DNA: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

← Cymharer â'r fersiwn gynt Cymharer â'r fersiwn dilynol →

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu

Mewn-lein

Fersiwn yn ôl 16:18, 17 Awst 2017

Moleciwl (polymer) yw DNA, sef asid deocsiriboniwcleig, sy'n cynnwys wybodaeth etifeddol popeth byw, y côd genetig. Mae DNA wedi`i wneud o'r elfennau carbon, hydrogen, ocsigen, ffosfforws a nitrogen. Gydag RNA, mae'n un o'r asidau niwcleig.

Adeiledd DNA

Darganfu Friedrisch Miescher DNA ym 1869 heb ddeall ei pwrpas. Darganfu James Watson a Francis Crick, ynghyd a Maurice Wilkins adeiledd DNA ym 1953. Mae dwy gadwyn o niwcleotidau gyda'r DNA a mae niwcleotid sy'n moleciwlau llai (monomerau) a wedi'i wneud o siwgr pentos, bas nitrogenaidd a grŵp ffosffad. Mae'r dwy gadwyn o niwcleodidau yn ffurfio helics dwbl a chadwyd y dwy gyda'i gilydd gan bondiau hydrogen sy'n cysylliau'r basau y dwy gadwyn yn wan (paru basau cyflenwol). Adenin (A), Thymin (T), Gwanin (G) a Cytosin (C) yw'r pedair bas y DNA. Mae Adenin o hyd yn cysylltu trwy dai bondiau hydrogen a Thymin. A mae Gwanin o hyd yn cysylltu trwy tri bondiau hydrogen a Cytosin. Mae llawer o baru basau cyflenwol mewn DNA, ond fod pob tri ohonyn yn côd tripled. Fel hynny, Mae nifer o godau tripled a pob un ym golygu un o'r 20 asid amino, asid sy'n cael ei cynnwys mewn proteinau. O ganlyniad, mae'r trefn y basau (a'r codau tripled hefyd) yn achosi'r trefn asid amino mewn proteinau - a mae hynny'n golygu fod y wybodaeth am adeiledd prodeinau mewn y DNA. Gall y DNA trawsgrifio'r wybodaeth hwn i'r mRNA i wneud proteinau mwen ribosomau y cell.

Dyblygiad DNA

Mae angen dyblygiad DNA wrth i gellau rannu (mitosis) Gall y DNA cynhyrchu copi ei hyn trwy ensymau a moleciwlau cludo arbennig. I wneud hynny, mae ensym yn rhannu'r DNA i'r dwy niwcleotidau ac ar un pryd mae pob niwcleotid yn dechrau cynhyrchu niwcleotid newydd. Wedi'r gorffen y proses hyn, mae dwy DNA newydd, pob un gyda un niwcleotid hen ac un niwcleotid newydd.

Camgymeriadau dybligiad yw'n achosi mwtaniadau.

