac [[y Ffindir]]. Unig plaid y wlad oedd [[Plaid Gomiwnyddol yr Undeb Sofietaidd]].


{| border=1 cellpadding=2 cellspacing=0 align=right width=300px style="margin: 0em 0em 1em 1em;"
{| border=1 cellpadding=2 cellspacing=0 align=right width=300px style="margin: 0em 0em 1em 1em;"

Fersiwn yn ôl 22:03, 5 Medi 2005

Gwlad yn ngogledd Ewrasia o 1922 i 1991 roedd yr Undeb Sofietaidd (Со́юз Сов́етских Социалист́ических Респ́ублик (СССР), Soyuz Sovetskikh Sotsialisticheskikh Respublik (SSSR) neu Сов́етский Со́юз, Sovetsky Soyuz yn Rwsieg). Roedd nifer aelod-gweriniaethau yr Undeb Sofietaidd yn newid weithiau, ond roedd Rwsia yr un mawrach gan fod ei maint, poblogaeth, economeg a dylanwad gwleidyddieithol yn fawrach. Roedd yr Undeb yn newid, hefyd, ond o'r roedd hi'n fron mor mawr a'r Ymerodraeth Rwsia heb Gwlad Pwyl ac y Ffindir. Unig plaid y wlad oedd Plaid Gomiwnyddol yr Undeb Sofietaidd.

Союз Советских Социалистических Республик
Soyuz Sovetskikh Sotsialisticheskikh Respublik
USSR flag soviet coat of arms
(Manylion) (Manylion)
Arwyddiar cenedlaethol: Пролетарии всех стран, соединяйтесь! (Cyfannwch, orthrymedigion daear!)
Iaith swyddogol Rwsieg
Prif Ddinas Moscow
Maint
 - Cyfanswm
 - % dŵr
Rhenc 1 cyn i'i cwymp
[[1 E13 m%B2|22,402,200 km2]]
xx%
Poblogaeth
 - Cyfanswm
 - Dwysedd
Rhenc 3 cyn i'i cwymp
293,047,571 (Gorffennaf 1991)
13.08/km2 (Gorffennaf 1991)
Sefydliad
 - Datganiad
 - Cydnabwyd

1922
Diddymiad 1991
Arian Rwbl
Cylchfa amser UTC+2 — UTC+11
Anthem cenedlaethol Yr Internationale
(1922-1944)
Emyn yr Undeb Sofietaidd
(1944-1991)
TLD Rhyngrwyd .su

Hanes

Rhagflaenydd Chwyldro Rwsia roedd yn cychwyn ym 1825 pan dadorchuddiwyd Gwrthryfel Ragfyrwyr. Er diddymwyd taeogaeth ym 1861 doedd termau ei diddymiad dim yn gwneud llawer o les i'r gwerinwyr a felly roedd y sefyllfa yn sbarduno'r chwyldro. Sefydlwyd senedd o'r enw Duma ym 1906, ond roedd y problemau cymdeitahasol yn parhau ac yn cynnydd yn ystod Rhyfel y Byd Cyntaf oherwydd gorchfygiad milwrol a phrinder bwyt.

Ar ôl Chwildro Chwefror a Chwyldro Hydref roedd cyfnod o Rhyfel Cartref Rwsia yn parhau am amser ac ar ôl hynny roedd y Bolshevik, megis y comiwnyddion yn rheoli'r wlad. Tra ychydig, newidwyd ei henw i Blaid Gomiwnyddol yr Undeb Sofietaidd.

Ar ôl cwymp rheolaeth y Tsar trowyd dosbarth perchenogion tir allan a rhanwyd y tir rhwng teuluau gwerinwyr. Beth bynnag, cafodd gwerinwyr tlawd a chanolog dim cyn i fod Lenin yn datganu ei Polisi Economeg Newydd (NEP). O dan y polisi hynny, gallodd gwerinwyr dewis pris eu cynnyrch eu hynain.

Roedd Lenin yn marw ym 1924 ac wedyn roedd Joseph Stalin yn rheoli'r Undeb Sofietaidd ar ôl gyrru Leon Trotsky allan o'r wlad ym 1929.

Yn le NEP roedd Stalin yn cyflwyno cynllun pump blwydden a ffermau cyfunol. Datblygwyd yr Undeb Sofietaidd a sefydlwyd ym 1922 i fod yn wlad diwydiannol pwysig iawn, ond cafodd gwrthbleidiau a gwrthwynediad mewn y wlad eu carthu yn ystod y 1930au. Cydnabwyd nerth yr Undeb Sofietaidd ers yr Ail Rhyfel y Byd oherwydd ei nerth milwrol, cymorth i wledydd datblygol ac ymchwil gwyddonol, yn bennaf ar gyfer tecnoleg gofod ac arfau. Beth bynnag, roedd perthynas yr Undeb Sofietaidd a'r Unol Daleithiau yn gwaethygu ac o ganlyniad y Rhyfel Oer yn dechrau.

Mikhail Gorbachev, Ysgrifennydd Cyffredin y Blaid Gomiwnyddol, roedd yn datgan polisi glasnost (didwylledd} a perestroika (niwed strwythr economeg). O ganlyniad cyfarfod rhwng yr Unol Daleithiau a'r Undeb Sofietaidd ym 1986 a 1987 yn ogystal a cyfarfod Ronald Reagan, Arlywydd yr UDA a Gorbachev ym 1988 cafodd nifer o arfau yn Ewrop eu leihau.

Cyn i'r Undeb Sofietaidd roedd gwledydd comiwnydd dwyrian Ewrop yn datgyfannu. Ond o dan reolaeth Boris Yeltsin datgyfannwyd yr Undeb Sofietaidd yn heddol ym mis Rhagfyr 1991. Mwyafrif aelod-gweriniaethau yr Undeb Sofietaidd roedd yn ymuno a'r Cymanwlad Gwladwriaethau Annibynnol.

Adeiladwyd Sputnik I, y lloeren gyntaf i gylchdroi'r ddaear yn yr Undeb Sofietaidd.