Gwaelod-y-garth: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
BDim crynodeb golygu |
|||
Llinell 12: | Llinell 12: | ||
*[[G. J. Williams]] - ysgolhaig Cymraeg. |
*[[G. J. Williams]] - ysgolhaig Cymraeg. |
||
*[[Jane Davidson]] - gweinidog yn [[llywodraeth Cynulliad Cymru]]. |
*[[Jane Davidson]] - gweinidog yn [[llywodraeth Cynulliad Cymru]]. |
||
*[[Catrin Dafydd]] - awdures, enillydd y Fedal Lenyddiaeth yn [[Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd|Eisteddfod yr Urdd]] 2005 |
*[[Catrin Dafydd (llenores)|Catrin Dafydd]] - awdures, enillydd y Fedal Lenyddiaeth yn [[Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd|Eisteddfod yr Urdd]] 2005 |
||
==Addysg== |
==Addysg== |
Fersiwn yn ôl 18:55, 23 Awst 2017
Pentref ger Caerdydd yw Gwaelod-y-garth, ym mhlwyf Pentyrch. Mae wedi bod yn ran o Ddinas Caerdydd ers 1996 a bu'n rhan o sir Morgannwg Ganol rhwng 1974 a 1996. Fe'i lleolir rhwng Caerdydd a Phontypridd.
Hanes
Yn yr 16g roedd Gwaelod-y-garth yn enwog am ei mwyngloddfeydd haearn. Agorwyd y gweithfeydd haearn cyntaf rhwng 1565 a 1625. Yn ystod y 19g ailagorwyd gweithfeydd yno gan gmwni Blackmoor Booker. Agorwyd Gwaith Glô Y Lan yn 1872 gan TW Booker a gyflogodd tua 300 o weithwyr. Ar 6 Rhagfyr 1875 , oherwydd diffyg awyru, bu ffrwydriad a laddodd 12 o fechgyn. Dyma'r ddamwain waethaf o'i bath yn Ne Cymru yn y flwyddyn honno, a'r waethaf yn ardal Caerdydd erioed. Yn 2015, 140 mlynedd yn ddiweddarach, rhoddwyd torch o flodau yn y fan, i nodi'r drychineb.[1]
Bu ymgyrchu i gadw'r gweithfeydd yn y 1990au.
Enwogion
- Dr Mary Gillham - un o'r merched cyntaf i ymweld ag Antarctica, yn 1959.
- G. J. Williams - ysgolhaig Cymraeg.
- Jane Davidson - gweinidog yn llywodraeth Cynulliad Cymru.
- Catrin Dafydd - awdures, enillydd y Fedal Lenyddiaeth yn Eisteddfod yr Urdd 2005
Addysg
Lleolir Ysgol Gynradd Gwaelod Y Garth ar y briffordd yn y pentref, sef ysgol gynradd ddwyieithog gyda unedau Cymraeg a Saesneg arwahan. Derbyniai dros 70% o'r plant eu addysg drwy gyfrwng y Gymraeg.
Cyfeiriadau
- ↑ Gwefan y BBC; adalwyd 6 12 2015