William Abraham (Mabon): Gwahaniaeth rhwng fersiynau

← Cymharer â'r fersiwn gynt Cymharer â'r fersiwn dilynol →

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu

Mewn-lein

Fersiwn yn ôl 17:36, 18 Awst 2017

Gweler hefyd Mabon.

Llywydd cyntaf Ffederasiwn Glowyr De Cymru ac Aelod Seneddol y Rhondda oedd William Abraham (Mabon) (14 Mehefin 1842 - 14 Mai 1922). Bu'n bleidiol iawn i'r Gymraeg a defnyddiodd hi unwaith yn y Senedd, ond chwarddodd pawb ar ei ben; yna dywedodd wrthynt eu bod wedi chwerthin am ben Gweddi'r Arglwydd.^[1] Ymladdodd i gael cytundeb i bennu cyflogau'r glowyr wedi'i sefydlu ar brisiau a phroffidiau'r diwydiant. Hyrwyddodd ddatblygiad undebaeth llafur yng Nghymru.

Bywyd cynnar

Ganed ef yng Nghwmafan, yn 4 ydd mab i Thomas a Mary Abraham. Addysgwyd ef yn Ysgol Genedlaethol Cwmafan, gan adael yn ddeg oed, ac yna bu'n gweithio mewn gwaith alcam ac fel glowr. Yn y 1860au bu am gyfnod yn Chile yn gweithio yn y gweithfeydd copr yno. Wedi iddo ddychwelyd i Gymru, yn 1870, etholwyd ef yn gynrychiolydd y glowyr a bu'n llywydd y glowyr ar y Joint Sliding Scale Association o 1875 hyd 1903.

Diwrnod Mabon

Rhwng 1892 a 1898 byddai'r glowyr yn cael diwrnod o wyliau o'r gwaith ar y dydd Llun cyntaf o bob mis er mwyn cwtogi cynnyrch a sefydlogi cyflogau, a gelwid y diwrnod yma yn "Ddiwrnod Mabon."^[2]

Yr Aelod Seneddol

Daeth yn aelod seneddol dros y Rhondda yn 1885, a bu'n cynrychioli Gorllewin Rhondda o 1918 hyd 1922. Hyd at 1906 roedd yn aelod o grwp radical y Blaid Ryddfrydol, yna'n ddiweddarach yn aelod o'r Blaid Lafur pan ddaeth y blaid honno'n sefydliad annibynnol. Sefydlwyd Ffederasiwn Glowyr De Cymru yn 1898, gyda Mabon yn llywydd. Pan oedd yn America gofynwyd iddo beth oedd ystyr "MP" ar ôl ei enw; atebodd "Mae'r llythrennau'n golygu 1. Mabon Pentref 2. Methodist Preacher 3. Minor's President 4. Member of Parliament 5. Man of Power, more's the pity!"

Eisteddfodwr brwd

Roedd hefyd yn gefnogwr brwd o'r Eisteddfod, a daeth ei enw barddol "Mabon" yn gysylltiedig a'i enw ac yn llysenw iddo. Daeth yn daeth enwog fel arweinydd effeithiol yn eisteddfodau diwedd y 19g a dechrau'r 20g. Roedd ganddo lais tenor clir, a chanai'n aml i'r cynulleidfaoedd.

Llyfryddiaeth

Evans, Eric Wyn, Mabon (William Abraham, 1842-1922): a study in trade union leadership (Caerdydd, 1959).
Atgofion Dyn Papur Newydd; Picton Davies.

Cyfeiriadau

↑ Rhywbeth Bob Dydd; Hafina Clwyd Gwasg Carreg Gwalch (2008).
↑ Y Bywgraffiadur Arlein; Llyfrgell Genedlaethol Cymru; adalwyd 14 Mehefin 2017.

Senedd y Deyrnas Unedig
Rhagflaenydd: etholaeth newydd	Aelod Seneddol dros Rondda 1885 – 1918	Olynydd: dilewyd yr etholaeth
Rhagflaenydd: etholaeth newydd	Aelod Seneddol dros Orllewin Rhondda 1918 – 1920	Olynydd: William John

[1] Rhywbeth Bob Dydd; Hafina Clwyd Gwasg Carreg Gwalch (2008).

[2] Y Bywgraffiadur Arlein; Llyfrgell Genedlaethol Cymru; adalwyd 14 Mehefin 2017.

[1]

[2]

@@ Llinell 1: / Llinell 1: @@
 [[Delwedd:William Abraham - Mabon.jpeg|bawd|dde|William Abraham (Mabon)]]
 ::''Gweler hefyd [[Mabon]].''
 Llywydd cyntaf [[Ffederasiwn Glowyr De Cymru]] ac [[Aelod Seneddol]] y [[Rhondda (etholaeth seneddol)|Rhondda]] oedd '''William Abraham (Mabon)''' ([[14 Mehefin]] [[1842]] - [[14 Mai]] [[1922]]). Bu'n bleidiol iawn i'r Gymraeg a defnyddiodd hi unwaith yn y [[Senedd y Deyrnas Unedig|Senedd]], ond chwarddodd pawb ar ei ben; yna dywedodd wrthynt eu bod wedi chwerthin am ben [[Gweddi'r Arglwydd]].<ref>''Rhywbeth Bob Dydd''; Hafina Clwyd Gwasg Carreg Gwalch (2008).</ref> Ymladdodd i gael cytundeb i bennu cyflogau'r glowyr wedi'i sefydlu ar brisiau a phroffidiau'r diwydiant. Hyrwyddodd ddatblygiad undebaeth llafur yng Nghymru.
 ==Bywyd cynnar==
@@ Llinell 13: / Llinell 13: @@
 ==Eisteddfodwr brwd==
 Roedd hefyd yn gefnogwr brwd o'r [[Eisteddfod]], a daeth ei enw barddol "Mabon" yn gysylltiedig a'i enw ac yn llysenw iddo. Daeth yn daeth enwog fel arweinydd effeithiol yn eisteddfodau diwedd y [[19g]] a dechrau'r [[20g]]. Roedd ganddo lais tenor clir, a chanai'n aml i'r cynulleidfaoedd.
 == Llyfryddiaeth ==