Myrr: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Oddi ar Wicipedia
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
B →‎top: canrifoedd a Delweddau, replaced: [[File: → [[Delwedd: (3) using AWB
→‎top: Ychwanegu infobox person/wikidata using AWB
Llinell 2: Llinell 2:
[[Delwedd:Commiphora-myrrha-resin-myrrh.jpg|bawd|dde|Mae Myrrh yn bur gyffredin yng [[Corn Affrica|Nghorn Affrica]].]]
[[Delwedd:Commiphora-myrrha-resin-myrrh.jpg|bawd|dde|Mae Myrrh yn bur gyffredin yng [[Corn Affrica|Nghorn Affrica]].]]
[[Delwedd:MyrrhEssentialOil.png|bawd|Olew a echdynnir allan o'r myrrh (''Commiphora myrrha'').]]
[[Delwedd:MyrrhEssentialOil.png|bawd|Olew a echdynnir allan o'r myrrh (''Commiphora myrrha'').]]
Resin aromatig sy'n cael ei ddefnyddio mewn [[arogldarth]] a [[persawr|phersawrau]] yw '''llysiau'r gïau''' neu '''Myrrh''' ac weithiau: 'creithig bêr', 'sisli bêr', 'cegiden wen' (o'r [[Hebraeg]] '''''"מור"''''' ("mor") ac [[Arabeg]] '''''مر''''' (''mur''); caiff ei gynaeafu o goed pigog, llawn drain y [[genws]] ''[[Commiphora]]'',<ref>Rice, Patty C., ''Amber: Golden Gem of the Ages'', Author House, Bloomington, 2006 tud.321</ref> a chaiff ei ystyried yn olew hanfodol a elwir yn ''oleoresin''. Math o gwm naturiol yw resin myrrh, sydd wedi cael ei ddefnyddio am ganrifoedd mewn persawr, [[arogldarth]] a [[meddyginiaeth]], neu ar adegau drwy ei gymysgu â [[gwin]].
Resin aromatig sy'n cael ei ddefnyddio mewn [[arogldarth]] a [[persawr|phersawrau]] yw '''llysiau'r gïau''' neu '''Myrrh''' ac weithiau: 'creithig bêr', 'sisli bêr', 'cegiden wen' (o'r [[Hebraeg]] '''''"מור"''''' ("mor") ac [[Arabeg]] '''''مر''''' (''mur''); caiff ei gynaeafu o goed pigog, llawn drain y [[genws]] ''[[Commiphora]]'',<ref>Rice, Patty C., ''Amber: Golden Gem of the Ages'', Author House, Bloomington, 2006 tud.321</ref> a chaiff ei ystyried yn olew hanfodol a elwir yn ''oleoresin''. Math o gwm naturiol yw resin myrrh, sydd wedi cael ei ddefnyddio am ganrifoedd mewn persawr, [[arogldarth]] a [[meddyginiaeth]], neu ar adegau drwy ei gymysgu â [[gwin]].


Mae'r broses o gynaeafu myrrh yn hawdd: gwneir twll yn [[rhisgl]] y goeden nes cyrhaeddir y gwynnin, a gwaeda'r goeden yn naturiol, ar ffurf resin hanner hylifol; dyma'r resin, sy'n hynod o debyf i [[thus]]. Mae cynaeafu'r goeden fel hyn yn anafu'r goeden ac mae'r resin yn caledu'n sydyn, gyda sglein arno. Mae hefyd yn melynnu a gall fod yn glir neu'n dryleu. Gyda thruliad amser mae'n tywyllu, gyda rhesin gwyn arno.<ref>Caspar Neumann, William Lewis, ''The chemical works of Caspar Neumann, M.D.'',2nd Ed., Vol 3, London, 1773 p.55</ref>
Mae'r broses o gynaeafu myrrh yn hawdd: gwneir twll yn [[rhisgl]] y goeden nes cyrhaeddir y gwynnin, a gwaeda'r goeden yn naturiol, ar ffurf resin hanner hylifol; dyma'r resin, sy'n hynod o debyf i [[thus]]. Mae cynaeafu'r goeden fel hyn yn anafu'r goeden ac mae'r resin yn caledu'n sydyn, gyda sglein arno. Mae hefyd yn melynnu a gall fod yn glir neu'n dryleu. Gyda thruliad amser mae'n tywyllu, gyda rhesin gwyn arno.<ref>Caspar Neumann, William Lewis, ''The chemical works of Caspar Neumann, M.D.'',2nd Ed., Vol 3, London, 1773 p.55</ref>