@@ Llinell 1: / Llinell 1: @@
-[[File:DNA Structure+Key+Labelled.pn NoBB cy.svg|bawd|dde|340px|Strwythur DNA (helics dwbwl).]]
+[[Delwedd:DNA Structure+Key+Labelled.pn NoBB cy.svg|bawd|dde|340px|Strwythur DNA (helics dwbwl).]]
 [[Moleciwl]] ([[polymer]]) yw '''DNA''', sef '''asid deocsiriboniwcleig''', sy'n cynnwys wybodaeth etifeddol popeth byw, y [[Geneteg|côd genetig]]. Mae DNA wedi`i wneud o'r elfennau [[carbon]], [[hydrogen]], [[ocsigen]], [[ffosfforws]] a [[nitrogen]]. Gydag [[RNA]], mae'n un o'r [[Asid niwclëig|asidau niwcleig]].
@@ Llinell 5: / Llinell 5: @@
 Darganfu [[Friedrisch Miescher]] DNA ym [[1869]] heb ddeall ei pwrpas. Darganfu [[James Dewey Watson|James Watson]] a [[Francis Harry Compton Crick|Francis Crick]], ynghyd a [[Maurice Wilkins]] adeiledd DNA ym [[1953]].
-Mae dwy gadwyn o [[Niwcleotid|niwcleotidau]] gyda'r DNA a mae [[niwcleotid]] sy'n moleciwlau llai ([[monomer]]au) a wedi'i wneud o [[siwgr pentos]], [[bas nitrogenaidd]] a [[grŵp ffosffad]]. Mae'r dwy gadwyn o [[Niwcleotid|niwcleodidau]] yn ffurfio [[helics dwbl]] a chadwyd y dwy gyda'i gilydd gan [[bondiau hydrogen]] sy'n cysylliau'r [[Bas (cemeg)|basau]] y dwy gadwyn yn wan ([[paru basau cyflenwol]]).
+Mae dwy gadwyn o [[niwcleotid]]au gyda'r DNA a mae [[niwcleotid]] sy'n moleciwlau llai ([[monomer]]au) a wedi'i wneud o [[siwgr pentos]], [[bas nitrogenaidd]] a [[grŵp ffosffad]]. Mae'r dwy gadwyn o [[Niwcleotid|niwcleodidau]] yn ffurfio [[helics dwbl]] a chadwyd y dwy gyda'i gilydd gan [[bondiau hydrogen]] sy'n cysylliau'r [[Bas (cemeg)|basau]] y dwy gadwyn yn wan ([[paru basau cyflenwol]]).
 [[Adenin]] (A), [[Thymin]] (T), [[Gwanin]] (G) a [[Cytosin]] (C) yw'r pedair [[Bas (cemeg)|bas]] y DNA. Mae Adenin o hyd yn cysylltu trwy dai bondiau hydrogen a Thymin. A mae Gwanin o hyd yn cysylltu trwy tri bondiau hydrogen a Cytosin.
 Mae llawer o baru basau cyflenwol mewn DNA, ond fod pob tri ohonyn yn [[côd tripled]]. Fel hynny, Mae nifer o godau tripled a pob un ym golygu un o'r 20 [[asid amino]], asid sy'n cael ei cynnwys mewn proteinau. O ganlyniad, mae'r trefn y [[Bas (cemeg)|basau]] (a'r codau tripled hefyd) yn achosi'r trefn asid amino mewn proteinau - a mae hynny'n golygu fod y wybodaeth am adeiledd prodeinau mewn y DNA. Gall y DNA trawsgrifio'r wybodaeth hwn i'r [[mRNA]] i wneud proteinau mwen [[ribosomau]] y cell.
 === Dyblygiad DNA ===
-[[File:DNA replication cy.svg|bawd|640px|DNA yn atgynhrchu neu DNA synthesis, sef y broses o gopïo moleciwl o DNA. Mae'r broses hon yn hanfodol i fywyd.]]
+[[Delwedd:DNA replication cy.svg|bawd|640px|DNA yn atgynhrchu neu DNA synthesis, sef y broses o gopïo moleciwl o DNA. Mae'r broses hon yn hanfodol i fywyd.]]
 Mae angen dyblygiad DNA wrth i gellau rannu ([[mitosis]])
-Gall y DNA cynhyrchu copi ei hyn trwy [[ensym]]au a moleciwlau cludo arbennig. I wneud hynny, mae ensym yn rhannu'r DNA i'r dwy [[Niwcleotid|niwcleotidau]] ac ar un pryd mae pob niwcleotid yn dechrau cynhyrchu niwcleotid newydd. Wedi'r gorffen y proses hyn, mae dwy DNA newydd, pob un gyda un niwcleotid hen ac un niwcleotid newydd.
+Gall y DNA cynhyrchu copi ei hyn trwy [[ensym]]au a moleciwlau cludo arbennig. I wneud hynny, mae ensym yn rhannu'r DNA i'r dwy [[niwcleotid]]au ac ar un pryd mae pob niwcleotid yn dechrau cynhyrchu niwcleotid newydd. Wedi'r gorffen y proses hyn, mae dwy DNA newydd, pob un gyda un niwcleotid hen ac un niwcleotid newydd.
 Camgymeriadau dybligiad yw'n achosi [[mwtaniad]]au.