Fersiwn yn ôl 22:37, 16 Awst 2017

Y goeden Commiphora myrrha , un o'r prif goed a dyfir er mwyn cynaeafu Myrrh.
Mae Myrrh yn bur gyffredin yng Nghorn Affrica.
Olew a echdynnir allan o'r myrrh (Commiphora myrrha).

Resin aromatig sy'n cael ei ddefnyddio mewn arogldarth a phersawrau yw llysiau'r gïau neu Myrrh ac weithiau: 'creithig bêr', 'sisli bêr', 'cegiden wen' (o'r Hebraeg "מור" ("mor") ac Arabeg مر (mur); caiff ei gynaeafu o goed pigog, llawn drain y genws Commiphora,[1] a chaiff ei ystyried yn olew hanfodol a elwir yn oleoresin. Math o gwm naturiol yw resin myrrh, sydd wedi cael ei ddefnyddio am ganrifoedd mewn persawr, arogldarth a meddyginiaeth, neu ar adegau drwy ei gymysgu â gwin.

Mae'r broses o gynaeafu myrrh yn hawdd: gwneir twll yn rhisgl y goeden nes cyrhaeddir y gwynnin, a gwaeda'r goeden yn naturiol, ar ffurf resin hanner hylifol; dyma'r resin, sy'n hynod o debyf i thus. Mae cynaeafu'r goeden fel hyn yn anafu'r goeden ac mae'r resin yn caledu'n sydyn, gyda sglein arno. Mae hefyd yn melynnu a gall fod yn glir neu'n dryleu. Gyda thruliad amser mae'n tywyllu, gyda rhesin gwyn arno.[2]

Rhywogaethau

Y rhywogaeth a ddefnyddir yn amlaf yw'r Commiphora myrrha, sy'n frodorol o Yemen, Somalia, Eritrea a dwyrain Ethiopia. Bellach (o ran tacsonomeg) ystyrir y Commiphora molmol,[3] yn un o gyfenwau'r Commiphora myrrha.[4] Cyfeirir at Commiphora gileadensis, sy'n frodorol o Orynys Arabia mae'r cyfeiriad beiblaidd: Oherwydd briw merch fy mhobl yr wyf finnau wedi fy mriwo,wedi galaru, ac wedi fy nal gan syndod. 22Onid oes balm yn Gilead? Onid oes yno ffisigwr?[5] Ceir sawl cyfeiriad yn yr Hen Destament (e.e. Genesis 37:25 and Ecsodus 30:23.) ac yn y Testament Newydd yn Llyfr Matthew, yn un o'r anrhegion a roddwyd i'r baban Iesu Grist, gan y Doethion, yn ô y Beibl.

Gweler hefyd

Cyfeiriadau

  1. Rice, Patty C., Amber: Golden Gem of the Ages, Author House, Bloomington, 2006 tud.321
  2. Caspar Neumann, William Lewis, The chemical works of Caspar Neumann, M.D.,2nd Ed., Vol 3, London, 1773 p.55
  3. Newnes, G., ed., Chambers's encyclopædia, Volume 9, 1959
  4. Accessed on February 24, 2014; The Plant List. 2013. Version 1.1.
  5. bible.com; Jeremeia8 18-22BCN; adalwyd 25 Rhagfyr 2015